Author:
Abstract
Endülüs alanındaki bilimsel çalışmaların İspanya dışındaki kaynak coğrafyalarından birisi Maşrık ise bir diğeri de Fas ülkesi yani el-Mağrib’tir. Fas, İslam’ın ilk yayılma döneminde 705 yılına kadar süren fetih harekâtı neticesinde, Emevîler’e bağlı İfrîkıye eyaletinin bir parçası haline dönüştürüldü. 711 Yılında Mağrib’ten çıkarma yaparak İspanya’yı da fetheden Müslümanlar, 150-200 yıllık sürede Endülüs’ü mümtaz bir İslam yurdu haline getirdiler. İşte bu tarihî süreçte, Fas merkezli Mağribîlerin bu sürece katkıları, diğerlerinden çok daha fazla oldu. Fas, Endülüs devirlerinde onunla tek bir organizma gibi bütünleşerek “Afrika’nın Endülüs’ü” sıfatını kazandı. Endülüs’ten bakıldığında IX. asırda İdrisîler ile başlayan ve daha sonra Murâbıtlar, Muvahhidler ve Merînîler dönemlerinde süren ilişkiler, hem Endülüs’ün müdafaasına hem de insan kaynakları bakımından zenginleştirilmesine yaramıştır. Fas tarafından bakıldığında ise bu ilişkiler, bölgenin siyaset, iktisat, tarım, ilim, kültür, sanat ve mimari alanlarında büyük kazanımlar elde etmesine vesile olmuştur. Endülüs’ün kaybından sonra Endülüslülerin başta gelen sığınakları olması hasebiyle ise “Yaşayan Endülüs” olarak anılmaya başlanmıştır. Çünkü XV.-XVI.-XVII. asırlarda on binlerce Endülüslü bu ülkeye göç ederek yaşama imkânı buldu. İşte bu nedenle, Endülüs’ün Fas ile ilişkilerinin araştırılması önem arz etmektedir. Peki, bu sonucu hazırlayan tarihi ve coğrafi şartlar ile o şartlarda gerçekleşen tarihi göçler ve bu göçlerin Mağrib coğrafyasındaki etkileri nelerdi? Bu çalışmada Fas’ın Endülüs ile ilişkilerine konu teşkil eden tarihi Endülüslü göçlerinin belirlenmesi ve Fas’taki toplumsal sonuçlarını ele almak amaç edinilmiştir.
Keywords
Abstract
One of the main resource geographies of scientific studies in the field of Andalusian history is the Moroccan country, the Maghrib. Morocco became a region of the Province of Ifrikia (North Africa) at the Umayyad Period. Then, in 711, the Muslims who conquered the area from Maghreb to Spain, made Al-Andalus a great Islamic land in a short time. During this duration, the Moroccan-based Maghreb's contributions to this duration were much more important than others. Thus, Morocco merged with Andalusia as a single organism for many centuries and gained the title of "African Andalusia". From the Andalusia, the relations that started with the Idrisids in the 9th century and then continued during the periods of Almoravids, Almohads and Merinids served both the protection of Al-Andalus and its enrichment in terms of human resources. From Morocco, these relations have led the region to achieve great gains in the fields of politics, economics, agriculture, science, culture, art and architecture. After the loss of Al-Andalus, it became known as “Living Andalusia” because it is the leading refuge of the Andalusians. So, in the 15-16-17 centuries, tens of thousands of Andalusians had the opportunity to live by migrating to this country. In this study, it is aimed to identify and evaluate historical events in Andalusian-Moroccan relations.