Author :
Abstract
Kanunî dönemine gelinene kadar çeşitli olayları anlatan seferler, gazânâmeler ve fetihnâmeler kaleme alınmıştır. Bir padişahı anlatan ve yazımı gelenek haline gelen ilk eserler Yavuz Sultan Selim için yazılan Selimnâmler, daha sonra Kanunî Sultan Süleyman için yazılan Süleymannâmeler olmuştur. Bu gelenek Kanunî'den sonra gelen padişahlar için devam etmemiştir. Şükrî-i Bitlisî'nin Selimnâme'si Selimnâmeler'in, Hâkî Efendi'nin Süleymannâme'si Süleymannâmeler'in hızla yaygınlaşmasına zemin hazırlamışlardır. Türk edebiyatında Kanunî Sultan Süleyman ve onun devrini anlatan manzum ve mensur birçok Süleymannâme yazılmıştır. Nahcivan ve Erivan seferinin anlatıldığı yazımıza konu olan mesnevide şair, seferin başlangıcından sonuna kadar padişahın en yakınında (rikab-ı hümâyûn) bulunarak tüm olaylara şahit olmuş ve gözlemlerini canlı tasvirlerle kaleme almıştır. 5275 beyitten oluşan Süleymannâme mesnevisinde şair, 115 beyitte ikilemelere yer vermiştir. İkileme, anlatım gücünü arttırmak, anlamı pekiştirmek, kavramı zenginleştirmek amacıyla, aynı sözcüğün tekrar edilmesi veya anlamları birbirine yakın yahut karşıt olan ya da sesleri birbirini andıran iki sözcüğün yan yana kullanılmasıdır. İkilemede ses güzelliğinin ve tekrardan doğan anlam gücünün, birlikte yan yana kullanıldığı görülür. Bu ikilemelerin bulundukları beyitlerin anlam merkezini oluşturdukları, yarattıkları çağrışımlar ve barındıkları seslerle beyitlere ahenk kattıkları görülür. Hâkî Efendi, olayları anlatırken ikilemelerden de sıkça yararlanarak hem ses hem de anlam açısından anlatımını zenginleştirmiştir. Makalede, şairin mesnevi içinde yer verdiği ikilemeler sağladıkları katkılar yönünden incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
There are many works describing various events excursions, gazanames and fetihnames until the term of Kanuni. The first works that describing the sultan are Selimnames of Yavuz Sultan Selim and the second works that describing the sultan are Süleymannames of Kanuni Sultan Süleyman. This tradition did not continued for the sultan came after Kanuni. Şükri-i Bitlisi’s Selimname have prepared to Selimnames and Hâkî’s Süleymanname have prepared to Süleymannâmes the ground for spreading rapidly. There are many Suleymannames describing Sultan Süleyman the Magnificent and his period that written in verse and prose in Turkish literature. The poet, in mathnawi that report Nahcivan and Erivan excursion was close up to sultan and he was witness the all of events so he wrote his observations with alive images. The poet has given place to reduplications in 115 couplets in Suleymanname mathnawi that consisting 5275 couplets. Reduplication is alliterate of same words to increase the power of expression, reinforce the meaning and in order to enrich the concept or the words are used side by side close to each other or opposite meanings either the sounds of words resembling each other. It is seen that the beauty of sound, arising from the sense of power with used side by side in reduplications. The reduplications that listed in couplets are at the center of meaning and their associations, housing of voices strings harmony. Suleymannâme consisting of 5275 couplets. Mr. Hâkî also taking advantage of the reduplications in terms of both sound and meaning has enriched the expression. In this article the reduplications in the mathnawi have been studied in terms of their contribution.
