Author :
Abstract
Nüfus hareketleri ile, nüfus miktarında meydana gelen değişiklikler yani artış ve azalışlar kastedilmektedir. Bu da doğumlar, ölümler ve göçler yoluyla olmaktadır. Ağrı ilinin nüfus artışında doğal nüfus artışı etkili olurken, nüfus azalışlarında, daha çok göçler etkili olmuştur. Cumhuriyet döneminde ilk nüfus sayımının yapıldığı 1927 yılında 104. 435 olan Ağrı ilinin nüfusu 2012 yılı ADNKS sonuçlarına göre 292.525’i il ve ilçe merkezlerinde, 259.879’ uda köylerde olmak üzere toplam 552.404 kişiye ulaşmıştır. Türkiye genelinde olduğu gibi, Ağrı ilinde de kentleşme süreci 1950 yılını izleyen dönemlerde hız kazanmıştır. Ağrı özellikle 1990 yılından sonra kademeli göç olgusunun yoğun olarak yaşandığı illerden biri olmuştur. Ağrı İli; nüfusu, gelişimi, sosyal ve ekonomik nitelikleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi’nin nüfusuna ait genel özellikleri yansıtır. İl genelinde ekonomik faaliyetleri önemli ölçüde kısıtlayan iklim ve topografya koşullarının yanı sıra sosyal ve kültürel geri kalmışlık da hızla artan nüfusun göç etmesinde etkili olmaktadır. Nitekim Ağrı ilindeki göçler, sınırlı alanda ve şartlarda tarıma dayalı üretimin yürütüldüğü kırsal kesimlerde daha yoğun olarak gerçekleşmektedir. İldeki göçler büyük oranda Türkiye’deki büyük kentlere olmakla birlikte kırsal kesimlerden il içindeki kent yerleşmelerine ve yurt dışına da olabilmektedir. Bu çalışmayla, Ağrı ili kent-kır nüfusunun sayım dönemleri açısından bir analizi yapılarak; kent-kır nüfusunun gelişimi ve dağılımındaki nedenleri irdelemek, Cumhuriyet dönemi Ağrı ili nüfusundaki kentleşme oranını ve seyrini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaçla TÜİK nüfus sayım sonuçlarının değerlendirilmesiyle ortaya çıkarılan tablolar, hem nüfusun genel yapısı hakkında bir analize imkân sağlayacak hem de ilerleyen dönemler için tahminlerde bulunmayı kolaylaştıracaktır. Ağrı İl’inde 1927-2012 yılları arası yapılan sayımlarda (yaklaşık 85 yıllık sürede), kentli nüfus oranının yaklaşık yirmi altı kat, kırsal nüfus oranının ise yaklaşık üç kat kadar arttığı dikkati çeker. Ancak tüm sayım dönemlerinde Ağrı İli kentli nüfus oranlarının Türkiye ortalamalarının bir hayli altında olduğu dikkati çekmektedir.
Keywords
Abstract
Migration means the movement that takes place resulting to the increase or decrease of a population. The reasons for these changes are births, deaths, and immigration. Increase in the population of the Ağrı city was effective natural population growth, but in the population decrease, migrations have been effective. In the republican period when the first census was done, the city of Ağrı's population was 104,435 during the year 1927 but, according to ADNKS results, the city of Ağrı's population was 292,525 in the city central district of Ağrı, and in the towns of Ağrı population was 259,879. In total, the population of Ağrı was 552,404. As far as Turkey is concerned, Ağrı accelerated the urbanization process subsequent to the year 1950. Ağrı had been one of the cities that the fractional processes of migration was intensively experienced in particular, after the year of 1990. The province of Ağrı; its population, development, in the terms of social and economic qualities reflects the general characteristics of the population of Eastern Anatolia Region. Climatic and topographical conditions which significantly restrict economic activities throughout the province, as well as the social and cultural conditions of backwardness are effective in helping the rapidly increasing population growth. Thus Agrıcultural production in confined spaces and conditions in the rural areas take place more intensively . Migrations are mostly from the provinces of rural areas to big cities in Turkey and in Ağrı these province migrations are from rural areas to the city centre of Ağrı and to abroad as well. In this study, we are analysing the urban-rural population of the Ağrı city in the terms of census periods; to scrutinize the causes of urban-rural population’s development and distribution, moreover, it is supposed to examine the course that the republican period's urbanization rate in the population of Ağrı province caused. For this purpose, the revealed tables with the evaluation of the results of population census by TUIK, which will enable an analysis of both the overall structure of the population as well as the later periods, will make it easier for the forecasting. In the conducted censuses between the years of 1927-2012 in the city of Ağrı (about 85-year periods), it is taken to attention that the rate of urban population increases approximately twenty-six times, but the rate of the rural population increase nearly three times. However, it is also taken to attent
Keywords
- AKŞİT, B.(1998) ‚İç Göçlerin Nesnel ve Öznel Toplumsal Tarihi Üzerine Gözlemler: Köy Tarafından Bir Bakış,‛ Türkiye’de İç Göç, Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı, İstanbul.
