Author :
Abstract
Ortak dil, bir ülkede bir dilin esas alındığı kültür dilinin adıdır. Bu ortak dil çerçevesinde bir meslek, bir topluluk veya bir grup tarafından kullanılan kimi zaman argo kimi zaman jargon kimi zaman da özel dil olarak bahsi geçen bir kullanım söz konusudur. Argo, jargon ve özel dil terimlerinde gizlilik ve mecazlaştırma vardır. Bu çalışmada sözlü kültürün ürünü olan argo ve jargonun araştırmacılar tarafından yapılan tanımlarına ve açıklamalarına yer verdikten sonra bu iki terim arasındaki ince çizgi belirlenecektir. Bu ince çizgi belirlenirken de Kayseri’deki tüccarların dilinden yararlanılacaktır. Kayseri tüccar dilinde yer alan malzemeler literatürdeki mevcut çalışmalardan ve sözlü kültür ürünlerinden derlenmiştir. Ele alınan kelimeler kullanılmış olduğu örnekleriyle birlikte sunulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın esas amacı argo veya jargon diye ele alınan kelimenin hangi koşulda argo, hangi koşulda da jargon olabileceğinin belirlenmesidir. Bu sebeple incelenen kelimeler hem Hulki Aktunç’un Büyük Argo Sözlüğü ile hem de Derleme Sözlüğü ile karşılaştırılmıştır. Derleme Sözlüğünden yararlanırken hem Anadolu ağızlarında hem Kayseri tüccarlarının dilinde yer alan aynı anlamlara gelen kelimeler, Kayseri tüccarlarının dilinde yer alan ama Anadolu ağızlarında yer almayan kelimeler, Anadolu ağızlarında yer alan ama Kayseri tüccarlarının dilinde farklı anlamlara gelen kelimeler anlamsal ve kimi yerde şekil yönünden karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma sonucunda ele alınan kelimeler argo veya jargon kapsamında değerlendirilmiştir. Aynı zamanda incelenen kelimenin argo veya jargon olarak belirlenmesinde Hulki Aktunç’un Büyük Argo Sözlüğü de önemli bir kaynak olmuştur. Yazılı veya sözlü kültürde hayat bulan argo ve jargon terimleri etrafında çoğalan kelimeler hem dile hem edebiyata ciddi katkılar sunmaktadır. Bu çalışmanın sonucunda ele alınan kelimelerden bazıları sözlüklerde yer almadığı için bu kelimelerin argo veya jargon sözlüklerine dahil edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmayla birlikte hem sözlü kültüre hem de Kayseri tüccar dili yönüyle argo ve jargon terimlerinin yorumlanmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Keywords
Abstract
Common language is the name of the cultural language in which a language is based in a country. This common language is used by a profession, a community or a group, sometimes referred to as slang, sometimes jargon and sometimes as a special language. In terms of slang, jargon and special language, there is privacy and metaphorization. In this study, the slim line between these two terms will be determined after providing the definitions and explanations made by the researchers of slang and jargon which are the products of verbal culture. In determining this fine line, the language of Kayseri's merchants will be used. The materials in the Kayseri merchant language have been compiled from existing studies in the literature and verbal culture products. The words were tried to be presented together with the examples. The main purpose of this study is to determine the conditions under which slang and jargon can be slang and under which conditions. For this reason, the words examined were compared with both Hulki Aktunç's Great Slang Dictionary and Compilation Dictionary. While making use of the compilation dictionary, the words that have the same meanings both in the Anatolian dialects and in the language of Kayseri merchants, the words in the language of Kayseri merchants but not in the Anatolian dialects, the words in the Anatolian dialects but in the language of Kayseri merchants were compared in terms of meaning and in some places. As a result of this comparison, the words discussed were evaluated in terms of slang and jargon. At the same time Hulki Aktunç’s Great Slang Dictionary was compared with the examined words. The words proliferating around the terms slang and jargon that come to life in written or verbal culture make serious contributions to both language and literature. As some of the words discussed at the end of this study are not included in the dictionaries, these words should be included in the slang or jargon dictionaries. With this study, it is aimed to contribute to both verbal culture and interpretation of slang and jargon terms in terms of Kayseri merchant language.
Keywords
- Akpınar, T. (2003). Türk Kültür Tarihinden Esintiler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Aksan, D. (2006). Anlambilim-Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, 4. Baskı, Ankara: Engin Yayınevi.
- Aksan, D. (2006). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara: Engin Yayınevi.
- Aktunç, H. (2017). Büyük Argo Sözlüğü, B. 11, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Alp, R. (2006). Kolej Öğrencileri Arasında Oluşan Jargon Üzerine Bir İnceleme. Milli Folklor, Yıl: 18, Sayı: 71, s. 6-10.
- Arslan, M. (2004). Argo Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Aygün, A. (2006). Kod-yazar Bir ‚Site sahibi‛: Ersan Özer. Milli Folklor, Yıl: 18, Sayı: 71, s.11-15.
