Author :
Abstract
Tasvir yasağı konusu, İslam sanatının oluşumu hakkında ileri sürülen görüşlerin merkezinde yer almaktadır. Bu görüş uyarınca, İslam dini realist tarzda tasvirleri yasaklamakta, soyut formları önermektedir. Söz konusu fikri kabul eden araştırmacılara göre, minyatür sanatının İslam dünyasında itibar görmüş olması bu yasaktan dolayıdır. Ancak Kur’an-ı Kerimde, tasvir yasağı ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Söz konusu yorumu destekleyen bulgular daha çok Hz. Muhammed’in İslam’ın ilk yıllarındaki tasvir karşıtı uygulamaları ve hadisleri olmuştur. Fakat bu bulguların, tasvir yasağından çok put karşıtlığına vurgu yaptığı ve İslamiyet’in ilk yılları ile sınırlı kaldığı bilinmektedir. Daha sonraki süreçte, belirli bir sakınma duygusu ile puta karşı bir tavır geliştirilmiştir. Ancak tapınma maksadı dışında kalan tasvirlerin yasaklanmasına ilişkin ciddi bir uygulamaya rastlanmamaktadır. Diğer taraftan, minyatür sanatı örneklerinde karşılaşılan biçim, bütünüyle İslam düşüncesinin bir ürünü olmadığı gibi biçimin gelişimi de yasağı savunanların önerdiği biçim ilkeleriyle örtüşmemektedir. Hazır bir biçim olarak İslam dünyasına giren minyatür sanatının gelişimi, İslam toplumunu meydana getiren farklı kültürlerin ortak çabasının ürünüdür. Konu bu açıdan ele alındığında, minyatür dini ve dinden dolayı gelişmiş bir resim türü değildir. Bu nedenle minyatür sanatının İslam dünyasına girişi ve gelişim evreleri incelenirken din dışı etkenlerin de dikkate alınması gerekir. Makalede İslam’da tasvir yasağı konusunun gündeme gelişi ve sonuçları tartışılarak; İslam minyatür sanatının kaynakları tasvir yasağı ve din dışı faktörler ışığında ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Prohibition of illustration is in the centre of the opinions that are alleged about the constitution of Islamic art. In accordance with this point of view the religion of Islam prohibits the realistic illustrations, offers the abstract forms. According to the investigators who accepted the idea concerned; the art of miniatur was respected by the Islamic world because of this prohibition. On the other hand there is no provision about the prohibition of illustration in Quran. The findings that supports the concerned opinion are the applications of Hz. Muhammed who were against the illustration in the early times of Islam. But these findings were mostly against the idols and they were limited with the early times of Islam. Afterwards, an attitude was developed against the idols. However, there was not any serious application concerned with the prohibition of the illustrations except the aim of worshipping. On the other hand, the format that is found in the samples of the miniature art is neither a product of Islamic opinion nor it complies with the principles that is offered by the prohibition defensives. The development of the Islamic miniature art is a product of different cultures that formed the Islamic civizilation. As it is understood, the art of miniature is neither a religious art nor it is improved because of the religion. For this reason, when the development phases of miniature art is investigated the unreligious effects must be taken into consideration. In the article the emerge and the results of the prohibition of illustration is discussed and the source of Islamic miniature art is considered according to the prohibition of illustration and unreligious factors.
Keywords
- AYVAZOĞLU, Beşir, İslam Estetiği, Ağaç Yayıncılık Ltd. Şti., İstanbul 1992
- ÇAM, Nusret, İslâm’da Sanat Sanatta İslâm, Akçağ Yayınları, İstanbul 1997
- ÇORUHLU, Yaşar, Türk İslam Sanatının ABC’si, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2000
- ESİN, Emel :“Orta Asya Türklerinde Manihailik”, Türk Kültürü El Kitabı, Cilt: II. Kısım Ia, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972, 148,167. s.
- ESİN, Emel, “Burkan ve Mani Dinleri Çevresinde Türk San’atı (Doğu Türkistan ve Kansu’da)”, Türk Kültürü El Kitabı, Cilt: II. Kısım Ia., Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972, 311-416. s.
- ESİN, Emel, “İslamiyet’ten Evvel Orta Asya Türk Resim San’atı”, Türk Kültürü El Kitabı, Cilt: II. Kısım Ia, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972, 186-276. s.
- ESİN, Emel, “Ötüken İlerinde MS. Sekizinci ve Dokuzuncu Yüzyıllarda Abidelerinde San’atkâr Adları”, Türk Kültürü El Kitabı, Cilt: II. Kısım Ia, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1972, 44-58. s.
- ESİN, Emel, Türk Kültür Tarihi, İç Asyadaki Erken Safhalar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1985, 17. s.
- ETTINGHAUSEN, Richard, Arap Painting, Rizolli İnternational Publications, İnc., 1977 Geneva, 18,41. s.
- İNAL, Güner, Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılara Kadar), Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 1995
- İPŞİROĞLU, Mahzar Şevket, İslâm’da Resim Yasağı ve Sonuçları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005
- KARPUZ, Haşim, “İslam Öncesi Türk Sanatının İslami Döneme Etkisi”, Türkler Ansiklopedisi, 6. Cilt, yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 46-53. s.
- KOÇ, Turan, İslam Estetiği, İsam Yayınları, İstanbul 2009
- KONAK, Ruhi, “Minyatür Sanatında Derinlik Anlayışı”, Sanat Dergisi, sayı: 12, Yıl: 2007, 97-102. s.
- KÜHNEL, Ernest, Doğu İslam Memleketlerinde Minyatür, (Çev.: Suut Kemal YETKİN, Melâhat ÖZGÜ) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1952
- MAHİR, Banu, Osmanlı Minyatür Sanatı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005
- ROUX, Jean-Paul, Türklerin Tarihi-Pasifik’ten Asya’ya 2000 Yıl-, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2007
- ŞEKERCİ, Osman, “İslam’da Tasvir ve Minyatürler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9. Cilt, 1961 (1962), 11-23. s.
- ŞEKERCİ, Osman, İslam’da Resim ve Heykel, Nun Yayıncılık, İstanbul 1996
- TANSUĞ, Sezer, Resim Sanatının Tarihi, Remzi Kitapevi, İstanbul 1999
- TURANİ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitapevi, İstanbul 1992
- YETKİN, Suut Kemal, İslam Ülkelerinde Sanat, İstanbul 1984
