Author :
Abstract
Engellilik, temelde toplumun bireye bakış açısından ileri gelen bir olgudur. Bireyin fiziksel veya zihinsel anlamda yetersizliği asıl engel durumunu oluşturmaz.Toplumların sahip olduğu dini, sosyal, ekonomik ve kültürel altyapı engellilere yönelik yaklaşım tarzını belirler.Engelli bireyler kamusal alanda görünürlüğü daha az istenen,sosyal yaşamın akışı içerisinde dezavantajlı olan grubu oluştururlar. Sosyal devlet anlayışı, fırsat eşitliği çerçevesinde her bireyin yaşama hakkını nasıl ki koruyorsa engelli bireylerin de -diğerlerinden farkı olmaksızın- haklarını korumakla görevlidir. Toplumsal düzenin sağlanmasında bireylerin sahip olduğu sosyo-ekonomik altyapı da etkilidir. Toplumun fertleri arasında, yaşam koşulları ne kadar iyi olursa ortaya çıkacak anomali durumu da az olacak veya hiç olmayacaktır. Toplumsal düzensizliğin temelini oluşturan etkenlerden biri de bireylerin işgücüne katılamamalarıdır. Bu bağlamda engellilere yönelik istihdam politikaları da toplumsal huzur ve refah açısından önemlidir. Engelli bireylerin yaşam koşulları içerisinde toplumla bütünleşmesini sağlayacak en temel etkenlerden biri de bizim onları kendilerine yetecek düzeyde hayatlarını organize edebilecek yeterliliğe sahip bireyler olarak görmemizdir. Ancak bu şekilde engeller ortadan kalkar. Bu çalışmada, engellilik kavramının Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bağlamında tanımının ne olduğunun,engellilik sosyolojisinin tarihsel süreç içerisindeki gelişmelerden yola çıkarak sosyolojik temellendirmesinin nasıl gerçekleştiğinin, engelliliğe bakış açılarını ortaya koyan engellilik modellerinin neler olduğunun, Türkiye’de engelli bireylerin, anayasada, yasalarda, yönetmelik ve tüzüklerde sahip oldukları hakların neler olduğunun ve bu hakların sosyal, ekonomik, fiziksel ve kültürel çevrede engelli bireylere ne derece sağlandığının bir izdüşümü sunulmaktadır.
Keywords
Abstract
Disability is mainly a phenomenonwhichstemsfromtheviewpoint physicalandmentalcapabilitydoes not formstheexactdisabilitysitiuation. Religious, social, economical, andculturalbase of thesocietydetectstheway of attitudetowardsdisabledpeople. Disabledpeopleconstitutethedisadvantageousgroup in social life which is not desiredto be visible in thepublicsphere. Socialstateperspective is responsibleforprotectingtherights of disabledpeople as protectingtherights of allpeoplewithintheterms of equalopportunitywithoutanydistinction. Socio-economiccircumstances of thepeople is alsoeffective in ensuringthesocialorder. Themorethe life conditions of peoplebecomesbetter, thepriorianomallysituationswill be lessorzero. One of thefactorswhichconsiststhebase of socialdisorderliness is not to be abletotakepart in employment. So, thepolicy of employmentfordisabledpeople is crucial in terms of socialpeaceandwelfare. One of thefundamentalfactorthatwillintegratedisabledpeoplewithsociety is toseethem as peoplewho can organize their life themselves. So, obstacles can only be eliminated in thisway. Inthisstudy, thenotion of disability is presentedfromthestandpoint of WHO and how sociolocicalestablishment of this Notion has occured. Whatdisabilitymodelsthat put theviewpointstodisabilityarealsopresented in thisstudy. It is olsoclarified in thisstudythatwhatdisabledpeople’srightsareaccordingtolaw, constitution, regulationsandstatues in Turkeyandtowhatextentdoes it providedtodisabledpeople in social, economical, physicalandcultural life. of societytoi
