DİYARBAKIR İLİNDEKİ İKİ MERMER FABRİKASINDA İŞ GÜVENLİĞİ İKLİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ DAVRANIŞININ İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Dünyada son on yılda iş güvenliği ikliminin iş güvenliği davranışı ile ilişkisini araştıran pek çok çalışmaya rastlanmasına rağmen Türkiye’de bu konuda yapılmış çalışma fazla bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı Diyarbakır’daki iki mermer fabrikasında çalışan işçilerin iş güvenliği iklimi algısı ile iş güvenliği davranışını ölçmek ve iki fabrikanın iş güvenliği verilerini karşılaştırmaktır. Fabrikalardan biri kadrolu iş güvenliği uzmanı çalıştırırken diğeri bu hizmeti dışarıdan almaktadır. Yüz yüze yapılan anketlere uygulanan faktör analizi sonucu iş güvenliği iklimi boyutu; yönetimin bakış açısı, güvenlik eğitimi ve iletişimi ve iş yeri güvenliği olmak üzere üç alt boyutta ele alınmıştır. İş güvenliği davranışı ise, iş güvenliği performansı, katılımcılığı ve sorumluluğu olarak yine üç alt boyutta toplanmıştır. Örneklemimizi iki fabrikada çalışan 181 işçi oluşturmaktadır. Çalışmanın sonuçlarına göre, yönetimin iş güvenliğine verdiği önem ve gösterdiği ilginin, işçilerin iş güvenliği performansına pozitif katkıda bulunduğunu göstermiştir. Ayrıca, iş güvenliği katılımcılığı ve iş güvenliği performansı arasında güçlü bir pozitif ilişki vardır. Bu çalışmanın önemli bulgularından birisi de mermer fabrikalarındaki işçilerin okuma yazma konusundaki eksiklikleri ve bunun da iş güvenliği performansında eğitimler ve uygulamalar açısından sorun oluşturabileceğinin tespitidir. Önemli bir diğer bulgu ise iş güvenliği hizmetini dışarıdan alan ve kendi bünyesinde iş güvenliği uzmanı çalıştıran işletmeler arasında iş kazaları, meslek hastalıkları ve iş güvenliği algısı açısından anlamlı bir fark görülmemesidir. Demografik değişkenlerin iş güvenliği davranışına bir etkisi bulunamamıştır. Bu araştırmanın en önemli özelliği, bir taraftan geçmişte yapılan benzer çalışmaları desteklerken, diğer taraftan Türkiye’de mermer sektöründe iş sağlığı ve güvenliği konusunu bu boyutta ele alan ve önemli bulgular içeren bir ilk çalışma olma niteliği taşımasıdır.
Keywords
Abstract
Although there are many studies relating safety climate and safety behaviour in last decade, few safety climate measures have been developed and assessed in Turkish industry. The research presented in this article aimed to analyze safety climate and safety behaviour in two marble factories in Diyarbakır, Turkey. One of the factories was receiving service from joint health and safety units and the other employed job safety and health specialist. Factor analysis applied to surveys face to face revealed three safety climate dimensions: management safety practices, safety training and communication, workplace safety. The other dimension, safety behavior had also three dimensions: safety performance, safety responsibility and safety participation. The sample was made up 181 workers from marble factories. The results indicated that when management safety practices are strong, the safety participation and performance of workers rises. Another finding of this study is safety outcomes of two factories were similar. The results revealed significant associations between participation and safety performance of participants. Any relationship was found between demographic variables and safety behavior. Another important finding of this study is workers in marble factories have difficulties in reading and writing that may cause serious problems in applying safety rules. This study reinforces the empirical association of safety climate and safety behavior in workplaces and have an importance of being conducted first in marble sector and in Turkey comprehensively.
