Author:
Abstract
İnsanlar yaşamı pratikleştirmek adına çeşitli hammaddeleri değerlendirerek farklı amaçlara hizmet eden nesneler üretmişlerdir. Genel anlamda eşya olarak nitelendirilen bu objeler; yeme içme, korunma örtünme, taşıma sulama, ekip biçme gibi pek çok ihtiyaca cevap vermektedirler. Toplumsal ya da bireysel gereksinimler doğrultusunda ortaya konan ve kültürel aktarım unsurları arasında yerlerini alan söz konusu araç bütünü, geçmiş ile günümüz arasında bağ kurmayı sağlamaları nedeniyle taşınır kültür varlıkları olarak kabul görmektedirler. Bu ürünlerin hatırı sayılır bir grubunu dokumalar meydana getirir. Havsız ya da düğümlü tekniklerle yapılan ve üretildikleri dönemin sosyo-kültürel hayatına ışık tutan dokumalar arasında heybeleri de saymak mümkündür.
Çeşitli unsurlar yüklemek amacıyla kullanılan iki gözlü araç olarak tanımlanan heybelerin erken dönemlerden itibaren taşıma ve saklama amaçlı olarak değerlendirildikleri bilinmektedir. Anadolu’nun neredeyse her yöresinde karşımıza çıkan heybeler, benzer formlarda olmakla birlikte malzeme, kompozisyon düzenlemeleri ve işlenen motifler açısından farklılık arz ederler. Söz konusu ayrıklığı sergileyen heybelerin bir grubu Tarsus’ta tespit edilmiştir. Çalışmanın evrenini Tarsus Belediyesi’ne satın alma yoluyla kazandırılmış yirmi dokuz adet kilim teknikli heybe oluşturmaktadır. Bunlar malzeme, teknik, kompozisyon ve motif açılarından incelenerek tanımlanmıştır. Araştırmada gözlem, görüşme, analiz, betimleme gibi nitel araştırma yöntemlerinden istifade edilmiştir. Konu olan heybeler fotoğraflanmış, ölçüleri alınmış ve envanterleri oluşturularak belgelenmiştir. Yaşadığımız coğrafyanın farklı yörelerinde dokunan heybelerde kullanılan malzemeler ve uygulanan tekniklerle benzerlik taşıdıkları ancak işlenen motiflerin farklı isimlerle anıldıkları anlaşılmaktadır.
Keywords
Abstract
People have produced objects that serve different purposes by evaluating various raw materials to make life practical. These objects are generally described as goods; They respond to many needs, such as eating and drinking, protection, covering, transportation, irrigation, and planting. The said set of tools, which are put forward in line with social or individual needs and take their place among the elements of cultural transmission, are accepted as movable cultural assets because they link the past and the present. A large group of these products is weaving. It is possible to count saddlebags among the weavings made with lint-free or knotted techniques and shed light on the socio-cultural life of the period in which they were produced.
It is known that saddlebags, defined as two-eyed vehicles used to load various items, have been used for transportation and storage since early times. Saddlebags, which we encounter in almost every region of Anatolia, have similar forms but differ in terms of materials, composition arrangements, and motifs. A group of saddlebags exhibiting the said separation were identified in Tarsus. The universe of the study consists of twenty-nine saddlebags with the kilim technique, which the Municipality of Tarsus purchased. These have been defined by examining them in terms of material, process, composition, and motif. Qualitative research methods such as observation, analysis and description were used in the research. The subject saddlebags were photographed, their measurements were taken, and their inventories were created and documented. It is understood that the materials used and the techniques applied in the saddlebags woven in different parts of the geography we live in are similar to the applied motifs. But the motifs are called various names.