Author :
Abstract
Türkçede Özne ve Nesne dilbilgisel ilişkilerinin açık kodlama ve davranış ve denetleme özelliklerini ortaya koymayı amaçlayan bu çalışmada, öncelikle Keenan’ın (1975, 1976) Özne ve Nesne dilbilgisel ilişkileri üzerine yapmış olduğu tipolojik çalışmalarda ortaya çıkan açık belirtme ve davranış ve denetleme özellikleri kısaca gözden geçirilecektir. Daha sonra, bu özelliklerden Türkçeyle ilgili olanları veritabanı üzerinde sınanacaktır. Özellikle, Afrika dillerinde görülen sıralı eylem yapılarına benzer bir yapı olan Türkçedeki sıralı eylem yapıları ve bu yapılardaki Nesne dilbilgisel ilişkisinin görünümü çalışmanın daha sonraki bölümünde ele alınacaktır. Toplam 300 dakikalık doğal konuşma kayıtlarından oluşan veritabanından rasgele seçilen örnekler incelenmiştir. Yapılan incelemede, Türkçede açık belirtme özelliklerinin Özne ve Nesne ve Dolaylı Nesne ve Dolaysız Nesne dilbilgisel ilişkilerinin ayrıt edilmesinde önemli bir rol oynadığı, davranış ve denetleme özelliklerinin ise çok baskın olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkçedeki sıralı eylem yapıları ve bu yapılardaki özellikle Tümleçlerin görünümüne bakıldığında yine açık belirtme özelliklerinin baskın rol oynadığı görülmektedir.
Keywords
Abstract
This study aims at revealing the overt coding properties and behavior-and-control properties of Subject and Object grammatical relations in Turkish. First of all, Keenan’s (1975,1976) overt marking and behavior and control properties revealed in the typological studies on Subject and Object grammatical relations will be examined briefly. Next, the properties related to Turkish will be tested in our data. Especially, serial verbs in Turkish similar to serial verbs in African languages and the occurrence of Object grammatical relation in these structures will be dealt with later in the study. In this respect random examples were selected out of a database consisting of 300 minutes of natural speech recording. The results of the study indicates that the formal distinction between Subject and Object and Direct Object and Indirect Object grammatical relations in Turkish is amply supported by overt coding properties while behavior-and-control properties play a minimal role. In parallel, the overt coding properties play a dominant role in distinguishing the grammatical relations in serial verb constructions in Turkish.
Keywords
- Aksan, Y. ve Aksan M. (2005). Bileşik Eylemler, Sıralı Eylemler ve Görünüş. M. Sarı &H. Nas (Eds.) Proceedings of the XIXth National Linguistics Conference, 398-413. Şanlıurfa: Elif Printing House.
- Carstens, V. (2002).Antisymmetry and Word Order in Serial Constructions.Language, S.78(1),3-50.
- Erkman-Akerson, F. ve Ozil, Ş. (1998). Türkçede Niteleme: Sıfat İşlevli Yan Tümceler. İstanbul: Simurg.
- Givón, T. (Ed.). (1997). Grammatical Relations: A Functional Perspective. Amsterdam -Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
- Haspelmath, M. (2016). The Serial Verb Construction: Comperative Concept and Cross- Linguistic Generalizations. Language and Linguistics,S.17(3): 297-319.
- Keenan, E.L. (1975). Some Universals of Passive in Relational Grammar.E.L. Keenan (Ed.), Universal Grammar (s.197-214 ).University of Chicago: Chicago Linguistics Society.
- Keenan, E.L. (1976). Towards a Universal Definition of ‘Subject’ of.E.L. Keenan (Ed.), Universal Grammar(s.89-121 ).University of Chicago: Chicago Linguistics Society.
- Osam, E.K. (1997). Serial Verbs and Grammatical Relations in Akan.T. Givón (Ed.), Grammatical Relations: A FunctionalPerspective.( s.253-281). Amsterdam/Philadelphia: John BenjaminsPublishing Co.
- Wierzbicka, A. (1981). Case Marking and Human Nature. Australian Journal of Linguistics, C/S 1(1):43-80. Veritabanında Kullanılan Program Kayıtları: Metin I 20 Ekim 2005, Avrupa Yolu, NTV Metin II 10 Kasım 2005, Avrupa Yolu, NTV Metin III 17 Kasım 2005, Avrupa Yolu, NTV Metin IV 30 Ekim 2005, Ankara Rüzgarı, Avrasya Metin V 13 Kasım 2005, Ankara Rüzgarı, Avrasya Metin VI 4 Aralık 2005, Ankara Rüzgarı, Avrasya
