Author :
Abstract
Merînîler; XIII. yüzyılın ortalarından XV. yüzyılın ortalarına kadar Batı Mağrib’de (Fas) hüküm sürmüş Zenâte kabilesine mensup bir Berberi hanedanıdır. Merînîler 1224’de Miknas’ı, 1248’de Sicilmâse’yi ve 1269’da başkent Merakeş’i ele geçirerek tüm Mağrib’i (Fas) kontrol altına aldılar. Bu olay Merînîler tarihinin dönüm noktası oldu. Devletlerinin kuruluşunu tamamlayan Merînîler Hıristiyanlarla cihat etmek amacıyla Endülüs’e geçtiler. XIII. yüzyılın ikinci yarısı ve XIV. yüzyılın ilk yarısında Endülüs Gırnata (Nasrî) Devleti’ne destek verdiler. Merînîler Devleti en parlak devrini Sultan Ebü’l-Hasan (1331–1348) zamanında yaşadı Bu dönemde Mağrib-i Evsat’ta hüküm süren Abdülvadîler’in ardından Tunus’ta yönetimi ellerinde bulunduran Hafsîler’in topraklarını da ülkelerine katan Merînîler, Murâbıtlar ve Muvahhidler’in kuvvetli dönemlerinde olduğu gibi Mağrib’in tamamını hâkimiyetlerine aldılar. Merînîler tarihi; Merakeş'in alınışından sonra, ülkede istikrarın sağlandığı, askeri başarıların kazanıldığı güçlenme ve yayılma devri (1269-1358), merkezî otoritenin zayıfladığı, taht kavgalarının arttığı ve iktidarın vezirlerin eline geçtiği ayrıca toprak kayıplarının başladığı gerileme ve çöküş devri (1358-1465) olmak üzere başlıca iki döneme ayrılmaktadır. Babası sultan Ebü’l-Hasan’ı tahttan feragate mecbur eden Ebû İnan Fâris (1348-1358), bu sırada Merînî hâkimiyetinden kurtulan Cezayir ve Tunus’u yeniden ele geçirdi. Ancak onun başarılı girişimleri kısa sürdü. Ebû İnan’ın ölümünden sonra hanedanın gerileme ve çöküş dönemi başladı. Arap ve Berberî kabilelerinin isyanları ve iç çekişmeleri bu çöküşü hızlandırdı. Merkezi otoritenin zayıfladığı, taht kavgalarının arttığı ve devlet yönetiminin vezirlerin eline geçtiği bu dönemde Portekizliler Sebte şehrini 1415 yılında işgal ettiler. Nihayet Merînîler Devleti 1465 yılında ülkede ortaya çıkan kargaşa ve ayaklanmalar neticesinde sona erdi ve onların yerine Vattâsîler hanedanı yönetimi ele geçirdi (1472).
Keywords
Abstract
Marinids (Banu Marin), a Berber dynasty of Zenâta group, which ruled the western Maghreb (Morocco) from the middle of the 13th century to the middle of the 15th century. The Marinids captured Meknès in 1244, Fas in 1248, Sidjilmasa in 1255 and finally Marrakesch, the capital in 1269, and briefly controlled all the Maghreb. The Marinids declared jihad on the Christians and they supported the Kingdom of Granada in Al-Andalus in the 13th and 14th centuries. The high point of Marinid history was reached under the sultan Abu’l-Hasan (1331–1348) with the seizure of Tlemcen (the dynasty of the Abdalwadids) and of Tunis (the dynasty of the Hafsid) and thy temporary subjection of the entire Maghreb. Following the seizure of Marrakecsh, the history of the Marinids is
Keywords
- ARABÎ, es-Sıddîk el-, Kitâbü'l-Mağrib, Beyrut 1404/1984
- BENACHENHOU, Abdelhamid, Connaissance du Maghreb; notions d'ethnographie d'histoire et de sociolagie, Alger 1971
- BRİGNON, Jean ve dğr., Histoire du Maroc, Casablanca 1966
