TARİHÇİ ARNOLD TOYNBEE VE TOYNBEE’NİN TÜRKİYE SEYAHATİ SONRASI TÜRKİYE’YE YÖNELİK DEĞERLENDİRMELERİ (1949)
Author :
Abstract
Meşhur 20. yüzyılın önemli tarihçi, düşünür ve diplomatlarından biri olan Arnold J. Toynbee, ortaya koyduğu fikirler ve kaleme aldığı eserlerle dikkat çekmiştir. Onun, ilgi gösterdiği hususlar içerisinde Türkiye de bulunmuştur. Toynbee, Türkiye seyahati sonrası, 1949 yılında edindiği izlenim ve değerlendirmede Osmanlı’dan Cumhuriyet’e intikal sürecinin, geçmiş ile temas yitirilmeksizin Türk yaşayış tarzının modernleştirilebileceği kanaatinde olduğunu belirtmiştir.
Toynbee, Türkiye Cumhuriyeti’nin 25. yılında, bir çeyrek asır içinde yeni bir nesil yetiştiğini, Türk milletinin olağanüstü kurtuluşunun uzun süre devam edebilmesi için işlerinin düzeltilmesinin gerekliliğini anladığını, bu bağlamda Kemal Atatürk’ün önderliğinde 1923’ten 1928’e ilk beş sene zarfında mecburî görünen inkılâplara girişildiği, bunların ivedilikle ele alınmamış olması durumunda bu inkılâpların gerçekleştirilmesinin nesiller ve asırların işi olacağı, Türkler’in bütün enerjilerini kendi millî toprakları üzerinde bir millî hayat geliştirmeye topladıkları, ilk senelerde vücuda getirilen başlıca inkılâpların devletin lâikleşmesi, kadınların hürriyete kavuşması, Lâtin harflerinin kabulü, modern teknoloji ve ticaret sisteminin kavranması olduğu üzerinde durmuştur.
Toynbee, modernleşmede zamana bağlı olan ve bu emeği 450 sene gibi bir süreye dağıtan İngilizler için bu gelişimin bir ömür içerisine sığdırılmasının anlaşılmasının kolay olmayacağına, yukarıda dile getirilen reformların her birisinin birer inkılâp olduğuna, Türkler’in bunların hepsini birlikte gerçekleştirdiklerine, 25 sene önce Türk milletinin kendi çabalarıyla kendisini kurtarmak işine giriştiği vakit dayanılması güç bir iş karşısında bulunulduğuna, Atatürk’ün o zaman Türkler’in muhtaç oldukları adam olarak ortaya çıktığına değinmiştir.
Toynbee, içinde bulunulan zamanda, Türkler’in karşı karşıya oldukları önemli meselelerin Türk yaşayış tarzının geçmiş ile ilişki koparılmaksızın nasıl modernleştirilebileceği, köylerin süratli değişikliklere nasıl ayak uydurabilecekleri ve çok partili tam bir demokrasi rejimine ciddi bir sarsıntıya meydan vermeksizin nasıl geçilebileceği olduğuna dikkat çekmiştir.
Bu çalışmada, Arnold J. Toynbee’nin 1948 yılı Türkiye ziyareti sonrası kaleme aldığı yazı ile Türkiye ile ilgili izlenim ve intibaları ele alınmış ve bir değerlendirilmeye tâbi tutulmuştur. Araştırma, arşiv belgelerine dayalı olup, telif ve tetkik eserlerden de istifade edilmiştir.
Keywords
Abstract
Arnold Toynbee, one of the famous historian philosophers and diplomats of the 20th century, has drawn attention with his ideas and studies executed by him. He interests in some topics in which founded topics considered Turkey as well. After the travel of Turkey, Toynbee, in the evaluation and impression obtained bu him in 1941, the process of transition from Ottoman to Republic of Turkey, declared that he considered that Turkish Lifestyle can be modernised without breaking with past.
Toynbee mentionedin his studies about Turkey include a new generation that grown up in the 25th year of the establishment og the Rebuplic of Turkey, the necessity of correting the works of the Turkish Nation for the long-term extraordinary survival of the Turkish Nation in the sense embarking the reforms presumed compulsory during the first 5 years from 1923 to 1928 with leadership of Mustafa Kemal Atatürk, in the case of not addressing, of them immediately executing of these reforms made will be the job of generations and centuries, Turkish people spend all their energies on a national life on their national territory, pricipal reforms made in first few years purposes the secularization of government, liberating of women, adopting of Latin alphabets, apprehending of modern teknologies and commercial systems.
Toynbee, touched on that it would not be easy for English people to understand that this development had to be fitted in a life; the reforms mentioned above were each revolutions; the Turkish people realised all of them together; 25 years before, when the Turkish people attempted to save themselves with their own struggle, they faced of an action which was unendurable; Atatürk emerged as a man that Turkish people needed at that time.