- Caferoğlu, A. (1953). Anadolu Abdallarının Gizli Dillerinden Bir İki Örnek. Fuat Köprülü Armağanı, İstanbul: DTCF Yayınları, s. 77-79.
- Caferoğlu, A. (1954). Pallacı, Tahtacı ve Çepni Dillerine Dair. Türkiyat Mecmuası, c. XI, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları Yayınları, s. 41-56.
- Çayırdağ, M. (2001). Kayseri Tarihi Araştırmaları, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Çifçi, M. (2006). Argonun Niteliği ve Argoya Bakış Açımız. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, İzmir, Cilt: IV, Sayı: 2, s. 297-301.
- Çobanoğlu, Ö. (2005). BAL-TAM Türklük Bilgisi, Prizren, Sayı: 3, s. 232-237.
- Derleme Sözlüğü. 22 Ekim 2019, https://sozluk.gov.tr/
- Demir, N. (2002). Türkiye’de Özel Diller. Yeni Türkiye, Türkoloji ve Türk Tarihi Araştırmaları Özel Sayısı 1, Ocak - Şubat 2002, no. 43, s. 422-428.
- Devellioğlu, F. (1990). Türk Argosu, B.7, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- Dundes, A. (2003). Halk Kimdir (Çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Milli Folklor Yayınları, s. 1-30.
- Ersoylu, H. (2010). Türk Argosu Üzerinde İncelemeler, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
- Güncel Türkçe Sözlük. 2 Eylül 2019. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/?kelime=
- Günşen, A. (2007). Gizli Dil Açısından Alevilik – Bektaşilik Erkân ve Deyimlerine Bir Bakış. Türkoloji Araştırmaları, S. 2, s. 328-350.
- Gür, M. (2002). Ahmed Rasim’de Argo. Türk Kültüründe Argo, Hollanda: Haarlem, Sota Vakfı Yayınları.
- Goody, J. (2009). Folklore. Cultural Performances, and Popular Entertainments, Ed. Richard Bauman, New York, Oxford: Oxford University Press, 1992: 12-21., Millî Folklor, Yıl:21, Sayı: 83.
- Ersoylu, H. (2004). Türk Argosu Üzerinde İncelemeler, İstanbul: L&M Yayınları.
- Kalsın, Ş. ve Pehlivan, A. (2007). Kıbrıs Ağzında Argo. Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu, s. 1-13, 25-27 Nisan, Erzurum.
- Kaymaz, Z. (2003). Türkiye’deki Gizli Diller Üzerine Bir Araştırma, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
- Kılıç, Ö. (2006). Kayseri’de Ticaret Dili, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
- Mangır, M. (2011). Osman Cemal Kaygılı’nın Söz varlığında Argo. TÜBAR-XXX-, s. 233-252.
- Metin, E. (2006). “Kent Folkloruna Bir Örnek: Doktor Folkloru”, Milli Folklor, Yıl: 18, Sayı: 71, s. 34-38.
- Özkan, N. (1991). Erkilet Gizli Dili. Erciyes Yöresi, 1. Folklor, Halk Edebiyatı ve Etnografya Sempozyumu Bildirileri, s. 295-315, Kayseri, 1991.
- Püsküllüoğlu. A. (2004). Türkçenin Argo Sözlüğü, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Sağol, G. (2016). Argo Sözlükleri. Türk Kültüründe Argo, (Ed. Emine Gürsoy Naskali, Gülden Sağol), İstanbul: Ka Kitap.
- Somuncu, A. Ş. (2018). Develi İlçesi Esnaf Dili, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış
- Şen, M. (2016). Argo Üzerine. Türk Kültüründe Argo, (haz. Emine Gürsoy- Naskali, Gülden Sağol), s.19- 40, İstanbul: Ka Kitap.
- Şimşek, S. (1958). Argo Lugatçesi, İstanbul: Okay Yayınevi.
- Şirali, M.Ş. (1996). Azerbaycan’da İşlenen Argolar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara: TDK Yayınları
- Özkırımlı, A. (1982). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, C. I, s. 119, İstanbul.
- Tunç, G. (2008). Askerliğe İlişkin Argo İfadelerdeki Metaforik Yapı, Milli Folklor, Yıl: 20, Sayı: 78, s. 105-108.
- Tüzin, D. (2006). Argo ve Küfür Bağlamında Cinsel Eylemin Nesnesi Olarak “Kadın”, Milli Folklor, Yıl: 18, Sayı: 71, s. 105-107.
- Uzuntaş, A. (2016). Argoya Dilbilimsel Açıdan Bir Bakış. Türk Kültüründe Argo, (Ed. Emine Gürsoy Naskali- Gülden Sağol), s. 41-51, İstanbul: Ka Kitap.
- Yıldırım, D. (1998). Sözlü Kültür ve Folklor Kavramları Üzerine Düşünceler. Türk Bitiği Araştırma/ İnceleme Yazıları, Ankara, 1998.
- Yıldız, N. (2002). Askeri Okul Argosu, Türk Kültüründe Argo (Ed. Emine Gürsoy Naskali – Gülden Sağol), Haarlem, Hollanda: Sota Yayınları.
