Author :
Abstract
Kimlik konusu hem Türkiye’de hem dünyada siyasi ve toplumsal tartışmalarda giderek ağırlığını artırmaktadır. Etnik, dini ya da cinsel kimlikler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de uzun zamandır birçok yönüyle tartışılmaktadır. Kürt kimliği ve kadın kimliği etnik ve cinsel kimliklerin birer örneği olarak siyasi ve toplumsal arenada bir çok yönüyle Kürt sorunu ve kadın sorunu bağlamında tartışılır. Bu anlamda bu iki sorun Türkiye’nin en başta gelen toplumsal ve siyasi sorunlarındandır. Bu iki büyük toplumsal soruna bağlı olarak Feminizm ve Kürt hareketi 1980’li yıllardan sonra Türkiye’de gelişen iki toplumsal hareket/olgudur. Bu iki hareketin kesişimindeki Kürt kadın hareketi ise aynı dönemlerden itibaren Türkiye’de yükselişe geçmeye başlamıştır. Hem kadın sorununda hem de Kürt sorununda önemli bir konumu olan Kürt kadın hareketinin ne derece Kürt hareketi ne derece kadın hareketi olduğunun anlaşılması önemli bir konudur. Öte yandan ataerkillik kavramı feminizmin temel kavramlarındandır ve bir çok farklı feminizm türünde önemli bir yer tutmaktadır. Kadınların oluşturduğu bir hareketin kadın hareketi/feminist hareket olup olmadığını anlamada hareketin ataerki yaklaşımı oldukça belirleyicidir. Bu çalışmada ataerkillik kavramı bağlamında Kürt kadın hareketinin söylemi, duruşu, çizgisi incelenerek hareketin kadın hareketi/feminist hareket olma özelliği incelenmiştir. Kürt kadın hareketinin bileşenlerinden siyasi alandaki, sivil alandaki ve PKK içindeki Kürt Kadınların ataerkillik yaklaşımları hakkında bir tarama değerlendirme çalışması olan bu çalışmada Kürt kadın hareketinin geleneksel toplumsal ataerkil yapıya şiddetle karşı çıkarken Kürt siyasi hareketinden kendilerine yöneltilen örtülü ataerkil yapıya yeterince karşı koyamadıkları ve bu nedenle de feminist bir hareket olup olmadıklarının sorgulandığı görülmüştür.
Keywords
Abstract
The subject of identity gradually increases in importance both in political and social debates in the World and in Turkey. Ethnic, religious and sexual identities are discussed in Turkey as all the World in many aspects. Kurdish identitiy and woman identity, as an example of ethnic and sexual identities, are discussed within the context of the Kurdish issue and the women's issue in many aspects in the political and social arena. In this sense, these two issues are two of the primary social problems of Turkey. Depending on these major problems, feminism and Kurdish political movement are both social movements/facts which have grown in Turkey following 1980s. Kurdish women’s movement that is on intersection of these two movements, started to rise in Turkey in the same period, too. Kurdish women’s movement that has an important position at both Kurdish problem and woman problem in Turkey,is needed to explain to what extent it a Kurdish movement or Women’s movement is. On the other side, the concept of patriarchy is one of the basic concepts of feminism and has a big importance in many different types of feminism. The approach to patriarchy of a movement which is formed by women is quite decisive in understanding whether this movement is a women movement/feminist movement or not. In this study, discourse, approach and view of the Kurdish Women’s movement is examined within the context of patriarchy. As a scanning-evoluation study, this article argues the partiarchy approaches of Kurdish women in political sphere, in social sphere and in PKK Kurdish terrorist Organization, as components of Kurdish women’s movement. Consequentially, it is observed that while Kurdish women’s movement protests the traditional patriarchal structure categorically, it is not able to challenge to veiled patriarcal approach by Kurdish political Movement sufficiently and this situation causes it questioned whether women’s movement free from the political movement or not.
Keywords
- Arat, N. (2010). Feminizm’in ABC’si, İstanbul: Say Yayınları, 2. Baskı.