- ARINÇ,K.,(2001) Tatvan Şehri Kuruluşu Gelişmesi ve Fonksiyonları, Atatürk Üniv. Yay. No:925, Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 99, Erzurum.
- AVCI, S. (2003) ‚Gelişimi ve Sorunları Açısından Türkiye’de Şehirleşme‛. Sırrı Erinç Sempozyumu 2003 Coğrafya Genişletilmiş Bildiri Özetleri: 218-225. İstanbul.
- DARKOT,B.,(1967) Şehir Ayırımında Nüfus Sayısı ve Fonksiyon Kriteri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, Cilt: 8 Sayı:16,İstanbul.
- DARKOT,B.,(1972) Türkiye İktisadi Coğrafyası. İstanbul Üniversitesi Yay. No: 1307,Coğrafya Enstitüsü Yay. No:51,İstanbul.
- DİE (1935-1975) Genel Nüfus Sayımı, İdari Bölünüş. Ankara:
- DİE(1980-2000) Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri. Ankara.
- DİE (2004) İl Göstergeleri 1980-2003=Provincial İndicators. Ankara:
- DOĞANAY,H., (1994) Türkiye Beşeri Coğrafyası, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
- DOĞANAY, H. (1997) Türkiye Beşeri Coğrafyası. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- DPT (2004) İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004). Ankara.
- GÖK,Y-KAYSERİLİ,A., (2010) Cumhuriyet Döneminde (1927-2008) Erzurum İlinin Kır- Şehir Nüfus Değişimi, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 15, Sayı 24, Erzurum.
- GÖNEY,S.,(1975),Büyük Menderes Bölgesi. İstanbul Üniv. Yay. No: 1895, Coğrafya Enstitüsü Yay. No:79, İstanbul.
- GÖNEY,S.,(1977) Şehir Coğrafyası. Yerleşme Coğrafyası Cilt 1.İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fak. Yayın No:2274,Coğrafya Enstitüsü Yayın No:91, İstanbul.
- GÜRBÜZ, M., KARABULUT, M. ve SANDAL, E. (2003) ‚Türkiye’den Yurtdışına Yasa Dışı Göçler: Pazarcık (Kahramanmaraş) Örneği.‛ Marmara Coğrafya Dergisi,S.8
- HARTSHORNE,T.A,(1992) Interpreting The City. An Urban Geography John Willey &Sons Inc., Canada.
- KARABORAN,H.H.,(1984) Yerleşme Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Ders Notları Elazığ.
- KARABORAN,H.H.,(1989) Şehir Coğrafyası ve Şehirsel Fonksiyonlar, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı:1, Elazığ.
- KAYA,F., (2008) Yüksekova Şehri; Kuruluşu ,Gelişmesi ve Fonksiyonları. Aktif Yayınevi, İstanbul.
- KELEŞ,R., (1961) Şehir ve Bölge Planlaması Açısından Şehirleşme Hareketleri, Ajans – Türk Matbaası, Ankara.
- SÖNMEZ,M,E.,(2010), Muş İlinde Nüfus Hareketlerinin Nedenleri ve Sonuçları Türk Coğrafya Dergisi http://www.tck.org.tr Sayı 55: 45–57, İstanbul
- ÖZÇAĞLAR, A., (1997) Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler, Ankara.
- ÖZÇAĞLAR,A.,(2001) Coğrafya ’ya Giriş. Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.
- ÖZGÜR,E.M.,(1996) Yeni İlçe Merkezlerinin Fonksiyonel Bakımdan Gösterdiği Özellikler. Ankara Üniv. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 12, Ankara.
- ÖZGÜR, M. (2000) Türkiye Coğrafyası, Hilmi Usta Matbaacılık. Ankara.
- TANDOĞAN,A.,(1994) Türkiye Nüfusu. Eser Ofset Matbaacılık ve Yay. San. Trabzon.
- TÜİK (Türkiye İstatistik Enstitüsü) (2010).
- TÜMERTEKİN, E., (1965) Türkiye’de Şehirlerin Sınıflandırılması, İstanbul Üniv. Coğrafya Enstitüsü Yay. No: 63, İstanbul.
- TÜMERTEKİN, E. (1968) Türkiye’de İç Göçler-Internal Migrations in Turkey
- TÜMERTEKİN, E., (1973) Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar, İstanbul Üniversitesi., Yay: 1840, Coğrafya Enstitüsü Yay. No: 72, İstanbul.
- TÜMERTEKİN,E., Özgüç, N., (1998) Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekan, Çantay Kitabevi, İstanbul.
- WEBER,M.,(2000) Şehir; Bakış Yayınları, No:14,İstanbul.
- YALÇIN, C., (2004) Göç Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
- YÜCEL,T.,(1961),Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri ve Şehirler. T.C. Dergisi, Yıl XVI, Sayı, 20, Ankara.
