Author :
Abstract
İnsan Allah tarafından yaratılmıştır. Diğer tüm yaratıkları olduğu gibi insanı da en iyi bilen Allah’tır. Fakat Allah’ın insanı doğal olarak çok iyi bilmesi, ilahi kitaplarda/vahiylerde onu bütün yönleriyle ele aldığı, tanıttığı yahut incelediği anlamına gelmez. İlahi kitapların insanı bütün yönleriyle tanıtma veya inceleme gibi bir gayeleri yoktur. Bu, insan için böyle olduğu gibi kâinat için de böyledir. Allah, elçilerine gönderdiği vahiylerde kâinatı da bütün yönleriyle tanıtmak yahut incelemek gayesinde değildir. Kur’ân, yaratıcısı ile ilişkilerinde kopma ve bozulma meydana gelmiş insanoğlunu tekrar “doğru yol”a döndürmek maksadıyla Allah’ın insana yönelttiği hitabının son halkasını oluşturur. Kur’ân’ın temel ve esas gayesi Allah-insan ilişkisini Allah’ın istediği ve hikmete de uygun olan şekle sokmaktır. Bunu yaparken Kur’ân meseller, kıssalar, kültürel unsurlar, edebî i’caz, insanı Allah’ın nimetleri ve kudreti hakkında düşünmeye sevk etme gibi bazı unsurları kullanır. İnsan Kur’ân’ın muhatabı olması, bazı araştırmacıları Kur’ân’ın insanı her yönüyle ele alıp kendisine tanıttığı hatta onu incelediği, bunun da Kur’ân açısından çok tabii bir şey olduğu fikrine götürmektedir. Kur’ân’ın insanın bazı özelliklerinden bahsettiği doğru olmakla birlikte, kanaatimizce hem bu bahsedişin gayesi farklıdır hem de Kur’ân insanı bütün psikolojik yönleriyle ele alıp incelememektedir. Kur’ân’ın modern Psikoloji bilimiyle neredeyse aynı muhtevaya sahip bir kitap olduğu düşüncesi bazı araştırmacılar tarafından çok yaygın bir şekilde dile getirilmekte ve âyetler bu düşüncelere uygun bir şekilde ve fakat bağlamlarından koparılarak yanlış bir metodla anlaşılıp yorumlanmaktadır. Bütün bu çabalar bize göre –iyi niyetli olmakla beraber- büyük oranda yanlış yolda ilerlemek anlamına gelmektedir.
Keywords
Abstract
The Qur’ân is the final link of God’s address to the humankind which aims to orientate the reprobate humankind. The main goal of the Qur’an is to form the relationship between human and God in pursuance of His wish and wisdom. In doing so, the Qur’ân uses some elements like parables, cultural elements, literary inimitability (i’câz) and directing the humankind to think about God’s blessings and might. The Qur’ân’s addressing to the humankind leads some researchers to claim that the Qur’an introduces, examines and analyzes every aspect of humanbeing and that this is very natural in terms of its goals. Although the Qur’an talks about some aspects and qualifications of humanbeing, to us, it does not introduce, examine and analyze every aspect of it on the one hand, the aim of its talking about humanbeing is totally different on the other hand. The view that the Qur’an has almost the same content as the modern science of psychology does, is addressed by some researchers very commonly and the verses are understood and interpreted in accordance with this view incorrectly and by breaking their contexts. To us, all these struggles mean to walk on the wrong way, eventhough they have a good intention.
Keywords
- ABDULBÂKÎ, M. F. (1996), el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Kahire: Dâru’l-Hadîs.
- ALTUNTAŞ, H. - ŞAHİN, M. (2007), Kur’ân-ı Kerîm Meâli, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
- ATEŞ, A. (2002), ‚Geçmişten Günümüze Bilimsel Tefsir Okulu‛, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi [www.dinbilimleri.com], II/4.
- ATEŞ, S. (1991), Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
- AYDIN, H. (2005), Kur’ân’da İnsan Psikolojisi, İstanbul: Timaş.
- BUDAK, S. (2009), Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- BUHÂRÎ, M. (1987), Sahîhu’l-Buhârî, (Thk. Mustafa Dîb el-Buğâ), Beyrut: Dâru İbn Kesîr
- BUYRUKÇU, R. (1997), ‚Kur’an’a Göre İnsanın Özellikleri ve Hz. Peygamberin Eğitim Uygulamaları‛, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4, Isparta.
- COŞKUN, İ. (1999), ‚Kur’ân Işığında İnkârın Psikolojik Sebepleri‛, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, I, Diyarbakır.
- ÇİFTÇİ, A. (2001), Fazlur Rahman İle İslam’ı Yeniden Düşünmek, Ankara: Kitâbiyât.
- ÇUHADAR, M. (1985), ‚Kur’ân-ı Kerîm’de İnsan‛, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, Kayseri.
- DARTMA, B. (2005), Kur’ân ve Ekoloji, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- EBÛ HAYYÂN EL-ENDELÜSÎ, M. (2001), Tefsîru’l-Bahri’l-Muhît, (Thk. Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd-Ali Muhammed Muavvız), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- EBU’L-AZÂİM, C. M. (1994), el-Kur’ân ve’s-Sıhhatü’n-Nefsiyye, Kâhire.
- EROĞLU, M. (vd) (1964), ‚Kur’ân-ı Kerîm’de İnsan‛, Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi, II, İstanbul.
