İLK LATİN ABECELİ TÜRK DİLİ GRAMERİNİN DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ‘CODEX CUMANİCUS’UN LATİNCE DİL BİLGİSİ YAPRAĞI (64r, 64v)’
Author :
Abstract
Tek nüshası (eserin İtalyan kısmı diye adlandırılan ilk 55 yaprağının bir kopyası Biblioteca Medicae Laurenziana Firenze’de bulunmaktadır ) Venedik’teki Biblioteca Nazionale Marciana’daki Codex Cumanicus, hem Türk dili tarihinde Kıpçakçanın en eski örneklerinden olması hem Türkler tarafından geleneksel olarak kullanılan yazıların dışında bir abece ile yazılmış Türk dili örneklerini ihtiva etmesi hem de Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi süreci açısından çok kıymetli bir eserdir. Defter, Latin (gotik) abeceli (İtalyan kısmı) Latince-Farsça-Kıpçakça ilki abece sırasına göre ikincisi tematik sözcük listeleri ile (Alman kısmı) Kıpçakça-Almanca sözcük listeleri, bazı Katolik ilahiler ve vaazların Kıpçakça tercümeleri ve bir yapraklık Latince (gotik yazı ile) Kıpçakçanın gramerini içerir. Bu bir yapraklık Latince dil bilgisi kuralları Türkçenin ilk Latin abeceli dil bilgisi olarak kabul edilir. Kurallar Türkçenin basit çekimlerini içerir ve devamındaki 65v-65r sayfalarında bu kurallara göre çekimlenmiş Latince-Kıpçakça misallere yer verilir. Modern dil öğretimi ilke ve yöntemlerine göre bu dil bilgisi kuralları geleneksel yaklaşım ile yöntemlerden dil bilgisi-çeviri yöntemine uygun düşmektedir. Bu makalede, Macar bilim adamı Géza Kuun’un 1880’deki Latince neşrinden 2015’te Mustafa Argunşah-Galip Güner tarafından yayımlanan eserin ilk Türkçe neşrine kadar üzerinde çokça yazılan Codex Cumanicus’taki mezkûr dil bilgisi yaprağı ilk defa Türkçe olarak neşredilecek ve modern dil öğretimi yöntemlerine göre değerlendirilecektir.
Keywords
Abstract
Codex Cumanicus whose sole copy is in the Biblioteca Nazionale Marciana in Venice (the first 55 sheets of the work named as the Italian part are in the Biblioteca Medicae Laurenziana Firenze ) is a precious work due to the fact that it is one of the oldest examples of Kipchak language and the work is comprised of examples from Turkish language written by Turks with an alphabet different from the writings used traditionally and it is also very valuable with regard to teaching Turkish as a foreign language. The notebook includes Latin-Persian-Kipchak language with Latin (gothic) alphabet (Italian part), the first part is ordered alphabetically and the second part is comprised of thematic wordlists and (German part) wordlists in Kipchak language and German, some Kipchak translations of Catholic chants and sermons and one sheet of the grammar of Kipchak language in Latin (with gothic writing). This one-sheet Latin grammar rules is accepted as the first Turkish grammar source written with the Latin alphabet. The rules include simple inflection of Turkish and Latin-Kipchak examples inflected as per these rules are seen on page 65v-65r . The grammar rules are in parallel with grammar-translation method among traditional approaches and methods according to the rules and methods of modern language teaching. In this paper, aforementioned grammar sheet of Codex Cumanicus, widely studied from its Latin issue by Hungarian scientist Géza Kuun in 1880 to its first Turkish issue published by Mustafa Argunşah-Galip Güner in 2015, will be issued in Turkish for the first time and analyzed in terms of the methods of modern language teaching.
