ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPAN YÖNETİCİLERİN DUYGU YÖNETİMİ DAVRANIŞLARI İLE ÖĞRETMENLERİN OKUL MUTLULUĞU ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu araştırmada öğretmenlerin algılarına göre yöneticilerin yönetim süreçlerindeki duygu yönetimi davranışları ile öğretmenlerin okul mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel bir çalışmadır. Araştırmada ilişkisel desen kullanılmıştır. Araştırmaya İstanbul ili Başakşehir, Bakırköy, Küçükçekmece ve Şişli ilçelerinde resmi ortaöğretim kurumlarında çalışan 383 öğretmen katılmıştır. Araştırma verileri toplanırken Kişisel Bilgi Formu, Okul Mutluluk Ölçeği ve Yönetim Süreçleri Açısından Yöneticilerin Duygu Yönetimi Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi frekans analizi, Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis H Testi ve korelasyon analizi ile gerçekleştirilmiştir. Veriler analiz edilirken SPSS 21 İstatistik Programı kullanılmıştır. Araştırmaya göre yöneticilerin duygu yönetimi davranışları öğretmenlerin cinsiyetleri, branşları ve görev yaptıkları okul türlerine göre farklılaşırken; yaş ve mesleki kıdem yıllarına göre farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin okul mutluluk düzeyleri cinsiyet değişkenine göre fiziksel donanım, öğrenme ortamı, işbirliği, etkinlikler alt boyutları ve okul mutluluğu ölçek toplam puanda farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin okul mutluluk düzeyleri okul mutluluğu ölçeğinin okul yönetimi alt boyutunda erkek öğretmenlerde kadın öğretmenlere göre daha yüksektir. Öğretmenlerin okul mutluluk düzeyleri yaş ve mesleki kıdem değişkenlerine göre farklılaşmamakta; branş ve okul türü değişkenlerine göre farklılaşmaktadır. Yönetim süreçleri açısından yöneticilerin duygu yönetimi davranışları ve öğretmenlerin okul mutlulukları pozitif yönde ve anlamlı düzeyde ilişkili bulunmuştur. Bulgular alan yazındaki sonuçlar doğrultusunda tartışılmış ve ardından araştırmacılara ve uygulayıcılara yönelik öneriler verilmiştir.
Keywords
Abstract
The purpose of this study is to examine the relationship between emotion management behaviors of administrators in terms of management processes and teachers’ school happiness. In the study, the relational screening model was used in the quantitative research approach. The research sample consists from 383 teachers working in public high schools in the districts of Istanbul, Başakşehir, Bakırköy, Küçükçekmece and Şişli.The data were collected through Personal Information Form, School Happiness Scale and Scale of Managers’ Emotion Management Behaviours in terms of Management Processes. In the data analysis frequency analysis, Mann Whitney U-test, Kruskal Wallis H-Test and correlation analysis were used. The data were analyzed through the SPSS 21 statistical software. According to the research, while the emotion management behaviors of the administrators differ according to the variables of gender, branch and school type; does not differ according to the age and professional seniority variable. Teachers' school happiness levels does not differ according to gender variable with respect to physical equipment, learning environment, cooperation, activities sub-dimensions and total scale score. In the school management sub-dimension, teachers' school happiness levels are higher among male teachers than female teachers. According to the research, while the teachers' school happiness levels differ according to the variable of branch and school type; does not differ according to the age and professional seniority variable. Positivity and meaningful relationship were determined between emotion management behaviors of administrators in terms of management processes and teachers’ school happiness. The results were discussed based on previous findings and recommendations for researchers and practitioners were presented.
Keywords
- Akoğlan Kozak, M. ve Genç, M. (2014). Değişim Sürecinde Ortaya Çıkan Direnci Önlemede Duyguların Yönetiminin Önemi: Hizmet İşletmeleri Açısından Bakış. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 81-92.
- Arslan, O. (2019). İmam Hatip Liselerinde Görev Yapan Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Cengiz Çuhadar), Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Avcı, N. (2014). Okul Müdürlerinin Duygu Yönetimi Yeterliklerinin Çeşitli Değişkenlerle İncelenmesi ve Kişilik Özellikleri İle İlişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Cevat Celep), Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aytaç, M. S. (2021). Öğretmen Algılarına Göre Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Mutluluk Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Şanlıurfa Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mehmet Emin Usta), Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bakırcı, A. (2021). Yönetici Davranışlarının Çalışan İş Doyumuna Ve Örgütsel Bağlılığına Etkisi: Sağlık Sektörü Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Musa Özata), Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Batmaz, M. (2012). Yöneticilerin Yönetim Tarzlarının Çalışanların İş Doyumlarına Etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. İlhan Tomanbay), Ankara: Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bayram, S. (2020). Öğretmenlerin Örgütsel Affedicilik Algıları ile Örgütsel Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Gökhan Kahveci), Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Berber-Abaka, S. (2018). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Yöneticilerin Duygu Yönetimi Davranışlarının İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. İbrahim Kocabaş), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bulut, A. (2015). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Mutluluk Algılarının İncelenmesi: Bir Norm Çalışması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Habib Özğan). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Büyüköztürk, Ş.; Çakmak, E. K.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (20. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çoruk, A. (2012). Yönetim Süreçleri Açısından Yöneticilerin Duygu Yönetimi Davranışları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. R. Cengiz Akçay), Çanakkale; Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Çoruk, A. ve Akçay, R. C. (2012). Yönetim Süreçleri Açısından Yöneticilerin Duygu Yönetimi Davranışları Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (33), 81-94.
