Author :
Abstract
Uzun yıllar tarihî ve siyasî gerekçelerle Ruslarla sıkı bir ilişki içinde bulunan ?Kırgızlar tabiî olarak onlardan yeni kavramlar ve düşünceler benimsemiştir. Ekim ?Devrimi’nden sonra oluşan ve kuzey ağzını esas alan Kırgız Türkçesinin yazı dili ?Rusçadan oldukça etkilenmiştir.? Kırgız Türkçesinin söz varlığının zenginleştirilmesi için Rusçadan ve Rusça ?yoluyla batı dillerinden birçok kelime alınmıştır. Bu kelimeler Kırgız Türkçesinin dil ?bilgisi kurallarına uygun olarak ses değişmelerine uğradığı için ilk bakışta alıntı ?olduğu anlaşılamamaktadır. Kırgız Türkçesi Rusçanın yalnızca söz varlığından ?etkilenmekle kalmamış, aynı zamanda anlam aktarmaları da almıştır. Bu anlam ?aktarmalarının sayısı oldukça fazladır. ? Bu çalışmada, ses yapılarında değişmeğe uğrayan Rusçadan ve Rusça yoluyla ?batı dillerinden Kırgız Türkçesine giren alıntı kelimeler ve anlam aktarmaları ?üzerinde durulmuştur. Alıntı kelimeler için başlıca Kırgız Tilinin Tüşündürmö ?Sözdügü, YUDAHİN’in hazırladığı Kirgizsko-Russkiy Slovar ve MUKAMBAYEV’in Kırgız ?Tilinin Diyalektologiyalık Sözdügü temel kaynak olarak kullanılmıştır. Rusça ?kelimelerin etimolojisinin tespiti için FASMER’in Etimologiçeskiy Slovar Russkogo Yazıka ?adlı eserinden yararlanılmıştır. Bu kelimelerin uğradığı ünlü ve ünsüz ses olaylarının ?en çok kullanılanı tespit edilerek örneklerle birlikte gösterilmiştir. Kırgız Türkçesinin ?günlük hayatta Rusçadan yaptığı anlam aktarmaları tespit ettikten sonra çeşitli ?başlıklar altında sınıflandırılarak ele alınmıştır.? Günümüzde Kırgızistan’da devlet dili olarak Kırgız Türkçesinin ve resmî dil ?olarak da Rusçanın bir arada kullanılması Rusçanın Kırgız Türkçesi üzerindeki ?etkisinin hâlâ devam etmesini sağlamaktadır.?
Keywords
Abstract
For a long time Kyrgyz people was in close contact with Russian people ?because of historic nature as well as politic. It is natural that Kyrgyz people acquired ?new ideas and conceptions from Russians. Kyrgyz literary language, formed after ?October Revolution on the basis of north dialect language features, fall under the ?influence of Russian language. Words form Russian and west languages, by the ?means of Russian language, were borrowed for the enrichment of the word stock of ?Kyrgyz language. It is impossible to distinguish these words from Kyrgyz ones at a ?glance, because they underwent phonetic changes according to phonetic rules of ?Kyrgyz language. ? Except borrowed words the translations of concepts entered Kyrgyz language ?as well. Nowadays there are great many of them.? This work is devoted to the Russian borrowings in Kyrgyz language, which ?underwent phonetic changes, and also to translations of concept. In searching of ?borrowed words Kyrgyz Language Defining Dictionary, Kyrgyz-Russian Dictionary by ?YUDAHİN and Kyrgyz Language Dialectologic Dictionary by MUKAMBAYEV. Etymological ?Dictionary of Russian Language by FASMER were used for establishment of etymology ?Russian words. Phonetic changes of vowels and consonants, which are frequently in ?use, were established in this work. Translations of concepts, which are used in ?everyday live, were
