Author :
Abstract
Muhaddis ve fâkih olarak bilinen İbn Hacer Heytemî (v. 974/1567), tasavvufa intisabı olup tarikat icazetine sahiptir. XVI. yüzyılda Mısır’da yaşamış olan bu âlim, kendisine sorulan tasavvufî meseleleri fakih perspektifiyle cevaplamıştır. el-Fetâva’l-hadîsiyye eserinin son bölümünde yer alan bu fetvalar, onun tasavvufa bakış açısını yansıtması açısından önem arz etmektedir. Zira burada tasavvufun tanımı gibi temel meselelere bile temas etmiştir. Bu kapsamda sûfî, mutasavvıf ve müteşebbih kavramlarını izah etmiştir. Bahsettiği bir diğer konu, hakikat-şeriat ilişkisidir. Ona göre bu iki alan farklı olsa da bir birbiriyle çatışmamaktadır. İlhamın hakikatini kabul eden Heytemî, fakihlerin bunu hüccet olarak kabul etmediğini söyler. İhlası elde etmek için başvurulan melametiliği savunurken de şeriat kurallarına riayetin terk edilmemesi gerektiğini vurgular. Öte yandan İbn Arabî ve İbnü’l-Fârız’ın müdafaasını yapan Heytemî, Hallâc ile Bâyezîd gibi sûfîlerin şathiyelerine meşruiyet zemini oluşturmaya çalışır. Bu müdafaa kapsamında sûfîlerin söylemiş oldukları bazı sözleri de açıklar. Örneğin sûfîlerin “zühd olmadan fıkıhla yetinen fasık olur” sözünü önermelerle izah eder
Keywords
Abstract
Ibn Hajar al-Haytami (d. 974/1567), was a famous muhaddith and faqeeh, has the right to sufism and has the authority (ijazah) of a sufi order. This 'aalim (scholar), who lived in Egypt in the 16th century, gave answers to the sufism issues that were asked to him from a faqeeh perspective. These fatwas in the last chapter of Al-Fatawa al-Hadithiyyah are important in terms of reflecting his view of sufism. Because he touched even the most basic issues such as the definition of Sufism. Another issue he mentioned is the relationship between Sharia and tariqa. According to him, although these two areas are different, they are not opposed to each other and intersect at some point. al-Haytami, who accepts the truth of inspiration (ilham), says that the Islamic jurist (faqeeh) does not accept it as evidence. al-Haytami, who defended Ibn ‘Arabi and Ibn al-Farid, tried to establish a legitimacy ground for the words of ecstasy (shathiyya) of Al-Hallaj and Bayazid. In this defense, he explained the words of the Sufis
Keywords
- el-Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. (1421/2001). Keşfu’l-Hafâ (2 cilt). Dımaşk: Mektebetü İlmi'l-Hadis.
- el-Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. (1421/2001). Keşfu’l-Hafâ (2 cilt). Dımaşk: Mektebetü İlmi'l-Hadis.
- Algar, H. (2002). Kâzerûniyye. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (s. 146-148) İçinde. Ankara: Türkiye 19 Hallâc’ı öven ve yerenler hakkında yapılmış bir çalışma için bk. Gürer, 2017: 171-197.
- Aslan, M. (2018). İbn Hacer el-Heytemî ile Şemsuddîn er-Remlî ve İhtilaf Sebepleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
- Cebecioğlu, E. (1987). Prof. Nicholson’ın Kronolojik Esaslı Tasavvuf Tarifleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (29): 387-406.
- Cezzar, Abdülmuiz Abdülhamid. (1981). İbn Hacer el-Heytemî. Kahire: el-Meclisü’l-A’la li’ş-Şuuni’l- İslâmiyye.
- el-Heytemî, İbn Hacer. (1419/1998). el-Fetâva’l-hadîsiyye (takdim: Muhammed Abdurrahman el-Maraşli). Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâs el-Arabî.
- el-Heytemî, İbn Hacer. (1435/2014). Sebetü’l-İmam Şeyhü’l-İslam İbn Hacer el-Heytemî el-Mekkî eş-Şâfiî (thk. Emced Reşîd). Amman: Darü’l-Feth.
- Hucvîrî, Ali b. Osman b. Ali. (2010). Keşfu’l-mahcûb (Hakikat Bilgisi) (Haz. Süleyman Uludağ). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Gürer, B. (2017). Övgü ve Yergi Bağlamında Sûfîlerin Nazarında Hallâc-ı Mansûr. ILTED (47): 171-197.
- Gürer, D. (2003). Medyeniyye. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (s. 348) İçinde. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Kallek, C. (1999). İbn Hacer el-Heytemî. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (s. 531-534) İçinde. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Kelâbâzî, Ebubekir Muhammed b. İbrâhim. (2001). et-Taarruf li-mezhebi ehli't-tasavvuf (thk. Ahmed Şemseddin). Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
- Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin. (2011). er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. Beyrut: Dâru Sâdır.
- Schimmel, Annemarie. (2001). İslamın Mistik Boyutları (çev. Ergun Kocabıyık). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Seyfî, Ebu Bekir b. Muhammed b. Abdullah Bâ Amr. (2016/1437). Nefaisü’d-dürer fi tercemeti şeyhi’l-İslam İbn Hacer el-Heytemî el-Mekki eş-Şafiî (thk. Emced Reşid). Amman: Darü’l-Feth.
- Sühreverdî, Şihabuddin. (2006). Avârifu'l-maârif. Kahire: Mektebetü's-sûfiyye.
- Tûsî, Ebû Nasr Serrâc. (2008). el-Luma’ fi’t-tasavvuf. Kahire: Şirketü’l-kudüs.
- Uysal, İ. (2015). İbn Hacer el-Heytemî (ö. 974/1567), Hayatı, Eserleri ve ‚El-Fetâvâ el-Hadîsiyye‛ ÖzelindeHadisciliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
