Author :
Abstract
Genel bir kabul olarak, XV. asrın sonlarında yazıya geçirildiği söylenen “Kitab-ı Dedem Korkut” adlı eser, sadece Türk dilinin ve edebiyatının değil aynı zamanda Türk kültürünün de en önemli kaynaklarından biridir. Oğuz Türkçesiyle yazıya geçirildiği belirtilen bu eser, Anadolu dışında yaşayan diğer Türk halklarında da mevcuttur. Türkmen, Azeri, Gagauz gibi Oğuz gruplarında eserin kendisi mevcutken Kazak (Kıpçak), Özbek (Karluk), Altay (Sibirya) gibi Türk halklarında ise eserdeki Bamsı Beyrek hikâyesi farklı isimlerle yaşamaktadır. Ayrıca, Kazaklarda “Korkut Ata” adı altında anlatıların da derlenerek kayda geçirildiğini belirtmek gerekir. Bununla birlikte Kazaklarda bağımsız bir destan olarak kaydedilen “Alpamıs”ın Özbeklerde “Alpomiş”, Altaylarda “Alıp-Manaş” olduğu ve bunların “proto-tip”inin Bamsı Beyrek olabileceği de ifade edilmiştir. Hatta Kırgız Türklerinin meşhur “Manas Destanı”ndaki başkahraman olan Manas’ın “Kitab-ı Dedem Korkut”taki Bamsı Beyrek ile ilişkisi kurulmuştur. Bu bağlamda “Kitab-ı Dedem Korkut”, Türk destancılık geleneğinde bir merkez görevi üstlenebileceği gibi Türk kültürünün değişik cephelerini araştırırken de temel bir kaynak olarak kullanılabilir. Mesela bu eser, Türk toplumlarının ortak kelimelerini mukayese ederken temel bir kaynak olarak değerlendirilebilir. Bu araştırmada ise “Bamsı Beyrek Hikâyesi” ile “Alıp-Manaş Destanı”ndaki motifler ele alınmış ve özellikle ortak motifler üzerine bir deneme girişiminde bulunulmuştur. “Alıp-Manaş Destanı”ndan örnek dizeler alınırken, Türkologlar tarafından iyi bilinen bir metin olduğu için, “Bamsı Beyrek Hikâyesi”nden örnek dizeler almak yerine genel ifadelerle bu hikâye hakkında bilgiler verilmiştir.
Keywords
Abstract
According to the generally accepted, “Kitab-ı Dedem Korkut” were written down at the end of the XV. century. “Kitab-ı Dedem Korkut”, only the Turkish language and literature, but also one of the most important sources of Turkish culture. This work is also available outside of Anatolia Turkish tribes living in the other. And Oğuz Turkic writing of this work are passed. In Oguz groups, such as Turkmen, Azeri, Gagauz the work itself, it is available. However, in Turkish tribes, such as the Kazakh (Kipchak), Uzbek (Karluk), Altai (Siberia) the “Bamsı Beyrek” story is living with different names. In addition, “Kitab-ı Dedem Korkut” stories, in Kazakhs under the name of “Korkut Ata” was recorded. However, the Kazakh Turks, “Alpamish” saga has been an independent name. And it's Uzbeks “Alpomiş”, Altays the “Alıp-Manaş” epic stated that with the same. According to the researchers, all of these epics proto-type is “Bamsı Beyrek”. In this context, “Kitab-i Dede Korkut”, Turkish epic tradition, play a central role. And it also can be a basic source of Turkish culture, exploring different fronts. In this study, in “Bamsı Beyrek Story” and “Alıp-Manaş Epic” motifs are discussed. And in particular, an essay on common motifs made an attempt. The article, “Alıp-Manaş Epic” was taken from the sample strings. However, the “Bamsı Beyrek Story” not taken from the example strings, because “Bamsı Beyrek” by Turcologists a well-known text. Therefore, in general terms, information is given about this story.
Keywords
- ЭРГИН Мухарем, Книга Деде Коркут, ТДК Издательство, Анкара 1997.
- ЭРГУН Метин, Эпос Алып-Манаш, КБ Издательство, Анкара 1998.
- ЖИРМУНСКИЙ В.М., Турецкие Героические Эпосы (пер-д. Мехмед Исмаил, Хулия Арслан Эрол), ТДК Издательство, Анкара 2011.
