Author :
Abstract
Bu çalışma 19. yüzyılda İzmir’de etkin bir ressam ve litografi (taşbaskı) ustası olan Ermeni asıllı Osmanlı vatandaşı Boğos Tatikyan’ı (1820-?) ele almakta, eserlerini, dönemin kültür ve sanat ortamına yaptığı katkıları ve İzmir’de uzun zaman hizmet veren Tatikyan Matbaası’nı bazı yeni belge ve kaynaklardan yararlanarak değerlendirmeyi amaçlamaktadır. 19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyıl başlarında İzmir’de çeşitli tarihlerde basılan ticaret rehberlerinde Tatikyan Matbaası’nın adına rastlanmakta, her dilde ayrım yapmaksızın basım yaptığı bilinmektedir. Matbaanın en geç tarihli yayınları 1922’ye tarihlenmekte, bu tarihten sonra adına pek rastlanmamaktadır. Boğos Tatikyan’ın 1840’larda resim yapmaya başladığı düşünülmektedir. Sanatçı, özellikle yabancı turistlere hitap edebilmek amacıyla İzmir’in yerel özelliklerini yansıtan sokak sahneleri resmetmiştir. Bunlar, sokak satıcıları, İzmir’deki farklı milletlerin kıyafetleri gibi konuları ele alan çoğu zaman tek figürlü büyük boy taşbaskı resimlerdir. Bunların dışında Tatikyan, Osmanlı Sultanları’nın portrelerini de renkli ve yaldızlı olarak hazırlayıp basmış ve satışa sunmuştur. Tatikyan’ın gravür albümleri yurt içi ve yurt dışında çeşitli müze ve özel koleksiyonlarda yer almaktadır. Bu albümlerden biri de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı’nda korunmaktadır. 1893 tarihli bu albüm, II. Abdülhamid Dönemi’nde Birleşik Devletler Ulusal Kütüphanesi için hazırlatılmıştır. 29 renkli gravürden oluşan albümde İzmir’in sokak satıcıları ile Ermeni, Türk, Arnavut, Yahudi gibi farklı milletlerin giyim kuşamları betimlenmiştir. Yaşamına ilişkin tüm ayrıntılara ulaşmak mümkün olmasa da bıraktığı eserler İzmirli sanatçı Boğos Tatikyan’ın tanınmaya ve tanıtılmaya değer renkli bir sanatçı olduğunu ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
This study deals with a painter and lithographer Bogos Tatikian (1820 - ?) of Smyrna who was an Ottoman Armenian and was considerably active in Smyrna in 19th century. In addition, using some new documents this study aims to evaluate the Tatikian Printing House served for a long time in Smyrna and Tatikian’s contributions to the cultural and artistic environment of the city. In the commercial annuals published on various dates in Izmir during the 19th century and the early 20th century, the name of the Tatikian Printing House is commonly observed. The latest publications of the Tatikian Printing House are dated from 1922 and after then its name is unable to find in documents and trade annuals. The lithographer and painter Bogos Tatikian began to paint in 1840s. The street scenes reflected the local characteristics in order to attract the attention of foreign tourists were mostly painted by the artist. These large size images commonly contained a single figure and represented the street vendors and the costumes of the different nations of the city. In addition, Tatikian prepared and printed to sell the colored and gilded portraits of the Ottoman Sultans. His engraving albums are appeared in various museums and private collections in domestic and abroad. One of these albums is held at Istanbul Metropolitan Municipality, Ataturk Library. This album was commissioned by the Sultan Abdulhamid II. for the National Library of United States of America. It contains 29 colored engravings depicted the vendors and the peoples from different religions and nationalities like Armenians, Turks, Jews, Albanians in Smyrna. Although we were unable to reach all details of his life, the works left by him reveals that he was an eager and lively artist.