- Arneil, B. (1999). Politics and Feminism, Oxford: Blackwell Publishers
- Apak, M. (2004). 1980-90 Arası Türkiye’de Kadı Hareketinin Gelişim Süreci ve 2000’lere Yansıması: Farklılıklar, Tartışmalar, Ayrışmalar, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Master Tezi), İstanbul.
- Ataman, M. (2009) Feminizm: Geleneksel Uluslararası İlişkiler Teorilerine Alternatif Yaklaşımlar Demeti, Alternatif Politika, Cilt. 1, Sayı. 1, s. 1–41.
- Aydın, D. (2009). Politik Katılım-Özgürleşme Geriliminde Kürt Kadınları: Handan Çağlayan ile Söyleşi, Toplum ve Kuram (2). 231-238.
- Bianet (2015). Kadınlar Kongra Jınên Azad'ı Kurdu, http://bianet.org/bianet/kadin/161974-kadinlar- kongra-jinen-azad-i-kurdu (20.05.2016).
- Çağlayan, H. (2009). ‚Kürt Kadın Hareketi Deneyimi‛ , 2009 Kadın Kampı Tartışmaları (02.09.2009).
- Egbatan, M, Şahin G (2014). ‚Uluslararası İlişkilerde Feminist Yaklaşımlar‛, Uluslararası ilişkiler Teorileri Temel Kavramlar (Mehmet Şahin ve Osman Şen), Ankara: Kripto
- Evrensel (2014). ‚Ataerkil algı değişmeden hangi komisyon şiddeti çözecek?‛ http://www.evrensel.net/haber/99191/ataerkil-algi-degismeden-hangi-komisyon-siddeticozecek (02.06.2016).
- Heywood, A. (2011). Siyasi İdeolojiler, (Çev. Ahmet Kemal Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüsamettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Alkan), Ankara: Adres Yayınları
- Hooks, B. (2012). Feminizm Herkes İçindir, İstanbul: Bgst.
- Hughes, C. (2002). Key Concepts in Feminist Theory and Research, London: Sage Publications.
- Hutchinson, J. R., Mann, H. S. (2006). Gender Anarchy And The Future Of Feminisms In Public Administration, Administrative Theory & Praxis,28 (3), 399–417.
- Karadağ, A.; Sabancılar, S. (2013). Toplumsal Cinsiyet’ten ‘Çoklu Kesişen Farklılıklar’a Küreselleşme ve Kadın, https://www.yumpu.com/tr/document/view/17602844/a-kuresellesme-ve-kadn-inonuuniversitesi (31.12.2015).
- Kaya, G. (2012). Radikal Demokrasinin Kurucu Gücü Olarak Kadın Özgürlük Deneyimleri‛, Kapitalist Moderniteye Karşı – Alternatif Konseptler ve Kürtlerin Arayışı Konferansı (3-5 Şubat 2012), Hamburg Üniversitesi, Hamburg.
- Kılıç, H. (1998). Kadının Batı Serüveni I: Kölebeylikten Derebeyliğe Tarih ve Kadın, Ankara: Art Yayınları.
- Koçal, A.V. (2014). Kürt Kimliğinin Toplumsal Evrimi Bağlamında Geleneksel Aileden Modern Bireye: Kürt Kadınının Toplumsal Değişim Dinamiklerinden Biri Olarak Çatışma Ortamı, Savaş ve Siyasal Şiddette Hafıza ve Toplumsal Cinsiyet Genç Araştırmacılar Konferansı (25-27 Nisan 2014), Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
- KJK (2013). Kürdistan Kadın Özgürlük Hareketi KJB- Yüce Kadınlar Topluluğu Özünde Evrensel Bir Kadın Mücadelesidir, http://www.kjk-online.org/hakkimizda/?lang=tr (20.05.2016).
- Mengünoğul, G. (2006). Farklılık, Toplumsal Cinsiyet Ve Kente Göç; İkinci Kuşak Göçmen Kürt Kadınlarının Kimlik ve Cinsiyet Deneyimleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Master Tezi), Ankara.
- Notz, G. (2012) Feminizm, Çev. Sinem Derya Çetinkaya, Ankara: Phoenix.
