Author :
Abstract
Olay ve yer bakımından sonsuz çeşitlilik göstermesine karşın, dünya üzerindeki tüm mitoslar hep aynı kalıbı izler. Joseph Campbell bu kalıba James Joyce’un ‘Finnegans Wake’adlı yapıtından ödünç aldığı bir kelime olan ‘monomitos’ adını vermiştir. Jung, genel olarak büyük arayışları, keşifleri, kurtuluşları ve büyük eylemleri kahraman (aşama) arketipiyle ifade eder. Kahraman bilinçdışını aşıp kişiliğini bütün olarak gerçekleştirmeyi amaçlar. Kahramanın yolculuğu paradigmasını, çeşitli aşamalardan oluşan tümüyle fiziksel bir serüven olarak ele almamak gerekir. Kahramanın yolculuğu modelinin temel niteliği ve asıl önemi, duygusal düzeyde gerçekleşen psikolojik bir süreç olmasında yatar. Bu modele göre kahraman bir arayışa çıkar ve bir dizi aşamadan geçer. Yeryüzündeki bir çok anlatıda aynı aşamalar görülmektedir; Alice, beyaz tavşanın; Alaattin çarşıda rastladığı sultanın kızının peşinden gider. Bu Joseph Campbell’ı doğrular yani yolculuk, mitolojik kahramanın arayışı, her zaman aynı arketipsel modeli izler. Bu sonuç bizi halk anlatıları arasındaki benzerliğe ve evrenselliğe götürür. Bu evrensellik, Jung’un arketip olarak formüle ettiği bir genel kavrama uygun düşer.Yerel düzeyde farklı anlamlar kazanan arketipler,evrensel düzeyde aynı kültür içeriklerini yansıtır. Türk halk edebiyatı ürünlerinden biri olan halk hikayeleri; halk kültürünün bir aynası gibidir. Bu çalışmada, tanınmış halk hikayelerinden biri olan Âşık Garip hikayesi, Campbell’ın ”ayrılma-aşama-dönme”şeklinde formüle ettiği, aşama arketipi olan ‘monomitos’ diğer bir deyişle ‘kahramanın yolculuğu’ açısından değerlendirilecektir.
Keywords
Abstract
Though it shows a great number of differences in terms of events and places, globally almost all mythos follow routine patterns. Joseph Campbell called these patterns as “monomythos” a word derived by him from the book “Finnegans Wake” by James Joyce. Jung defines great researches, explorations, feats and actions by character archetype. The character goes beyond unconsciousness and tries to realize his personality as a whole. The paradigm of the journey of the character shall not be considered as a complete physical adventure of various phases. The main qualification and significance of the model of the character’s journey is that it’s a psychological process emerging emotionally. According to this model, the character starts a journey and passes through some archetypes. Globally, many similar tales sharing the same archetypes are noticed. Alice follows a white rabbit, whereas Aladdin pursues the daughter of the sultan. This validates Joseph Campbell, that is, the journey, the researches of the mythological character, almost always follows the same archetypical model. This takes us to the similarities among folk tales and narratives, also to universality. The universality of the case fits the general concept of archetype defined by Jung: archetypes obtaining different meanings locally, though, universally represent similar cultural contents. Folk tales, one of Turkish belles-lettres, act like a mirror reflecting folk culture. In the study, the narrative “Aşık Garip”, a well-known folk tale, is to be studied and analyzed through “monomythos”, the journey of the character, formulated as “departure-archetype-arrival “by Campbell.