- CAMBON, Henri, Histoire du Maroc, Paris 1952
- FÂSÎ, Ali İbn Ebî Zer' el-, ez-Zahîretü's-seniyye fî târîhi'd-devleti'l-Merîniyye, Rabat 1972
- FÂSÎ, Muhammed, Neş'etü'd-devleti'l-Merîniyye, el-Mecelletü'l-beyyine 1962, Sayı: 8
- FERHAT, Halima, Sabta des origines au XIVe siecle, Rabat 1993
- HAREKÂT, İbrâhim, el-Mağrib abre't-târîh, c.II-III Dârülbeyzâ 1405/1985,
- HARÎRÎ, Muhammed İsa el-, Tarihü'l-Mağribi'l-İslâmî ve'l-Endelüs fi'l-asri'l-Merînî, Kuveyt 1405/1985
- İBN HALDÛN, Mukaddime (trc.Süleyman Uludağ), c.I-II, İstanbul 1982
- İBN İZÂRÎ, el-Beyânü'l-muğrib, Tıtvân 1960
- İBN ŞAKRÛN, Rıdvan, Şi'ru's-selâtîn ve'l-ümerâi'l-Merîniyyîn, Rabat 1986
- İBNÜ'L-HATÎB, el-İhâta (nşr. M. Abdullah İnân), c.IV, Kahire 1393·98/1973-78
- İBNÜ'L-KÂDİ, Ebü'l Abbas Ahmed b.Muhammed el-Miknâs (1025/1616), Cezvetü'l- iktibâs min zikri men halle mine'l-a'lâm medinete Fas, Rabat 1973
- İNÂN, Muhammed Abdullah, Nihâyetül'l-Endelüs, Kahire 1987
- JULİEN, Charles André, Histoire de l'Afrique Blanche des origines à 1945, Paris 1976
- JULİEN, Charles André, Le Maroc face aux impérialismes (1415-1956), Paris 1978
- KABLY, Muhammed, Benî Merîn (ma'lemetü'l-Mağrib), c.V-VI, Rabat 1413/1992
- KENNUN (Gennun), Abdullah, Benû Merîn Asluhum ve mevâtınuhum, Mecelle ed- Dârre, Riyad 1984
- LE BON, Gustave, La Civilisation des Arabes, Paris 1996
- LE TOURNEAU, Roger, Fas fi asri Benî Merîn (trc.Nikola Ziyâde), Beyrut 1967
- LUGAN, Bernard, Histoire du Maroc, Paris 2000
- MAKDÎŞ, Mahmûd, Nüzhetü'l-enzâr fî ‘acâ’ibi't-tevârih ve'l-ahbâr (nşr. Ali ez-Zevârî- Muhammed Mahfûz), Beyrut 1988
- MAKKARÎ, Ebü'l-Abbas Şihâbüddîn Ahmed b.Muhammed el-, Nefhu't-tîb min ğusni'l-Endelüs (nşr.M.Abdülhamîd), c.VI, Kahire 1949
- MARÇAİS, Georges, L’Art Musulman, Paris 1991
- MARÇAİS, Georges, La Berbérie Musulmane et l'Orient au Moyen Age, Paris 1946
- MENÛNÎ, Muhammed el-, "Nüzumu'd-Devleti'l-Merîniyye", el-Bahsü'l-ilmî, Sayı: 2, Rabat 1954, Sayı: 3, 1965 Sayı: 4-5
- MİEGE Jean-Louis, Le Maroc, Paris 1965
- MUNİS (MÛ’NİS) Hüseyin, Tarihü’l-Mağribi ve hadâratühü min gubeyli’l-fethi’l-islâmi ile’l- ğazvi’l-Fransî, c.II/3; III/2, Beyrut 1412/1992
- SALİM, Seyyid Abdülaziz, el-Mağribü’l-kebîr fi'l-asri'l-İslâmî, c.II, Beyrut 1981
- SELÂVÎ (NÂSİRÎ), Ebü'l-Abbas Ahmed b.Hâlid es- (1315/1897), Kitâbü'l-İstiksâ li ahbâri'd- düveli'l-Mağribi'l-aksâ (nşr.Cafer en-Nâsırî-Muhammed en-Nâsırî), c.IIIIV, Dârülbeyzâ 1955
- ŞAKRÛN, Muhammed b., Mezâhirü's-sekafati'l-Mağribiyye dirâse fi'l-edebi'l-Mağribî fi'l- asri'l-Merînî, Casablanca 1985
- TERRASSE, Henri, Histoire du Maroc, Casablanca 1950
- YILDIZ, Hakkı Dursun, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, c.XIII, İstanbul 1986
- YİĞİT, İsmail, İslâm Tarihi, c.IX, İstanbul 1995
- ZAMBOUR, Edward Von, Manuel de généologie et de chronologie pour l'histoire de l'İslam, Hannover 1955
- ZEBÎB, Necib, el-Mevsû’atü'l-‘âmme li- târîhi'l-Mağrib ve'l-Endelüs, III, Beyrut 1415/1995
- ZİRİKLÎ, el-A'lâm, I-VIII, Beyrut 1984
