Bu bilimsel araştırma yazısının konusu, Niğde’nin Bor İlçesinde yer alan taşınmaz kültür varlığıdır. Niğde Bor Ermeni kilisesi ve üzerindeki Cığızlar Evi, Niğde İli Bor İlçesi’nin merkezinde, daha önce Ermeni Mahallesi olarak bilinen Orta (Vusta) Mahallesinde bulunmaktadır. Çevresinde 19. ve 20.yy’dan kalma eski konutların yer aldığı yapının kuzeyinden yol geçmektedir. Eserin doğu batı doğrultusundaki cepheleri bu yola göre yerleştirilmiş dikdörtgen bir plana sahiptir. Bu araştırmada, yapı tek bir inşa evresi olmadığı için zemin kat, ara kat ve birinci kat ayrı ayrı incelenecek, tanımlanacak ve bilim dünyasına tanıtılmaya çalışılacaktır. Zemin kattaki kilise ilk yapım evresini oluştururken; ara kat ve birinci kattaki sivil mimari, konut ikinci yapım evresi olarak düşünülmüştür. Bu taşınmaz ile ilgili olarak daha önce yapılmış herhangi bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Ancak Konağın altında yer alan Ermeni kilisesinin en azından adı, bu bölgeyi çalışan araştırmacıların yayınlarında zikredilmiştir. Kilisenin herhangi bir inşa ya da onarım kitabesi bugün mevcut değildir. Konağın yapımına ait bilgi içeren herhangi bir kitabesi bulunmamakta, sadece kapısı üzerinde “1930” tarihi yazılmıştır. Kilisenin üzerinde yer alan konak bütün mimari özellikleri ile Neoklasik üslupta yapılmış; iki mimari kültürü özenli bir işçilik ve hoşgörü ile bir araya getirmeyi başaran, yalın ve abidevi mimarisi ile Bor’da dikkat çeken bir yapıdır. Niğde Bor Ermeni kilisesi ve üzerindeki Cığızlar konağının bir an önce restorasyonunun tamamlanarak; kent müzesi ya da kültür ve sanat merkezi olarak tekrar yaşatılmasının gerektiğine inanıyorum.
Subject of this research is immovable cultural value of Bor, a town of Nigde Bor Armenian Church and Cigizlar House above it, placed in Orta (Vusta) disctict which is known as Armenian area in the center of Bor, town of Nigde. A road is crossing on the North side of it and surrounded with old houses which are coming from19. and 20. Century. East side of this church, had been planned like a rectangular according to this road. In this investigation, this building has not only one contruction period, seperately ground, first and second flor would be exemined, defined, advertised to World Church in the ground flor generate the first periode of construction; house in the first and second flor though as 2nd periode of construction. There is noother scientific investigation about this structure. However, at least the name of the Church on the ground floor of this structure had been declarated by researcher who were working around this area. There is no construction orrenovation documents reach to us today. But ‘1930’ date is written on out door of the house. The house above the church seems neoclassical stile with allit’s properties; with a bare and monumental architecture, attract allattention in Bor. Our purpose with this scientific investigation is present this specific immovable cutural value which is very successful to combine two different architecture culture at the same time. We believe that Nigde Bor Armenian Church and Cigizlar House above should be estorated fully as soon as possible and keep alive again as an urban museum or art center.