- ERTUĞRUL, R. (2004), Kur’ân’a Göre İnsanın Psiko-Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- FAZLUR RAHMAN, (2005), Ana Konularıyla Kur’ân, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- GÜLEN, M. F. (2010), Kur’ân’ın Altın İkliminde, İstanbul: Nil Yayınları.
- İBN ÂŞÛR, M. (1997), et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tûnus: Dâru Sahnûn.
- İBN KESÎR, E. (1999), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, (Thk. Sâmî b. Muhammed Selâme), Kahire: Dâru Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevzî’.
- İBN TEYMİYE, T. (2005), Mecmû’u Fetâvâ, (Thk. Enver el-Bâz-Âmir el-Cezzâr), Mısır: Dâru’l-Vefâ.
- İBNÜ’L-CEVZÎ, C. (1984), Nüzhetü’l-A’yüni’n-Nevâzır fî İlmi’l-Vücûh ve’n-Nezâir, (Thk. Muhammed Abdülkerim Kâzım er-Râdî), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
- KALIN, F. (2005), Felsefe ve Bilim Işığında Kur’ân’da Zaman Kavramı, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- KARA, N. (2004), Kur’ân’da Beden Dili, İstanbul: Bilge Yayınları.
- KARA, O. (2002), Kur’ân’da İnsan Tipleri, Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- KASAPOĞLU, A. (2008), ‚‚Gülme‛ Davranışıyla İlgili Âyetler Hakkında Psikolojik Bir Değerlendirme‛, Hikmet Yurdu, I/2, Malatya.
- KASAPOĞLU, A. (2005), ‚Kur’an’da Koşullandırma Yoluyla Öğrenme -Hayvanların Koşullandırılması-‚, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi [www.dinbilimleri.com], V/3.
- KASAPOĞLU, A. (2011), ‚Kur’ân’ın Psikolojik Tefsiri‛, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, II/1.
- KASAPOĞLU, A. (1997), Kur’ân’da İnsan Psikolojisi, İstanbul: Yalnızkurt Yayınları.
- KIRCA, C. (2005), Kur’ân ve Fen Bilimleri, İstanbul: Marifet Yayınları.
- KIRCA, C. (1983), ‚Kur’ân’da Ruh Sağlığı‛, Diyanet İlmi Dergi, XIX/3, Ankara.
- KURTUBÎ, E. (1964), el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, (Thk. Ahmed el-Berdûnî-İbrâhim Etfayyiş, Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye.
- KUTUB, M. (1974), İslam’a Göre İnsan Psikolojisi, (Trc. Akif Nuri), İstanbul: Şamil Yayınevi.
- KUTUB, M. (1992), İnsan Psikolojisi Üzerine Etüdler, (Trc. Bekir Karlığa), İstanbul: İşaret
- MÂTURÎDÎ, E. (2005), Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne, (Thk. Mecdî Bâslûm), Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye.
- MECLİSÎ, M. (1983), Bihâru’l-Envâr, Beyrut: Müessesetü’l-Vefâ.
- MUHAMMED, Y. (1994), ‚Bilginin İslâmîleştirilmesi: Bir Eleştiri‛, (Trc. Süleyman Gündüz), İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi, II/3.
- OKUYAN, M. (1998), ‚Kur’ân’da Olumsuz İnsan Tipleri‛, Kur’ân Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi, I/10-11-12.
- ÖZTÜRK, M. (2011), Kur’ân-ı Kerîm Meâli – Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, İstanbul: Düşün Yayınları.
- PLOTNİK, R. (2009), Psikoloji’ye Giriş, (Trc. Tamer Geniş), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- RÂZÎ, F. (2000), Mefâtîhu’l-Gayb, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- SAMUK, F. (2001), ‚Kur’ân ve Psikiyatri‛, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-II içinde, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- SÜBHÂNÎ, C. (2000), el-Hadîsü’n-Nebeviyyü Beyne’r-Rivâye ve’d-Dirâye, Beyrut: Dâru’l- Edvâ li’t-Tıbâ’a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî.
- ŞANVER, M. (2001), ‚Dînî Tebliğ ve Eğitim Açısından Kur’ân’da İnsan Psikolojisi ve Özellikleri‛, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/1, Bursa.
- TABERÎ, E. (2000), Câmi’u’l-Beyân fî Te’vîli’l-Kur’ân, (Thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
- TABERSÎ, E. (1995), Mecme’u’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbû’ât.
- TÜTÜNCÜ, M. (1986), ‚Kur’ân ve Hadislerde İnsan Psikolojisi‛, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III, İzmir.
- ÜNAL ÇİL, A. (2011), ‚Kur’an’da Zaman Kavramı‛, Kelam Araştırmaları Dergisi, IX/1.
- YAKIT, İ. (2003), ‚Kur’ân’a Göre İnanç, Düşünce ve İfade Özgürlüğü‛, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Girişinin Din Boyutu (Sempozyum Metinleri) içinde, Ankara: DİB Yayınları.
- YALIN, V. (2005), Kur’ân-ı Kerîm’de İnsanın Özellikleri ve Eğitim Yoluyla Şekillendirilmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- ELMALILI MUHAMMED HAMDİ, Y. (1993), Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul: Bedir
- YILMAZ, A. (2003), ‚Kur’ân’a Göre İnkârın Psikolojik Tezâhürleri‛, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, Erzurum.
- ZECCÂC, E. (1988), Me’âni’l-Kur’ân ve İ’râbuh, (Thk. Abdülcelil Abduh Şelebî), Beyrut: Âlemü’l-Kütüb.
- ZÜLALOĞLU, F. (2012), Kur’ân’da İnsan, İstanbul: Ekin Yayınları.