- Demir, E. (2021). Duygular ve Duygu Durumlarının Örgütsel Davranış Alanında Kullanımı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11), 180-195.
- Derin, S. (2013). Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı ve Öznel İyi Oluş, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Filiz Bilge), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Doğan, S. ve Şahin, F. (2007). Duygusal Zeka: Tarihsel Gelişimi ve Örgütler İçin Önemine Kavramsal Bir Bakış. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 16(1), 231-252.
- Doğan, T. ve Eryılmaz, A. (2012). Akademisyenlerde İşle İlgili Temel İhtiyaç Doyumu ve Öznel İyi Oluş. Ege Akademik Bakış, 12(3), 383-389.
- Durmuşçelebi, M. ve Deliktaş, M. (2016). Meslek Liselerinde Yaşanan Sorunlar ve Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleriyle İlişkisi Kayseri İli Örneği. (Editörler: Ö. Demirel ve S. Dinçer). Eğitim Bilimlerinde Yenilikler ve Nitelik Arayışı İçinde (s. 225–240). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Eker, R. (2021). Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Okul Mutluluğuna Etkisinin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mustafa Özgenel), İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim
- Elmas, E. (2021). Öğretmenlerin İş Yaşam Kalitesi ve Örgütsel Mutluluk Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Kaya Yıldız), İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Eryılmaz, A. (2016). Herkes İçin Mutluluğun Başucu Kitabı: Kuramdan Uygulamaya Pozitif Psikoloji, (2. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Güngör, A. (2019). Okul Yöneticilerinin Duygu Yönetimi Yeterlilikleri ile Öğretmenlerin Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mehmet Akif Helvacı), Uşak: Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- İşeri, B. (2019). Üniversite Öğretim Elemanlarının Duygu Yönetimi Yeterlilikleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Refik Balay), Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran
- Kahraman, N. (2015). Çalışma Hayatında Duyguların Yönetimi ve Öğretmenlerdeki Duygusal Zekanın Kendilik Kontrolü Üzerindeki Etkisinin Araştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Süleyman Ahmet Menteş), Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Karayaman, S. (2019). Yönetimde Duygusal Zekâ, İşyeri Mutluluğu ve Etik Karar İlişkisi: Okul Yöneticileri Üzerinde Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Aydın Başbuğ), İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kişmir, F. S. (2021). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Okul İklimi Algıları ile Örgütsel Sapma Algıları
- Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Mutluluk, Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Adalet Algılarının Analizi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Dr. Mahire Aslan), Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Koz, E. (2013). Meslek Liselerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Deformasyonu ve Okul Yönetimince Alınacak Önlemler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Semra Ünal), İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özer, A. (2020). Öğretmenlerin Örgütsel Değişime Hazır Olma Durumları ile Örgütsel Mutluluk Algıları Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Ergün Akgün), İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Özgenel, M. ve Bozkurt, B. N. (2020). Okul Mutluluğunu Yordayan Bir Faktör: Öğretmenlerin Politik Becerileri. Turkish Journal Of Educational Studies, 7(2), 130-149.
- Öztan, E. (2019). Ad koymak önemlidir: Toplumsal cinsiyet ve Türkiye’de toplumsal cinsiyet düzeni. https://aramizda.org.tr/wp-content/uploads/2020/02/Aram%C4%B1zda_Kalmas%C4%B1n.pdf adresinden 21.03.2022 tarihinde erişildi.
- Sezer, Ş. ve Can, E. (2019). School Happiness: A Scale Development and Implementation Study. Eurasian Journal of Educational Research, 19(79), 167-190.
- Söğüt, Ö. (2018). Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Yönetim Süreçleri Açısından Okul Müdürlerinin Duygu Yönetimi Davranışları ile Öğretmenlerin İş Doyumu Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Nail Yıldırım), Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Şahin, B. (2020). Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin Okul Mutluluğunu Yordama Düzeyi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Mustafa Özgenel), İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Terzi, S. (2017). Öğretmenlerin İş Doyumları ile Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(17), 475-487.
- Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Okul Yöneticilerinin Duygularını Yönetme Yeterliklerine İlişkin Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 55-73.
- Töremen, F. ve Çankaya, İ. (2008). Yönetimde Etkili Bir Yaklaşım: Duygu Yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(1), 33-47.
- Trampe, D.; Qouoidbach, J. and Taquet, M. (2015). Emotions in Everyday Life. PLoS One, 10(12), 1-15.
- Tunç, B.; Yıldız, S. ve Doğan, A. (2015). Meslek Liselerinde Disiplin Sorunları, Nedenleri ve Çözümü: Bir Durum Analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 384-403.
- Yıldırım, E. (2016). Örgütlerde Dışlanma, Sinizm ve Pozitif Negatif Duygusallık Arasındaki İlişkiler: Pozitif ve Negatif Duygusallığın Aracılık Rolü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mahmut Akın), Yozgat: Bozok Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
