RİSK ALMA DAVRANIŞLARININ KARİYER UYUM YETENEKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE BU DEĞİŞKENLE İLİŞKİSİ: YÜKSEKÖĞRETİMDE KİŞİSEL DEĞİŞKENLER AÇISINDAN BİR BAKIŞ
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı risk alma davranışlarının kariyer uyum yetenekleri üzerindeki etkisini ve bu değişken ile ilişkisini incelemektir. Ayrıca çalışmada hem risk alma davranışlarının hem de kariyer uyum yeteneklerinin kişisel değişkenlere (öğretim şekli, yaş, cinsiyet, sınıf, ailenin gelir düzeyi ve genel not ortalaması) göre farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini bir kamu üniversitesinin iktisadi ve idari bilimler fakültesinin işletme bölümü öğrencileri oluşturmuştur. 2015/2016 bahar dönemi itibariyle bölümde 794 kayıtlı öğrenci olup, çalışmaya gönüllü olarak toplam 413 öğrenci katılmıştır. Ancak geri toplanan anketlerin 380’i geçerli kabul edilmiş ve istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Katılımcılar, kişisel bilgiler ve 30 kalemden oluşan DOSPERT risk alma ölçeği (Blais&Weber,2006) ile 24 kalemden oluşan kariyer uyum yetenekleri ölçeğinin (Savickas&Porfeli,2012) yer aldığı anket formunu doldurmuşlardır. Kariyer uyum yetenekleri ölçeğindeki değişkenlerin faktör analizleri sonrasında; kontrol, merak, hazırlanma odaklı geleceğe ilgi, güven ve kaygı odaklı geleceğe ilgi olarak adlandırılan beş faktör elde edilmiştir. Aynı şekilde DOSPERT risk alma ölçeğindeki değişkenlerin faktör analizi sonrası; eğlence kaynaklı risk, kısa vadeli finansal/başkaları odaklı etik risk, uzun vadeli finansal risk, güvenlik riski, hile odaklı etik/sağlık riski ve son olarak da kariyer odaklı sosyal risk şeklinde adlandırılan altı faktör elde edilmiştir. Regresyon analizleri sonucunda, kısa vadeli finansal/başkaları odaklı etik risk faktörünün, kontrol ile kaygı odaklı geleceğe ilgi faktörleri üzerinde düşük düzeyde etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca eğlence kaynaklı risk, hile odaklı etik/sağlık riski ile kariyer odaklı sosyal risk faktörlerinin, merak faktörü üzerinde düşük düzeylerde etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Korelasyon sonuçlarına göre, kontrol faktörü, kısa vadeli finansal/başkaları odaklı etik risk faktörü ile yüksek olmayan negatif yönlü bir korelasyon göstermiştir. Merak faktörünün ise, hile odaklı etik/sağlık riski faktörü ve eğlence kaynaklı risk faktörü ile pozitif ve düşük; kariyer odaklı sosyal risk faktörü ile de negatif ve düşük düzeyde ilişki gösterdiği tespit edilmiştir. İlave olarak güven faktörünün, güvenlik riski faktörü ve hile odaklı etik/sağlık riski faktörüyle düşük ve negatif yönlü ilişki gösterdiği belirlenmiştir. Kaygı odaklı geleceğe ilgi faktörü ise, kısa vadeli finansal/başkaları odaklı etik risk faktörü ile düşük ve negatif yönde ilişki göstermiştir. Anova analiz sonuçlarında kariyer uyum yetenekleri ile DOSPERT risk alma faktörlerinin, cinsiyet ve genel not ortalamasına göre en yüksek; öğretim şekline göre ise orta düzeyde farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Gelir ve sınıf değişkenlerine göre ise sadece DOSPERT risk alma faktörlerinin farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak her iki ölçek faktörlerinin yaş değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to investigate the effect of risk-taking behaviors on career adapt-abilities and its relation with this variable. Additionally, in the study, it was aimed to test whether both the risk-taking behaviors and career adapt-abilities differentiate depending on the personal variables (education type, age, gender, class, income level of the family and grade point average). The sample group of the study comprises of students from the department of business administration in the faculty of economics and administrative sciences in a public university. As of 2015/2016 spring term, 794 registered students existed in the department and a total of 413 students participated in the study voluntarily. However, in the collected surveys, 380 surveys were accepted as valid and evaluated statistically. The participants filled the survey form which consists of personal informations and 30 mattered DOSPERT risk-taking scale (Blais&Weber,2006) and 24 mattered career adapt-abilities scale (Savickas&Porfeli,2012). According to the factor analysis of the variables in the career adapt-abilities scale, five factors as control, curiosity, future concern focused on preparation, confidence and future concern focused on apprehension were acquired. Similarly, according to the factor analysis of the variables in the DOSPERT risk-taking scale, six factors as recreational risk, short-term financial risk/ethical risk focused on others, long-term financial risk, safety risk, ethical risk focused on cheat/health risk and lastly social risk focused on career were acquired. As a result of the regression analyses, it was determined that the short-term financial risk/ethical risk focused on others factor has a mild level effect on control and future concern focused on apprehension factors. Furthermore, it was determined that factors of recreational risk, ethical risk focused on cheat/health risk and social risk focused on career had a mild effect on the curiosity factor. According to the correlation results, control factor with short-term financial risk/ethical risk focused on others factor demonstrated a not very high negative correlation. It was also determined that the curiosity factor had a positive and low relation with ethical risk focused on cheat/health risk factor and recreational risk factor and a negative and low level relation with the social risk focused on career factor. Additionally, it was determined that the confidence factor had a low and negative relation with safety risk factor and ethical risk focused on cheat/health risk factor. Moreover, future concern focused on apprehension factor demonstrated a low and negative relation with short-term financial risk/ethical risk focused on others factor. In the anova analysis results, it was determined that career adapt-abilities and DOSPERT risk-taking factors demonstrated the highest difference, according to gender and grade point average while they demonstrated a medium level difference according to education type. According to income and class variables, it was determined that only DOSPERT risk-taking factors demonstrated a difference. However, it was determined that the factors in both of the scales did not demonstrate a meaningful difference according to age variable.
