Author :
Abstract
Teknolojinin gelişmesi ve iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla birlikte kültürel bir zenginliğimiz olan ağızlarımız gün geçtikçe değişime ayak uydurmakta ya da bütünüyle ortadan kaybolmaktadır. Sözlü geleneğimizin bu değerlerini yazılı hale getirip onların kalıcılığını sağlamak, dilimizin zenginliğini yaşatmak demektir. XI. yüzyılda Türkistan bölgesinden batıya doğru başlayan göç birkaç asır devam etmiştir. Göç eden Oğuz boyları Anadolu’nun çeşitli yerlerine küçük gruplar halinde yerleşmişlerdir. Türkiye Türkçesindeki ağız çeşitliliğinin temel nedeni budur. “Adıyaman İndere (Zey) Köyü Ağzı” başlıklı bu çalışmada çevre köylerden etnik yapı ve ağız özelliği bakımından apayrı özellikler taşıyan bir yöremizin ağız özellikleri incelenmiştir. Bu incelemeyle, XVI. yüzyılda bölgeye Azerbaycan’ın Erzincanî bölgesinden göç eden yöre halkının ağız özelliklerinin Azerbaycan Türkçesi ve Erzurum-Kars yöresi ağız özellikleriyle benzerliklerinin ve yazı dilimizle farklılıklarının belirtilmesi amaçlanmıştır. Adıyaman İndere (Zey) köyünü kapsayan bu çalışmada veri toplamak için, köyde ağız özelliğini kaybetmemiş kişilerle görüşülmüş, bu görüşmeler kayıt altına alınarak yazıya geçirilmiş ve oluşturulan metinler incelenmiştir. Bu incelemelerde, dış faktörlerin etkisine ve aradan uzun yıllar geçmiş olmasına rağmen bölge ağzının birtakım özelliklerinin Azeri Türkçesi ve Erzurum-Kars ağızlarıyla –özellikle de fonetik açıdan- benzerlikler taşıdığı tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Oghuz Turks, who had come with these immigrations, trickled in the various parts of Anatolia. That is the main reason for the dialect
Keywords
- AKAR A. (2006).‛Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları‛, Türkoloji Dergisi 1, S.2. Ankara.
- ALTAYLI S. (1994).Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- AYDIN M. (2011).‛Birkaç Örnek Çerçevesinde İç Göçlerin Ağızlara Etkisi‛, Turkish Studies, International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.
- BANGUOĞLU T. (2000).Türkçenin Grameri. Ankara Üniversitesi Basımevi, İstanbul.
- BİLGEGİL K. (2009).Türkçe Dilbilgisi. Salkımsöğüt Yayınevi, 3.baskı.Erzurum.
- BİLGİN M. (2002).Anlamdan Anlatıma Türkçemiz.T.C. Kültür Bakanlığı.Ankara.
- BOZ E. (2001). ‚Doğu Kökenli Kelimelerdeki Kelime Sonu B, C, D, G Ünsüzlerinin Türkiye Türkçesinde Ötümsüzleşme Sorunu‛, Türkbilig 2, s 11-22, Ankara.
- BOZ E. (2001). ‚Ünsüz Düşme ve Kaybolmalarında Terim ve Tasnif Sorunu‛, Türk Dili, Türk Dil Kurumu Yayınları, S.600, (856-864), Ankara.
- BOZ E. (2002). ‚Türkçe Asıllı Kelimelerde Son Ses Ç, K, P, T Ünsüzlerinin Ötümlüleşme veya Ötümsüz Kalma Sorunu‛, Türk Dili, Türk Dil Kurumu Yayınları, S.605 ( 447-455) Ankara.
- BURAN A. ve ALKAYA E. (2001).Çağdaş Türk Lehçeleri. Akçağ Basım, 2.baskı
- CAFEROĞLU A. (1963).‛Anadolu Ağızları Konson Değişmeleri‛, TDAY-Belleten,
- CAFEROĞLU A. (1955).‛Anadolu Ağızlarında Metathese Gelişmesi‛, TDAY-Belleten,
- CAFEROĞLU A. (1964).‛Anadolu ve Rumeli Ağızları Ünlü Değişmeleri‛, TDAY- Belleten, Ankara.
- CAFEROĞLU A. (1958).‛Anadolu Ağızlarında İçses Ünsüz Benzeşmesi‛, TDAY-
- DEVELLİOĞLU F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın Kitabevi Yayınları, 16. Baskı. Ankara.
- ERCİLASUN A.B. OLCAY S. ve ASLAN E. (1998).Arpaçay Köylerinden Derlemeler Ankara Üniversitesi Basım Evi, 3.baskı Ankara.
- ERCİLASUN A.B. (2007).Türk Lehçeleri Grameri Akçağ Basım, Ankara.
- ERGİN M. (2003).Türk Dil Bilgisi.Bayrak Basım, İstanbul.
- ERGİN M. (1999).Orhun Abideleri.Boğaziçi Yayınları, 23.baskı.İstanbul.
- GEMALMAZ E. (1995).Erzurum İli Ağızları.Ankara Üniversitesi Basım Evi, Ankara.
- GENCAN T.N. (1991). Dilbilgisi. Kanaat Yayınları, 26.baskı. İstanbul.
- GÜLSEVİN G. (2009).‛Anadolu Ağızlarında Etnik Özellikler ve Çepni Ağızları Üzerine‛, Turkish Studies, International Periodical Fort he Languages, Literature andHistory of Turkish or Turkic.
- GÜNAY E.G. (2008). Adıyaman-Merkez, Kâhta, Gerger, Samsat Yöresi Ağzı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ.
- GÜNDOĞDU H. (1986).Dulkadiroğlu Beyliği Mimarisi. s. (13-15). Ankara.
- KARAHAN L. (1993). Türkçede Söz Dizimi.Akçağ Yayınları, Ankara.
- KORKMAZ Z. (2009).Türkiye Türkçesi Grameri.Türk Dil Kurumu Yayınları, 3.baskı.Ankara.
- KORKMAZ Z. (2007).Gramer Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları,
- KORKMAZ Z. (1995).‛Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar‛, TDK Yayınları 629, C.2. Ankara.
- ÖZÇELİK S. ve BOZ E. (2009). Siverek Merkez Ağzı. Gazi Kitabevi, Ankara.
- SİNAN A.T. (1992).Akçadağ, Doğanşehir ve Darende Ağızları Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Elazığ.
- TÜRKÇE SÖZLÜK (1998). Türk Dil Kurumu Yayınları, 9.baskı. Ankara.
- VARDAR B. (2007).Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü Yabancı Dil Yayınları, 2.baskı İstanbul.
- YAZIM KILAVUZU (2005). Türk Dil Kurumu Yayınları, 24.baskı. Ankara.
- Adıyaman’ın Tarihi. (Erişim) http // www.adiyamanli.org.tr, 05.05.2011
- Zey Köyü Tarihi. (Erişim) http://www.inderekoyu.com/tarihce, 27.04.2011
