Author :
Abstract
Günümüzde Orta Asya’dan, Balkanlara uzanan çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Türk boylarının uzun bir geçmişe dayanan destan geleneği vardır. Bu destanî anlatmalarımızın bazıları Türk boylarında ortaktır. Bu anlatmaların bazıları yazılı, bazıları hem sözlü hem yazılı, bazıları ise sadece sözlü gelenekte anlatılarak günümüze ulaşmıştır. Sözlü gelenekte yaşayan ve günümüze kadar ulaşmış olan destanlardan biri de Köroğlu Destanı’dır. Türk kültür tarihinde Köroğlu’nun önemli bir yeri vardır. Köroğlu terimi gücün simgesi, özellikle de mazlumun yanında olan bir gücün temsilcisi olarak kabul edildiği için geniş insan kitleleri arasında yerini almıştır. Köroğlu Destanı, zaman ve mekân içinde anlatım geleneği vasıtasıyla kazandığı zenginlikler, yayılma ve tekâmül seyri sonucunda bugün karşımıza iki ana versiyon ve bunlara bağlı sayısız varyantlar geliştirerek çıkmaktadır. Metinlerarasılık kavramı 1960’lı yıllarda kimi eleştirmenler tarafından ortaya atılan bir kavramdır. Kavram metnin özerk olduğu düşüncesini benimsedikten sonra yaygın olarak kullanılmaya başlanır. Kavram, özellikle postmodern olarak adlandırılan “Yeni roman” temsilcilerinin yapıtlarında geniş uygulama alanı bulur. Metinlerarasılık, yazınsal metinlerde, daha önce yazılmış metinlerin bildirgelerini arayan ve diğer metinlerin arka planından önce metinlerin olası okuma türlerini, yöntemlerini sorgulayan bir teoridir. Metinlerarasılık bir eserin başka eserlerden bağımsız olamayacağı savına dayanır. Bir eser bütünüyle özgün olamaz; çünkü her eser başka bir eser ile yakın ilişki içindedir ve bu etkileşim sonsuza kadar devam eder. Makalemizde “Köroğlu Destanı” metinlerarası ilişkilere göre incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Today, Turkish clans that are spread out a very broad geography from middle Asia to Balkans have an epic tradition, based on a long past. Some of the epical tellings are in common in Turkish clans. Some of these tellings have reached today by being told some of them in written, some both written and oral, some in only oral tradition. One of the epics, living in oral tradition and having been reached today is the epic of Köroğlu. Köroğlu has an important place in the history of Turkish culture. Köroglu term, the symbol of power, has taken its place among the large groups of people especially because it is accepted as the representative of the power which is the supportive of the oppressed.Today, Köroglu epic has appeared in two versions and developing numerous variants as a result of spreading out, evolutions and their subsidiaries, the wealth gained by means of the narrative tradition through time and place. The concept of inter-textuality is a concept put forward by some critics in the 1960’s. The concept started to be widely used after the adoption of the idea of an autonomous text. The concept, in particular so-called postmodern works of the representatives of the new book finds a wide range of applications. Inter-textuality is a theory that looks for reports of texts, written before and interrogates the possible reading kinds and ways of texts in literary texts. Inter-textuality is based on the theory that a work can not be independent from other works. A work can’t be completely original as every work is in close relationship with another work and this interaction lasts forever. In our article “The Epic of Köroğlu” is studied according to the inter-textual relationships.
Keywords
- ADIGÜZEL Sedat, Modern Azerbaycan Edebiyatında Dede Korkut (Metinlerarası Çözümlemeler), Fenomen Yayınları, Ankara 2009.
- AKBULUT GülĢah, “Metinlerarası ĠliĢkiler Bağlamında Dünün Ferdâ‟sından Günün Ferdâ‟sına Bir BakıĢ”, Turkish Studies, S. 4/1-I (2009), s. 735-759.
- AKTULUM Kubilay, Parçalılık/Metinlerarasılık, Öteki Yayınevi, Ankara 2004.
- AKTULUM Kubilay, Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi, Ġstanbul 2007.
- AKTULUM Kubilay, Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık, Kanguru Yayınları, Ankara 2011.
- ALPTEKĠN A. Berat ve ĠÇEL Hatice, “Batı Versiyonlarında Köroğlu”, Milli Folklor, S. 91 (2011), s. 37-50.
- BARS M. Emin, “Atasözleri ve Köroğlu Destanı‟nda Bazı Kullanımları”, Turkish Studies, S. 3/4 (2008), s. 212-223.
- BORATAV P. Naili, Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ġstanbul 2002.
- BORATAV P. Naili, 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınları, Ġstanbul 1999.
- BORATAV P. Naili, Köroğlu Destanı, Adam Yayınları, Ġstanbul 1984.
- ÇAKIR Süreyya, “Toplumsal Tarih Ekseninde Metinlerarasılık: Yılanların Öcü”, Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 6:2 (2009), s. 31-52.
- ÇOBANOĞLU Özkul, Türk Dünyası Epik Destan Geleneği, Akçağ Yayınları, Ankara 2003.
- ÇOBANOĞLU Özkul, Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2002.
- ECEVĠT Yıldız, Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, ĠletiĢim Yayıncılık, Ġstanbul 2006.
- EKĠCĠ Metin, Türk Dünyasında Köroğlu, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
- GÖKALP-ALPASLAN G. Gonca, “Metinlerarası ĠliĢkiler IĢığında Cemal Süreyya ġiirinin BileĢenleri”, Turkish Studies, S. 4/1-I (2009), s. 435-463.
- GÖRMEZ Aydın, “Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? Filmi ile Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler Oyunu Arasında Metinlerarasılık Ġzleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 9 (1) (2006), s. 47-63.
- GÜMÜġ E. Oya, Tuncer Cücenoğlu’nun Tiyatro Oyunlarına Genel Bir Bakış ve Oyunlarında Metinlerarası İzler, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2006.
- GÜNAY Umay, Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
- KÖPRÜLÜ M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
- ÖZAY Yeliz, “Metinlerarası ĠliĢkilerde Sözlü Yapıtların ve Sanatçıların Konumu Üzerine”, Milli Folklor, S. 75 (2007a), s. 164-173.
- ÖZAY Yeliz, Metinlerarası İlişkilerde Türk Halk Hikâyeleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007b.
- ÖZTEKĠN Özge, “Modern Türk ġiirinde Geleneği Yeniden Üreten Bir ġair: Nâzım Hikmet ve Metinlerarasılık”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 25 (2008), s. 129-150.
- PALA Ġskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
- TÜRKDOĞAN Melike, “Rasim Özdenören‟in „Kuyu‟ Öyküsünde Metinlerarası ĠliĢkiler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 35 (2007), s. 167-189.
- UYANIK Gürsel, Peter Stamm’ın Agnes Adlı Romanında Üstkurmaca ve Metinlerarası İlişkiler, Salkımsöğüt Yayınları, Erzurum 2011.
- YAKICI Ali, “Halk Anlatılarında Yer Alan Köroğlu Tipleri ve ÂĢık Köroğlu‟nun Bu Tipler Arasındaki Yeri”, Millî Folklor, S. 76 (2007), s. 113-123.
- YILDIRIM Dursun, Türk Bitiği, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
- YILDIRIM Sinan, Türk Resminde Metinlerarası İlişkiler, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul 2010.
