Author :
Abstract
Jura tipi röliyefte, jeomorfolojik gelişim esnasında meydana gelen topografik terselme sonucunda gelişen tünemiş senklinaller oldukça dikkat çekici yerşekilleridir. Bu çalışmada, Amanos Dağlarında bulunan Koltukkayası tünemiş senklinalinin oluşumu ve jeomorfolojik özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada konu ve alan bakımından ilişkili literatürün yanında, temel materyal olarak Harita Genel Komutanlığı (HGK) tarafından hazırlanan 1/25.000 ölçekli ANTAKYA-O36-c1 numaralı topografya haritası kullanılmıştır. Jeolojik özellikler, farklı araştırmacılar tarafından hazırlanmış değişik ölçekli jeolojik haritalardan derlenmiştir. Çalışmanın jeomorfoloji haritası, hem topografya paftalarının detaylı analizleri, hem topografik profiller, hem de uydu görüntüsünden yararlanılarak Erol (1990) tarafından bu bölgede uygulanan yönteme göre oluşturulmuştur. Çalışmanın haritalama aşaması ve topografik profillerin çizimi Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımlarından ArcGIS/ArcMap 10 paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler arazi çalışmaları ile yerinde kontrol edilmiş ve eksik kalan konular bu şekilde tamamlanmıştır. Sonuçta Koltukkayası tünemiş senklinalinin, Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşı, dolomit ve dolomitik kireçtaşları litolojisindeki anakayada gelişmiş olduğu anlaşılmıştır. Koltukkayası tünemiş senklinalini oluşturan kıvrımlar, muhtemelen Üst Kretase’de gerçekleşen ofiyolitik yerleşmesi döneminde etkin olan K-G yönlü sıkışma tektoniğinin etkisiyle Alp orojenezinin bir eseri olarak meydana gelmiştir. Üst Kretase-Eosen aralığında uyumsuz olarak örtülen bu kıvrımlar, Orta Eosen’den sonra ikinci ofiyolit yerleşmesi nedeniyle tabandan sıyrılarak eksüme yüzey olarak açığa çıkmıştır. Tünemiş senklinal ise, bu sürecin akabinde gelişen faylanmalara bağlı olarak saatin tersi yönünde hareket etmiş ve günümüzdeki konumunu kazanmıştır. Koltukkayası tünemiş senklinali oluşturan kıvrımlı araziler, Üst Miyosen’de ortaya çıkan aşınım yüzeyi ile tesviye edilmiştir. Bu aşınım yüzeylerinin deformasyonu ile başlayan sürecin sonucunda ise tünemiş senklinal ortaya çıkmıştır. Tünemiş senklinalin varlığı bölgenin, olgunluk safhasında bulunduğunu, günümüzde horst olarak tanımlanan Amanos Dağlarının jeolojik geçmişte kıvrımlı bir yapıya sahip olduğunu ve büyük bir tempo ile yükselerek güncel karakterini kazandığını göstermektedir. Bundan sonraki çalışmalarda bu tünemiş senklinalin varlığından hareketle aynı türden başka yerşekillerinin de varlığ
Keywords
Abstract
Perched synclines developed as a result of topographic inversion of geographical formations during geomorphologic development are highly remarkable in Jura type reliefs. The current study examines the formation and geomorphologic characteristics of Koltukkayası perched syncline in the Amanos Mountains. In addition to utilizing the related literature, the study employed 1/25.000 scale topography map ANTAKYA-O36-c1 prepared by General Command of Mapping (GCM) as basic material. Geological characteristics were compiled with the help of geological maps of various scales prepared by different researchers. Geomorphology map of the study was created according to the method implemented in the region by Erol (1990) who made use of the detailed analysis of the topography sheets, topographic profiles and satellite images. Mapping phase of the study and the drawing of the profiles were undertaken with the help of ArcGIS/ArcMap 10 package program of geographical Information Systems (GIS) software. Obtained data is checked in situ and with field studies and any missing information was completed. Results show that Koltukkayası perched syncline developed in bed rock in the Upper Jura-Low Cretaceous limestone, dolomite and dolomitic limestone lithology. The folds that formed the Koltukkayası perched syncline probably occurred as the product of Alpine orogenesis resulting from N-S directional compressive tectonic that was effective in the ophiolitic settlement during the Upper Cretaceous period. The folds shrouded incompatibly in the Upper Cretaceous-Eocene Range had been exposed as exhumed surfaces by breaking free from the floor as a result of the second ophiolitic settlement during the Middle Eocene period. They moved in the counter-clockwise direction as a result of the faulting developed following this process and achieved their current states. Folded land that form Koltukkayası perched syncline was straightened by the erosion surface that was observed during the Upper Miocene period. Perched syncline was formed at the end of the process that started with the erosion surfaces. The existence of the perched synclines in the area shows that the region is currently in the period of maturity; that the Amanos Mountains identified today as horst previously had a folded structure and that they had been raised with a high tempo to obtain the current character. Further studies on identification of other geographical formations of the same type will contribute to better