Toynbee, at the time, draw attention to the significant issues that Turkish people face how the Turkish living style could be modernised without breaking connection with the past, how the towns kept up with rapid changes and how to move towards to the multi-party system without causing significant tremor.
In this study, the writing of Arnold J. Toynbee that he wrote up following his visit to Turkey in 1948 and his impressions and feelings about Turkey have been handled and evaluated. Research is based in based on the archive documnets and copright and workup works have been utilized.
Keywords
- Aslan, S. ve Alkış M. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Geçişte Türkiye’nin Modernleşme Süreci: Lâikleşme ve Ulusal Kimlik İnşası, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 6/1:18-33.
- Aytekin, A. (2013). Osmanlı-Türk Modernleşmesinin Düşünsel, Ekonomik ve Bürokratik Kodları. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30: 313-329.
- Bal R. (2013). Propagandadan Hakikate Bir Tarihçi’nin Dramı: Arnold Joseph Toynbee. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 12/24: 61-91.
- BCA (Cumhuriyet Dönemi) 030.0.001.101.629.1. (1-2). 23.01.1949.
- BCA (Cumhuriyet Dönemi) 030.0.001.101.629.1. (2-3). 23.01.1949.
- BCA (Cumhuriyet Dönemi) 030.0.001.101.629.1. (4). 23.01.1949.
- BCA (Cumhuriyet Dönemi) 030.0.001.101.629.1. (5). 23.01.1949.
- Erdem, A. R. (2015). Atatürk’ün Kadına ve Kadın Eğitimi’ne Verdiği Önem. Belgi Dergisi, 9/1:1266-1277.
- Goloğlu, M. (2008). Millî Mücadele Tarihi-I Sivas Kongresi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
- İçli, G. T. (1998). Cumhuriyet Döneminde Kadının Sosyal Konumu, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Cumhuriyetimizin 75. Yılı Özel Sayısı), 93 -103.
- Kabakçı, E. (2012). Arnold J. Toynbee, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 41. (s.272-274) İçinde. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Kara B. (2004). Tabiiyet’ten Vatandaşlığa Geçiş Sürecinde Azınlıklar (1923-1950), Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Kara, B. (2004). Ulus Devlet Olma Yolunda Türkiye. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26: 277-292.
- Kayıkçı, S. (2005). Cumhuriyet’in Kuruluşundan Günümüze Kadar Köye ve Köylüye Yönelik Olarak izlenen Politikalar. Türk İdare Dergisi, 448: 1-22.
- Kayıran, M. ve Metintaş, M. Y. (2009). Lâtin Kökenli Yeni Türk Alfabesine Geçiş Süreci ve Millet Mektepleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24:191-206.
- Kırmıt, Ö. F. (2021a). Harf İnkılabı Sürecinin Hâkimiyet-i Milliye Gazetesine Yansımaları. Edebi Eleştiri Dergisi, (Takvîm-i Vekâyi’den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı, (144-171).
- Kırmıt, Ö. F. (2021b). Necip Fazıl Kısakürek’in Adnan Menderes İle Olan İlişkileri. Mukaddime, 12/2: 347-379.
- Oğuzhan, Ü. A. (2007). Türkiye’de Modernleşmenin Oluşumu ve Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Batılılaşma Olgusu: Kiralık Konak, Sözde Kızlar, Yaprak Dökümü. Belleten, I:111-143.
- Özüçetin Y. (2009). Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Kırşehir. Ankara: Berikan.
- Özüçetin Y. ve Gülbeyaz, G. (2012). “TBMM IV. Dönem Müzakereleri Temelinde Tâbi Tutulduğu Mütalâa ve Değerlendirmeleriyle Kadın (1931-1934)”, II. Uluslararası Ahilik Sempozyumu 19-20 Eylül, Kayseri.
- Özüçetin, Y. (2015). Kurtuluş ve Kuruluşta Milletvekili Gözüyle Gazi Mustafa Kemal Paşa (1920-1923). Ankara: Berikan.
- Şeren, M. (2008). Köye Öğretmen Yetiştirme Yönüyle Köy Enstitüleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28/1: 203-226.
- Tongul, N. (2004). Türk Harf İnkılabı. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 33-34: 103-130.
- Toynbee Arnold J. ve Kirkwood K. P. (2017), Türkiye Bir Devletin Yeniden Doğuşu (Çev: K. Yargıcı- N. Uğurlu). İstanbul: Örgün Yayınevi.
- Türk İstiklâl Harbi Batı Cephesi. (1965). (4 Eylül 1919-9 Kasım 1920), II’nci Cilt, 2’nci Kısım, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
- Uğural, C. (2016). Cumhuriyet’in Bilim ve Teknoloji Politikası (1923-1950). Dört Öge, 5/10: 113- 132.
