Author :
Abstract
Niğde şehrinin Selçuklular ve Karamanoğulları Devrinde önemli bir merkez olduğu bilinmektedir. Niğde bu özelliğinden dolayı gerek Selçuklu, gerekse beylikler devrinde sürekli mücadele ve çekişmelerin yaşandığı bir merkezdir. Şehrin bu mücadeleler sırasında yer yer tahrip olduğu bazı bölümlerinin yıkıldığı bilinmektedir. Niğde’ye 1333 senesinde gelmiş olan İbn Batûta şehrin büyük ve kalabalık bir şehir olduğunu fakat bazı kısımlarının tamamen harap olduğunu dile getirmiştir. Çalışma konumuzu oluşturan Kubbe Mescidi de yıkılarak harap olan bir mescidin Karamanoğulları devrinde yeniden inşası neticesi ortaya çıkmıştır. Niğde şehrinin Karamanoğulları hâkimiyetine girmesinden sonra kapsamlı bir imar faaliyetine girişildi görülmektedir. Şehirde harap olmaktan kurtulan Selçuklu eserleri yayında çok sayıda Karamanoğullarına ait eserin yapıldığı görülmektedir. 15. Yüzyılın başlarında itibaren Karamanoğullarının şehirdeki imar faaliyetlerini artırdığı bilinmektedir. Özellikle Karamanoğlu Ali Bey ve II. İbrahim Bey zamanlarında çok sayıda eserin inşa edilmiştir. Karamanoğlu İbrahim Bey devrinde inşa edilen mimari eserler arasında; Üzüm Pazarı Mescidi (1429-1430), Ayas Ağa Mescidi (1454) ve Hanım Camii (1452) yer almaktadır. Kubbe Mescidi ise tamir edilerek yeniden inşa edilmiş bir mescittir. Günümüze ulaşamayan Kubbe Mescidin ismi ve yeri hakkında bir takım karışıklıklar bulunmaktadır. Kaynaklarda umumiyetle Kubbe olarak zikredilen ve Kuba Mescidi olarak da bilinen mescid; bir kaynakta banisinin isminden hareketle Emir Mecdüddin Mescidi olarak ifade edilmiştir. Ancak bazı araştırmacılar Kubbe mescidini şehirde bulunan Kıble Mescidi ile karıştırarak her ikisinin aynı mescit olabileceklerini ileri sürmüşlerdir. Çalışmamızda Kubbe/Kuba Mescidi ve yeri üzerinde bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmamız sonucunda şehirde hem Kubbe ismi ile hem de Kıble ismi ile iki ayrı mescidin varlığını ve bulundukları yerleri ortaya konmuştur.
Keywords
Abstract
It is known that Niğde City is an important center at the age of Seljuq Empire and Karamanoğulları. Because of this characteristics, Niğde is a center where always there was conflicts and fights at the age of Seljuq Empire as well as at the age of Karamanoğulları. It is known that some parts of the city was damaged and collapsed while these fights. Ibn Batûta who had came to the Niğde in the year of 1333 indicated that the city was big and crowded but some parts of it was completely damaged. Our working subject is appeared by reconstruction of a damaged masjid (the Kubbe Masjid) at the age of Karamanoğulları. It can be seen that a complete development and construction works have been made in Niğde city after its being under the power of Karamanoğulları. It is seen that both Seljuk historic buildings saved from damage and lots of historic buildings also made by Karamanoğulları. It is known that development and construction works raised in the city by Karamanoğulları at the beginning of 15 th century. A lot of buildings were constructed especially at the age of Karamanoğlu Ali Bey and II. İbrahim Bey. The architectural buildings constructed at the age of Karamanoğlu İbrahim Bey were Üzüm Pazarı Masjid (1429-1430), Ayas Ağa Masjid (1454) and Hanım Mosque (1452). Kubbe Masjid is a re-constructed Masjid. The name and location of the Kubbe Masjid is some complicated. The name of the Masjid is mostly used as Kuba Masjid in literature, in another literature it is called as Emir Mecdüddin Masjid by the attribution of a person who was constructed the Masjid. But some researhers adduced that the Kıble Masjid which is in the same city with Kubbe Masjid are the same Masjid. In our research, an evaluation has been made about the Kubbe/Kuba Masjid and its location. According to our research, the existence of two Masjid called Kubbe and Kıble and their locations are revealed.