- Osmanağaoğlu, H. (2014). ‚Barış Süreci’nde Kürt Kadın Hareketi ya da Önce (Neden) Kadınları Vurdular‛,https://tr.boell.org/tr/2014/11/13/barissurecindekurtkadinhareketiyadaoncened enkadinlarivurdular (02.05.2016).
- Özcan, S. (2011). ‚The Dual Identity of Roza Journal: Womanhood and Ethnicity in the Context of Kurdish Feminism‛, TJP Turkish Journal of Politics 2(2), 41-56.
- Özçatal, E. Ö. (2011). ‚Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı‛, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler, 1(1) 21-39.
- Özekici M. (2014). Türkiye’de Hegemonik Erkeklik Olgusu Ve Serdar Akar Filmleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
- Özgökçe, Z. (2011). ‚Önderliğin Feminizmle İmtihanı‛, Qijika Reş (4), 40-44.
- Özgökçe, Z. ( T.y). ‚Bağımsız Kürt Kadın Örgütlenmelerine Karşı Politik Hazımsızlık‛ (Qijikareş- Radikal Politika Dergisi Sayı 1 https://www.academia.edu/1473027/Ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1z_K%C3%BCrt_Kad%C4% B1n_%C3%96rg%C3%BCtlenmelerine_Kar%C5%9F%C4%B1_Politik_Haz%C4%B1ms%C4%B1z l%C4%B1k (20.05.2016).
- Paker, H. (2011). Kimlik Siyaseti ve Türkiye’deki Kadın Örgütlerine Katılım. TUSEV&CIVICUS Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP) II Türkiye Yan Raporları, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
- Sakina (2013). Kürt Kadın Hareketi Deneyimine Kısa Bir Bakış (19.09.2013), http://kafasesleri.blogspot.com.tr/2013/09/kurtkadinhareketideneyiminekisabir.html (02.05.2016).
- Şerbetçi, D. (2013). Postkolonyal Feminizm Bağlamında ‚Küresel Kız Kardeşlik‛ Kavramının İncelenmesi: Hindistan Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Master Tezi), Aydın.
- Tahincioğlu, N.; Ova, N. (2015). ‚Counter Publicity of Kurdish Women Journals: ROZA as an Alternative Media Exam‛, Review of Journalism and Mass Communication, 3( 1), 35-52.
- T24 (2011). ‚Kürt anarşistler PKK'yı anlatıyor‛, http://t24.com.tr/haber/kurt-anarsistler-pkkyi- anlatiyor,172403 (20.05.2016).
- T24 (2016). ‚Figen Yüksekdağ: Bizi Meclis'in dışında bırakmaya çalışanlar, HDP'nin sokaktaki yansımalarından nasıl kaçacak?‛ http://t24.com.tr/haber/figen-yuksekdag-bizi-meclis-disibirakmaya-calisanlar-hdpnin-sokaktaki-yansimalardan-nasil-kacacak,340835 (02.06.2016).
- Wollstonecraft, M. (2007) Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi, Çev: Deniz Hakyemez, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Yalçın–Heckmann, L. (1999). Kürt Kadınlarının İmajı - Bazı Eleştirel Değerlendirmeler, (119),
- Yılmaz, İ. (2006). ‚1990 Sonrası Türkiye’de Demokratikleşmeye Kadın Hareketinin Etkisi: Tck Kadın Platformu Örneği‛, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi),
- Yüksekdağ, F. (2015). Kürt Kadın Hareketi Türk Siyasetini Şekillendiriyor, http://www.al- monitor.com/pulse/tr/originals/2015/03/turkey%c2%adwomen%c2%adin%c2%admiddle%c2%a deast%c2%adfigen%c2%adyuksekdag.html# (02.05.2016).
- Yüksekdağ, F. (2016). Yüksekdağ: Ataerkil Faşizme Karşı Birleşik Mücadele Yürütülmeli, http://www.dayanisma.net/2016/04/02/yuksekdag-ataerkil-fasizme-karsi-birlesik-mucadeleyurutulmeli (25.05.2016).
