DOĞU ANADOLU KARASAL İKLİMİNİN BELİRGİN OLARAK YAŞANDIĞI YÖRELERDEN BİRİ OLAN AĞRI İLİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ
Author :
Abstract
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat–Van Bölümü sınırları içerisinde yer alan ve yüzölçümü 11. 376 km² kadar olan Ağrı ili kabaca doğu-batı yönünde uzanan depresyon alanları ile onları çevreleyen dağlık sahalardan meydana gelmiştir. Sahanın topoğrafik niteliklerine bağlı olarak, iklim elemanlarının da kısa mesafelerde farklandığı görülür. Bilhassa sıcaklık ve yağış şartlarında görülen bu farklılık, iklim tipini de aynı ölçüde etkilemiştir. Ağrı ilinin (genelini kapsayan) iklim özellikleriyle ilgili müstakil bir çalışma bugüne kadar yayınlanmamıştır. Bu çalışma ile kısmen de olsa bu eksikliğin giderilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sahasında hüküm süren ve yöre insanının hayat tarzı üzerinde büyük etkisi olan iklim özellikleri incelenirken, Ağrı meteoroloji istasyonunun çok uzun bir devreyi kapsayan gözlemleri yanında, il sınırları içerisinde bulunan, diğer meteoroloji istasyonlarının rasat verilerinden de yararlanılmıştır. Ağrı’da uzun dönem rasat yapan meteoroloji istasyonları (Ağrı, Doğubayazıt ve Patnos) verilerine göre ilin yıllık ortalama sıcaklıkları 6,2 ile 9,2°C arasında değişmektedir. Araştırma sahasının yağış özellikleri incelendiğinde ise uzunca bir dönemin rasat sonuçlarına göre Ağrı’nın yıllık ortalama yağış miktarı 521,8 mm, Doğubayazıt’ın 333,2 mm ve Patnos’unda 468,3 mm olarak tespit edilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesinde bu değer ortalama 577,2 mm., ülkemiz genelinde ise 643 mm civarındadır. Bölge ve ülke ortalamasının altında yağış kaydedilen Ağrı İli’nin yağış özellikleri üzerinde yükselti ve topoğrafya şartlarının etkili olduğu anlaşılmaktadır. Ağrı ilinin iklim elemanları analiz edildiğinde, sahip olduğu coğrafi konumu nedeniyle yerel ölçülerdeki küçük sayılabilecek farklılıklar dışında, genel olarak Doğu Anadolu Bölgesi’nin iklim özelliklerini taşıdığı gözlenmektedir. Ağrı’nın yağış etkinliğini belirleyebilmek amacıyla kullanılan. De MARTONNE formülüne göre genel olarak nemli iklimler ile yarıkurak ilkimler arasında kalan yarı nemli bir geçiş iklimi, ERİNÇ formülüne göre yarı nemli bir iklim tipi, THORNTHWAITE iklim tasnifine göre ise Ağrı’da yarı nemli, birinci derecede mezotermal , su noksanı yaz mevsiminde ve orta derecede olan , karasal şartlara yakın bir iklim tipinin hüküm sürdüğü görülmektedir.
Keywords
Abstract
Being located within the boundaries of Upper Murat-Van Section of Eastern Anatolia on an area of 11. 376 km², the province of Ağrı roughly covers the depression areas extending in the direction of east-west and the highlands surrounding those areas. Depending on the topographic qualities of the area, it is seen that climatic elements also differ within short distances. This difference, which is especially observed under heat and rainfall conditions, affects the climatic type in the same way. There is no self-contained study on the climatic features of the (general) province of Ağrı. This study partially aims to overcome this deficit. While examining the features of the climate, which dominates in the study field and greatly affects the lifestyle of locals, we used not only the long-term observations of Ağrı meteorology statiton, but also the observation data of other meteorology statitons that are located within the boundaries of the province. According to the data of meteorology statitons that make long-term observations in Ağrı (Ağrı, Doğubayazıt and Patnos), the mean yearly temperature of the province varies between 6,2 and 9,2°C. Examining the rainfall features of the study field according to the long-term observation results (1960-2012), the mean yearly rainfall was determined as 521,8 mm by Ağrı, 333,2 mm by Doğubayazıt and 468,3 mm by Patnos. While this value is averagely 577,2 mm in Eastern Anatolia, it is 643 mm across the country. Altitude and topographic conditions are apparently effective upon the rainfall features of the province of Ağrı, which has a rainfall under the region and country average. Analyzing the climatic elements of the province of Ağrı, it is observed that it generally has the climatic features of the Eastern Anatolia Region due to its geographical position, except for some little differences in local scales. According to the De MARTONNE formula that is used to determine the rainfall efficiency of Ağrı, it has a semihumid transition climate that is generally observed between humid climates and semiarid climates; according to the ERİNÇ Formula, it has a semihumid climate; and according to the THORNTHWAITE climate classification, Ağrı has a semihumid, terrestrial, first-order mesothermal climate lacking water in summer at a moderate rate.
