KLASİK BATI MÜZİĞİ’NDE ORYANTALİST ARAÇLAR: GUSTAV MAHLER’İN DAS LİED VON DER ERDE ESERİNDE UZAK DOĞU İMGESİ
Author:
Abstract
En basit ifadeyle Doğu araştırmaları anlamına gelen Oryantalizm, Doğu’ya ilişkin önyargılı ve Batı-merkezci bakış açısından dolayı, sömürgecilik sonrası dünyada, tartışmaya açılmıştır. Bu tartışmaların merkezinde Edward Said’in Şarkiyatçılık adlı kitabındaki iddiaları ve yaklaşımı yer alır. Said oryantalizmi, mesleki bir uzmanlıkla sınırlandırmayıp onun genel kültür, edebiyat ve ideolojinin yanı sıra toplumsal ve siyasal tavırlar bağlamında da yürürlükte olduğunu göstermeye çalışır. Bir yandan bilgi ile iktidar arasındaki ilişkiyi diğer yandan da Doğu ve Batı’nın tahayyül düzeyinde nasıl inşa edilip konumlandırıldığını sorunsallaştıran oryantalizm tartışmaları, müzikolojik araştırmalarda da kendine bir yer bulmuştur. Bu araştırmalarda Batılı bestecilerin Doğu’yu müzikal olarak inşa ya da temsil etmek için kullandıkları araçlar da (pentatonik gamlar, paralel dörtlü ve beşliler, tiz sesler, gong gibi çalgılar, abartılı süslemeler vb.) incelenmiştir. 20. yüzyılın ortalarına kadar, söz konusu müzikal araç ve teknikler, resmedilen doğulu toplulukların müzikal nitelikleri ve pratiklerinden çok Batının kurduğu Doğu tahayyülüne ve stereotiplere referans vermiştir. Batılı besteciler, batı-dışı toplulukların müzikal pratiklerini yansıtmaktan ziyade kültürel ötekinin stereotipik bir temsilini amaçladıklarından müzikal klişeleri kullanmayı tercih etmişlerdir. Zira dinleyiciler de Batı-dışı otantik müzikal niteliklere aşina olmadığından bestecilerin hedeflediği etki oluşmayacaktır. Ancak sonuçta bu tür besteleme süreçleri, oryantalist düşünme biçimini yeniden üretmiştir. Bu çalışmada örnek olarak Gustav Mahler’in Das Lied von der Erde (1907) adlı eseri ele alınacak ve bestecinin Çin imgesini inşa etmek için kullandığı müzikal araçlar, tarihsel/toplumsal bağlamı ve oryantalizm tartışmaları ile ilişkili biçimde irdelenecektir.
Keywords
Abstract
Orientalism, which means Eastern research in the simplest terms, has been opened to debate in the post-colonial world due to the biased and Western-centric view of the East. Edward Said's claims and approach in his book Orientalism exits at the center of these discussions. Said tries to show that orientalism is functioning in the context of general culture, literature and ideology as well as social and political attitudes rather than limiting it to professional expertise. Orientalism discussions, which problematize the relationship between knowledge and power on the one hand, and on the other, how East and West were built and positioned at the level of imagination, found a place also in musicological researches. In these studies, the devices (pentatonic scales, parallel forths and fifths, high pitches, use of instruments like gong, exaggerated ornamentation, etc.) that have been used by Western composers to construct or represent the East in a musical manner were also examined. Until the mid-20th century, the musical devices and techniques above mentioned referred to the Western imagination and stereotypes related to the East, rather than the musical qualities and practices of the eastern communities depicted. Western composers preferred to use musical clichés as they aimed at a stereotypical representation of the cultural other rather than reflecting the musical practices of non-western communities. Since the audience is not familiar with authentic non-Western musical qualities, the effect that composers target would not occur. However, as a result, such composing processes have reproduced the orientalist way of thinking. In this study, Das Lied von der Erde (1907) by Gustav Mahler will be discussed as example and the musical devices used by the composer to construct the Chinese image will be examined in relation to the historical/social context and discussions of orientalism.