Keywords
- b. Yayınlanmış Arşiv Vesikaları 387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (1530), I, Ankara 1996.
- 1946 (10 Mayıs-4 Haziran 1946) Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, 387
- Numaralı Muhâsebe-i Vilayet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530), Ankara 1996. KONYALI, İbrahim Hakkı, Niğde Tedkikleri, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İbrahim Hakkı
- d. Basılmış Kaynaklar AZİZ b. Erdeşir-i Esterebâdi, Bezm u Rezm, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1990. COŞKUN, Fahri, 888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve
- Metin), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1996. EBÛ Abdullah Muhammed İbn Battûta Tanci, İbn Battûta Seyahatnâmesi, çev. A. Sait
- Aykut, I, İstanbul 2000. ERTUĞRUL, Ali, Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in
- Dalı, İzmir 2009 GABRİEL, Albert, Niğde Tarihi, çev. Ahmed Akif Tütenk, Bengi Matbaası, Ankara 1962. HALİL Edhem, “Karamanoğulları Hakkında vesaiki Mahkûka”, TOEM, Cüz 11
- C. I-II, Ankara 1996. MEHMET Behçet, “Sinop Kitabeleri”, TOEM, yeni seri I/2 (1929), s. 35-46, 1/4 (1930), S.
- İstanbul 2008. Oruç Beğ, Oruç Beğ Tarihi, Haz. Necdet Öztürk, Çamlıca Basım yayın, İstanbul 2008. SAPANCALI Hüsnü, Karamanoğulları Hayât ve Vakâyi’-i Tarihiyyeleri, Haz. Nevzat
- Topal, Kömen Yayınları, Konya 2010 SAPANCALI Hüsnü, Karamanoğulları Hayat ve Vekâyi’-i Tarihiyyeleri, sene 1922,
- Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 5 (1949), s. 112-191. YAZICIZADE Ali, Tevarih-i Al-i Selçuk (Selçuklu Tarihi), Haz. Dr. Abdullah Bakır,
- Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2009.
- e. İncelemeler DARKOT, Besim, “Niğde”, İA, s. 253-256. DÜLGERLER, Osman Nuri, Karamanoğulları Dönemi Mimarisi, TTK, Ankara 2006. GÖDE, Kemal, Eratnalılar (1327-1381), TTK, Ankara 1994. GÜRCAN, Ali, Karamanoğlu 2. İbrahim Bey ve İmareti Tarihçesi, Doğuş Matbaası,
- Karaman 1983. HALİL Etem, Niğde Kılavuzu, Devlet Basımevi, İstanbul 1936. OFLAZ, Mustafa, “Niğde”, DİA, XXXIII (2007), s. 92-95. ORAL, Mehmet Zeki, “Niğde Tarihi: Mehmet oğlu İbrahim”, Akpınar, 14 (Nisan 1936),
- s. 2-4. ÖZKARCI, Mehmet, Niğde’de Türk Mimarisi, TTK, Ankara 2001. SÜMER, Faruk, “Anadolu’da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, I (Ankara 1969),
- Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2009 TURAN, Osman, “Keykavus I.”, İA, VI, s. 630-642. TURAN, Osman, “Süleyman-Şah II”, İA, XI, s. 219-231. TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1996 TÜRKMEN, Kerim, Karamanoğulları Kitabeleri, Karaman Tarihi ve Kültürü III, Karaman
- Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İstanbul 2005. TÜTENK, Ahmed Akif, “Niğde’nin Tarihi Durumu”, Niğde İl Yıllığı 1967. UZLUK, F. Nafiz, Fatih Devrinde Karaman Eyâleti Vakıfları Fihristi, Ankara 1958. UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, “Eretna”, İA, IV, s. 309-310. Resim 1: Kubbe Mescidi Kitabesi (Kitabe Niğde Akmedrese içerisinde bulunmaktadır).
