Author :
Abstract
Türk modernleşme hareketinin önemli aşamalarından biri olan II. Meşrutiyet, ilan edildiğinde toplumun hemen her kesimi tarafından sevinçle ve büyük beklentilerle karşılanmıştı. İttihat ve Terakki Örgütü’nün bu yönde yaptığı propaganda bunun en önemli nedeniydi. Fakat bir süre sonra mevcut sorunlara çözüm getirilemediği gibi, Meşrutiyet yönetiminden farklı beklentiler içerisinde olan çeşitli etnik ve dinsel gruplar, yeni sorunların çıkmasına da neden oldular. 1876 yılında Kanun-u Esasi’nin yürürlüğe girmesiyle ilk kez mecliste temsil hakkını elde eden gayrimüslim Osmanlı vatandaşları, yeniden siyasal alanda eşitliği elde etmenin ve mecliste yer almanın heyecanını yaşıyorlardı. Fakat toplumun tutucu kesimleri ise, Meşrutiyet’in gayrimüslimler için siyasal alanda sağladığı eşitlik ilkesini şeriata aykırı bularak eleştirmeye başlamışlardı. Araştırmanın konularından biri olan Kör Ali Olayı’nın baş aktörlerinden Hacılar Camii’nin vaizi, bu durumu öne sürerek ve şeriat kurallarının ihlal edildiğini iddia ederek halkı harekete geçirmiştir. Yine Meşrutiyet’in ilanından sonra kadınların toplumsal ve kültürel yaşamda daha görünür olmaları, tutucu çevrelerin bir başka eleştiri konusuydu. Özellikle bazı kadınların kocalarıyla birlikte alış verişe çıkmaları, parklarda dolaşmaları ve nadiren de olsa peçelerini çıkarmaları, tutucu çevrelere göre Müslüman aile hayatının ve ahlakının çöküşüne neden olurdu. Zaten bunlara göre, Tanzimat döneminden beri adım adım şeriat sisteminden uzaklaşılmaktaydı. Bundan ötürü “Beşiktaş Hadisesi” olarak nitelendirilen olayın gerekçelerinden biri de, Meşrutiyet yönetiminin kadın konusundaki politikalarına gösterilen tepkidir. Anayasal düzene yeniden geçişten kısa bir süre yaşanan bu olaylar, daha sonra Cumhuriyet’i kuracak olan kadronun laik sistemi kurma konusundaki kararlılığının da bir nedenidir. Araştırmada II. Meşrutiyet’in ilan edilme gerekçeleri, anayasal düzene geçişle birlikte siyasal-toplumsal alanda sağlanmaya çalışılan dönüşüm, kadın hakları konusunda yaşanan bazı gelişmeler ve bunlara yönelik tepkiler üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
The II. Constitutional era, one of the major phases of Turkish modernization movement, was met with joy and great expectations by almost all parts of the society. Propaganda made by Committee of Union and Progress was the most important reason of this. However, a while later, not only no solutions were found for the present issues, but also new ones were created by various ethnic and religious groups, which had different expectations from the Constitutional rule. The non-muslim Ottoman citizens, who got representation right in the parliament for the first time in 1876 with the declaration of Kanun-u Esasi (Ottoman constitution), were experiencing the thrill of gaining equality in the political arena and being in the parliament again. On the other hand, conservative sections of the society started criticizing, as they claim that the equality Constitution gives to the non-muslims is against the Islamic law. Leading actor of one of the subjects of this research Blind Ali Incident, Preacher of Hacilar Mosque, triggered people for this matter and by claiming rules of the Islamic Law were violated. Plus, women being more visible in social and cultural life after the declaration of the Constitution was another criticism of the conservative sections. For these sections, women going shopping with their husbands, strolling in the parks and rarley removing their veils would be the end of muslim way of family life and would lead to moral dissolution. According to them, the Islamic Law was being deserted step by step since the era administrative reforms. That is why, one of the reasons of the case named as Besiktas incident, was reaction to the policies of the Constitution on women. These incidents which occured shortly after the transition to the Constitutional regime, are the reason of the determination for setting a secular system, of the group who will establish the Republic later. In the research reasons of declaration of the second Constitution, transition in the political-social fields with the constitutional order, some developments on women rights and reactions to these were stressed.
