-TE İ-RU VE - (I) YOR ÜZERİNDE ODAKLANARAK JAPONCA VE TÜRKÇE GÖRÜNÜŞLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ÇALIŞMA
Author :
Abstract
Japonca yardımcı eki -te i-ru ve Türkçe - (I) yor eylem çekimlerinde görülen dilbilgisel bir kategori olan görünüş kategorisini yansıtmaktadır. Bu çalışma Japonca görünüş eki -te i-ru ve Türkçe muadili olan - (I) yor ekini karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Bu makale, anlamsal özelliklerini göz önünde bulundurarak, bu iki biçimbirimin farklılıkları ile aynı zamanda benzerlikleri üzerinde odaklanmaktadır. Vendler, Mourelatos, Kindaichi ve Johanson’ın eylem kategorileri de dahil olmak üzere çeşitli sözlüksel eylem kategorileri uyarlanmıştır. Bu kategoriler eksik kısımları ortadan kaldırmak için birbirleri ile karşılaştırılmıştır. Bu dört kategoriyi inceleyerek -te i-ru ve - (I) yor biçimbirimlerinin hangi eylem kategorileri ile kabul edilir olduğu ve aynı görünüşsel anlamı aldığı diğer yandan hangi eylem grupları ile farklı davranış gösterdiğini ortaya koymak amaçlanmaktadır. -te i-ru ve - (I) yor biçimbirimlerinin farklı anlamlarının tartışılması diğer bazı ilginç noktalara ışık tutacağı düşünüldüğünden -te i-ru ve - (I) yor biçimbirimlerinin farklı anlamlarını belirlemek için farklı semantik özellikleri analiz edilmiştir. Bu çalışma -te i-ru ve - (I) yor formlarının farklı anlamlarda kullanımları da olsa ilerleme süreci ve alışkanlık anlamlarının ortak olduğunu öne sürer. Bitmemişlik eki -te i-ru ilerleme süreci, sonuç durumu, bitmişlik veya alışkalık anlamlarını alırken - (I) yor ilerleme süreci veya alışkanlık anlamlarını alır. Sürme söz konu olduğu sürece (sonlanma söz konusu değil ise) - (I) yor sürerli bitmişlik (progressive perfect) anlamını alabilir. Bu anlamlardan başka - (I) yor ayrıca -te i-ru’nun ifade etmediği yakın gelecek bildirme (futurate), varsayımsal, tarihsel şu an (historical present), yeterlik ve emir anlamlarını kapsar.
Keywords
Abstract
The Japanese auxilary construction –te i-ru and Turkish –(I)yor reflect the category of aspect – a gramatical category seen in conjugations. The current study attempts to compare the Japanese aspect marker –te i-ru and its counterpart in Turkish –(I)yor. This article focuses on the distinctions between these two morphemes as well as the similarities by taking into consideration of their semantic features. Various lexical verb categories have been adapted including verb categories of Vendler’s, Mourelatos’, Kindaichi’s and Johanson’s. These categories were compared with each other to eliminate the lacking parts. Examining these four categories, it is aimed to show that with which verb categories both –te i-ru and –(I)yor morhemes are acceptable and denote the same aspectual meaning whereas with some other verb groups they behave differently. Considering to discuss the different senses of –tei-ru and –(I)yor will shed much light on some other interesting points, different semantic features have been analyzed to determine the different meanings of –te i-ru and –(I)yor morphemes. This study proposes both –te i-ru and –(I)yor forms denote ‘progressive’ and ‘habitual’ senses in common, despite the fact that various meanings are also available by these forms. An imperfective marker -te i-ru covers the meaning of progressive, resultative, perfect or habitualness while –(I)yor refers to progressive meaning and habitualness. The progressive perfect meaning can be applied to–(I)yor, as long as durativity is concerned (but not as long as termination is concerned). Other than these meanings, –(I)yor also covers the meaning of futurate, presumptive, historical present (HP), ability and imperative which -te i-ru does not denote.
