Author :
Abstract
Teşrifâtü’ş-Şu’arâ, 17. yüzyıl şairlerinden Güftî’ye ait olup Türk edebiyatının bilinen tek manzum tezkiresidir. Mesnevi nazım biçimiyle yazılan tezkirede, yazarı Güftî’nin kendisi de dahil 106 adet şaire yer verilmiştir. Büyük bir bölümüne mizahi üslubun hakim olduğu tezkirede, şairlerin fiziksel özellikleri, meslekleri, memleketleri, karakter özellikleri, inançları hakkında bilgiler verilmiştir. Bu bilgilerin bir bölümü incitmeyen, şakacı bir dille; bir bölümü ise küfre varan acımasız bir üslupla yazılmıştır. Güftî, beğendiği şairleri Urfî, Enverî gibi Fars Edebiyatı’nın önemli şairlerine; beğenmediklerini ise Battal Gazi, Hamza-nâme, Geyik-nâme, Timur-nâme, Kelîle ve Dimne gibi tarihi destani hikayeler yazan, tercüme eden şairlere denk tutmuştur. Tezkirede beğenilen şairler ve şiirleri mübalağalı bir dille övülmüş; beğenilmeyenler ise alaycı bir üslupla, hicvedilerek değerlendirilmiştir. Ayrıca Güftî, mana hırsızlığı yapan şairleri de tespit etmiş ve bu şairleri hoş görmeyerek sert bir dille eleştirmiştir. Çalışmamızda Güftî’nin tezkiresinde yer verdiği şairlerin şiirleri hakkındaki olumsuz değerlendirmeler mazmun, mecaz, nükte, cinas, mana ve imla gibi başlıklar altında incelenecektir. Teşrifâtü’ş- Şu’arâ’da şairlerin sanatçı kimliklerine yöneltilen eleştiriler, özgünlük ve kıyaslandığı diğer şairler gibi özellikler altında ele alınacaktır. Ayrıca Güftî’nin değerlendirmelerinde kullandığı benzetmeler ve kurduğu hayallerle oluşturulan eleştiri üslubu incelenecektir. Böylelikle Güftî’nin bir tezkire sahibi olarak şiire bakış açısı, şairlere yaklaşımı, yaşadığı çağın edebiyat dünyasına, edebi zevkine dair görüşleri tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
17th century’s poet Güftî has a tezkire, Teşrifâtü’ş-Şu’ara, which is one of a kind written in verse in Turkish Literature. The tezkire has been written in a form of masnavi. Tezkire has involved 106 poet’s poetry, including Güftî himself. The tezkire, which humorous wording has influenced over in, has been told about some informations about poets, such as their physical properties, jobs, hometowns, characteristic properties, beliefs etc. In these information sentences, Güftî has used harmless, humorous language half of them. And the other half, he has written in cruel wording. Güftî has equated his favourite poets to Persian Literature’s great poets, for example Urfî, Enverî. He has compared his dislikes to poets, who has written historical- epic stories such as Battal Gazi, Hamza-nâme, Geyik-nâme, Timur-nâme, Kelîle ve Dimne. Poets, whose poems has been appreciated, has been praised a lot. But poems, whose poems has been disliked, has been satirized with a mocking wording. Also Gütfî, has ascertained thief poets, who has stolen other’s poets. He hasn’t tolerated them and criticised with a cruel words. In our study, Güftî’s analysis about poets and their poems will be examined in topics, such as “images”, “metaphors”, “epigrams”, “puns” (wordplays), “meanings” and “spellings”. Criticises in Teşrifâtü’ş-Şu’arâ to poets literary identities, will be examined in features like “originalitiy” and “comparing to other poets”. Also Güftî’s review wording, which has been shaped by metaphors and figures will be examined. In this way, it will be ascertained Güftî’s opinions about poems, poets, his age’s literature, literature pleasures as a tezkire writer.
