Author :
Abstract
Konya Ovası Sulama Projesi’nin hayata geçirilmesinden önceki dönemlerde, Beyşehir Gölü’nün suları Beyşehir Çayı vasıtasıyla yaklaşık 60 km mesafe kat ederek Suğla Gölü’ne dökülürdü. Suğla Gölü’nden çıkan sular Çarşamba Çayı ile birleştikten sonra Konya Ovası’na yayılır ve birçoğu geçici ve küçük çapta olan su birikintileri oluştururdu. Bu su birikintileri, çevrede bulunan tarım arazilerini sular altında bıraktığından, ziraî faaliyetleri de kesintiye uğratmaktaydı. Hatta taşkınların uzun sürdüğü dönemlerde araziler bataklığa dönüştüğünden çevrenin havası bozulmakta ve ahali bulaşıcı hastalık tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktaydı. XIX. yüzyılda daha tehlikeli bir hale geldiği anlaşılan taşkınlardan muzdarip olan ahali tarafından, yerel yöneticilerin dikkati çekilerek, bir çözüm bulunması hususları zaman zaman merkeze aktarılmaktaydı. Diğer taraftan yılın bazı aylarında Konya Ovası’nın büyük bir bölümünde ise ciddi kuraklıklar yaşanmakta, arazi sulanamadığı için ürün verimi çok düşmekte, hatta bazı yıllarda büyük kıtlık hadiseleri yaşanmaktaydı. Bütün bu durumlar, XIX. yüzyılın başlarında Konya’daki yöneticileri Beyşehir Gölü’nün Konya Ovası’na kadar taşan sularından yararlanma düşüncesine götürmüştür. Nihayet, Bozkır ve Seydişehir çevresindeki köylerin ahalileri ile Konya ileri gelenlerinin verdiği dilekçeler neticesinde düzenlenen ve Konya Vilâyeti tarafından İstanbul’a gönderilen mazbatalarda Konya Ovası Sulama Projesi ilk defa ciddi boyutlarda gündeme taşınmıştır. Söz konusu proje 1853, 1866 ve 1880 yıllarında düzenlenen mazbatalar ve layihalarda yeniden dile getirilmiştir. Neticede 1898–1902 yılları arasında Konya valiliği yapmış olan Avlonyalı Ferid Paşa’nın sadrazamlığı döneminde Sulama Projesinin ihalesi gerçekleştirilmiştir. İhaleyi alan Anadolu-Osmanlı Demiryolu Şirketiyle 10 Kasım 1907’de İstanbul’da bir sözleşme imzalanmış ve sözleşme 30 Nisan 1908’de Sultan Abdülhamit tarafından tasdik edilmiştir. 1908–1914 yılları arasında tamamlanan proje ile Beyşehir Gölü suları bir isale kanalıyla Konya Ovası’na nakledilerek üç esas kanal ile sulamaya verilmiştir. Bu çalışmada Konya Ovası Sulama Projesi fikrinin ortaya çıkışı ve bu alanda yapılan ilk çalışmalar Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde yer alan bazı belgeler ışığında ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
Before Konya Plain Irrigation Project was implemented, water of Lake Beyşehir was poured into Lake Suğla by passing ca 60 miles through Beyşehir Watercourse. After water emerging from Lake Suğla united with Çarşamba Watercourse, that water spread to Konya Plain and puddles most of which were permanent and small. These puddles would also disrupt agricultural activities, because agricultural lands around were flooded by these puddles. Because lands turned into swamp in the periods when the floods lasted long, air of the environment was deteriorated and the population was faced with the danger of infectious diseases. In 19th Century, the population, which was suffering from these floods that were thought to become more dangerous, drew the attention of local managers and the issue of finding a solution was transferred to the central government from time to time. On the other hand, serious droughts were being experienced in a large part of the Konya Plain in some months of the year, for the land could not be irrigated crop yields decreased too much, even in some years there were great famine events. At the beginning of 19th century, all these cases led the administrators in Konya to the idea to utilize from the water of Beyşehir Lake overflowing Konya Plain. Eventually, Konya Plain Irrigation Project (KOP) was moved to the agenda for the first time seriously in the protocols written up as a result of the petitions of the inhabitants of villages surrounding Bozkır and Seydişehir and of the elders of Konya and sent by Province Konya to Istanbul. The project in question was voiced again in protocols and reports prepared in the years 1853, 1866 and 1880. As a result, the Tender for Irrigation Project was made during the Grand Viziership Period of Ferid Pasha, Avlonyalı, who was the governor of Konya between the years 1898-1902. A contract was signed with Anatolia-Ottoman Railway Company that won the tender in November 10, 1907 in Istanbul and the contract was approved by Sultan Abdulhamid II in April 30, 1908. By means of the project completed between the years 1908-1914, the water of Lake Beyşehir was delivered to Konya Plain through an irrigation channel and that was given to irrigation through three main channels. In this study, the emergence of the idea of Konya Plain Irrigation Project and the first studies carried out in this field are going to be mentioned in the light of some documents taking place in Ottoman Archives of Prime Ministry.
