Author :
Abstract
Osmanlı’da şehir idari ve sosyal yönden mahalle denilen alt birimlerden meydana geliyordu. Şehir merkezindeki mahalle genellikle “Cami-i Kebîr Mahallesi” adını almaktaydı. Mahalleler çoğu zaman bir camii ya da mescidin adı ile anılmakta idi. Mahallede yaşayanlar birbirlerine karşı sorumlu olup sosyal bir dayanışma içinde bulunuyorlardı. Çalışma sahamız olan Çorumlu merkez kazasında da mahallelerin büyük bir kısmı adını bir mescid ya da camiden almaktadır. 1455’te 6 mahalleden oluşan Çorumlu kazasında 438 kayıtlı nefer yer alırken, 1520’yılında 16 mahallede 505 nefer kaydedilmiştir.1576’da ise 48 mahallede toplam 3014 kayıtlı neferin olduğu görülmektedir. Mahallelerin büyük bir çoğunluğu, dinî ve sosyal yapıların etrafında teşekkül ettiği gibi, meslek gruplarına ait mekânların etrafında da oluşmuşlar ve o isimlerle adlandırılmışlardır. İncelediğimiz arşiv belgelerinde yüzyılın başından sonuna kadar bir mahalle hariç Çorumlu’da mahallelerin varlıklarını devam ettirdikleri görülmektedir. Çalışmamızda Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan 444 numaralı Mufassal Tahrir defteri ile Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadîme Arşivinde yer alan 38 numaralı Tahrir defterlerinden istifade etmek suretiyle Çorum’un sosyal yapısına bir nebzede olsa katkı sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Ottoman’s cities administrative and social aspects of was made up of subunits called from the neighborhood. The neighborhood which in town center, generally named “Cami-i Kebir” neighborhood. Neigborhoods generally were refered to Mosque’s and masjid’s name. People who live in same neighborhood, were in social solidarity against each other and were answerable to living in the same neighborhood. Our studying field Çorumlu center city’s neighborhoods generally was also entitled mosque’s and masjid’s name of the city. In 1455, while Çorumlu district had 16 neighborhoods and 438 people , in 1520 Çorumlu districh had 16 neighborhoods and 505 people. In 1576, Çorumlu city had 48 neighborhoods and 3014 people. Neighborhoods generally was constructed around the religious, social structures and occupational group’s places. These neighborhoods were named with social,religious structures and occupational group’s places names. We find out from archive documents that except for one neighborhood, all neighborhoods kept its presences in Çorumlu. Benefiting basically from the number 38 tahrir register belong to general directorate of land registry and cadastre and number 444 mufassal register belong to the Ottoman archives of the prime ministry, this study attempts to contribute to the social life of Çorum.
