CUMHURİYET DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DE İLK MEZHEP EKSENLİ ÇATIŞMA İDDİASI: YAŞANANLARDAN ALGIYA 1966 ORTACA OLAYLARI
Author :
Abstract
İslam tarihinde dördüncü halife Hz. Ali döneminde belirginleşen siyasal çatışmalar kısa süre içerisinde dinsel-mezhepsel ayrılıklara dönüşmüştür. Türk topluluklarının İslam inancını benimsedikleri dönemde şiddetini artırarak devam eden bu ayrılıklar kaçınılmaz biçimde Türkleri de etkilemiştir. Ağırlıklı olarak Sünnilik ve kısmi olarak da Alevilik anlayışını kabul eden Türk toplulukları, tarihsel süreç içerisinde birçok farklı nedenlerle ayrışıp karşı karşıya gelmişlerdir. Bu ayrışmaya siyasal ve tarihsel faktörler etki ettiği gibi, sosyolojik ve kültürel faktörler de belirleyici olmuştur. Yüzyıllar boyunca devam eden bu çatışma ve gerginlik, Cumhuriyet’in kurulmasına kadar devam etmiştir. Cumhuriyet yönetimi ile birlikte siyasal ve hukuksal alanda laik anlayışın benimsenmesi sonucunda çok uzun zamandan beri devam eden ayrışma ve gerginlik azalmıştır. Fakat bununla birlikte toplumsal ve kültürel alanda süreç içerisinde karşılıklı olarak ortaya çıkan ön yargılar günümüzde bile etkisini belli ölçülerde devam ettirmektedir. Bu araştırma 1966 yılında Muğla-Ortaca’da bir arazi anlaşmazlığı nedeniyle başlayan ve bir süre sonra Alevi-Sünni çatışmasına dönüştürülmek istenen olayları konu edinmektedir. Özellikle dönem basınının çeşitli nedenlerle yanıltıcı bilgi vermesi sonucunda Ortaca’da Alevilere yönelik bir katliam girişimi ya da katliam yapıldığı algısı oluşmuş, bu durum ise ülke genelinde bir gerginliğin yaşanmasına neden olmuştur. Yine bu yanıltıcı yayınların etkisi ile günümüzde de özellikle sosyal medyada olayların gerçek boyutları araştırılmadan yaşananların bir katliam olduğu yönünde bir algı oluşmuştur. Oysa yaşanan bu gerginlik temelde arazi anlaşmazlığından kaynaklanmış, tarafların olayları bir mezhep çatışmasına dönüştürme çabaları başarıya ulaşmamıştır.
Keywords
Abstract
The fourth caliph in the history of Islam Hz. The political conflicts that became evident in the period of Ali turned into religious-sectarian divisions within a short time. These divisions continue inevitably by increasing their violence in the period when Turkish communities adopted Islam. The Turkish communities, which predominantly adopted the understanding of Sunnism and partly of Alevism, have been separated and confronted for many different reasons in the historical process. Sociological and cultural factors have been the determinants of this separation as well as political and historical factors. This conflict and tension that continued for centuries continued until the foundation of the Republic. As a result of the adoption of secular understanding in the political and legal spheres with the Republican administration, the separation and tension which has been going on for a long time has decreased. However, the prejudices that arise in the social and cultural spheres in the process continue to some extent even today. This research is about the events that started in 1966 in Muğla-Ortaca due to a land dispute and after a while they wanted to be transformed into Alevi-Sunni conflict. Particularly as a result of misleading information given by the press of the period for various reasons, the perception of a massacre attempt or massacre against Alevis occurred in Ortaca and this situation caused tension across the country. Again, with the effect of these misleading publications, there has been a perception that today, especially in social media, the real dimensions of events are a massacre. However, this tension stemmed mainly from the land dispute and the efforts of the parties to turn the events into a sectarian conflict did not succeed.
Keywords
- III- Kitap ve Makaleler Arolat, O. S. (2018). Bir Gençlik Liderinin Anıları- 1959-1974. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
- Yayınları. Bilici, F. (2010). Alevi-Bektaşi İlahiyatının Günümüz Türkiye’sindeki İşlevi. Alevi Kimliği. Editörler: T.
- Olsson, E. Özdalga, C. Raudvere, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Bilgiç, M. S., Koydemir, F. S., Akyürek, S. (2014). Türkiye’de Kimlikler Arası Kutuplaşmanın Sosyal
- Mesafe Üzerinden Ölçümü ve Toplumsal Güvenliğe Etkisi. Bilge Strateji, C/S. 20 (1): 163-205. Bulut, F. (2011). Ali’siz Alevilik. İstanbul: Berfin Yayınları. Eröz, M. (1990). Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Eyüboğlu, İ. Z. (1989). Alevilik-Sünnilik-İslam Düşüncesi. İstanbul: Der Yayınları. Gölbaşı, H., Mazlum, A. (2010). Çatışma Odağında Alevi-Sünni İlişkileri ve “Öteki Algısı”. Uluslararası
- İnsan Bilimleri Dergisi, C/S. 7 (2): 324-325. Karaağaç, G. Korçaklar’dan Hızır. Yayınlanmamış araştırma. Küçük, M. (2002). Mezhepten Millete: Aleviler ve Türk Milliyetçiliği. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce
- Milliyetçilik. Cilt: 4, İstanbul: İletişim Yayınları, (901-910). Levent, R. (2019). Türk Siyasetinde Alevilik. İstanbul: Cinius Yayınları. Şener, C. (1993). Alevilik Olayı. İstanbul: Ant Yayınları. Taşkesen, A., Ceylan, Y. (2015). Alevi-Sünni Farklılaşmasında Güven ve Diyalog. Route Educational and
- Social Science Journal, C/S. 2 (4): 457-469. Turan, A., Yıldız, H. (2008). Tarihten Günümüze Anadolu Aleviliği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat
- Fakültesi Dergisi, C/S. 26 (26-27): 11-24. Uluerler, S. (2013). Osmanlı-Safevî İlişkilerinin Başlangıcı Sürecinde Osmanlı’da Kızılbaş Algısı.
- Geçmişten Günümüze Alevilik I. Uluslararası Sempozyumu, 03-05 Ekim / October 2013 Editör: Yrd.
- Doç. Dr. Mehmet Yazıcı, C.2, Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları. Üçer, C. (2005). Türk Boylarının Alevîliği ve Sünnîliği Üzerine Bazı Düşünceler -Tokat Bölgesinde
- İlahiyat Fakültesi Dergisi, C/S. 20 (20-21): 253-278. Yağbasan, M., Öztürk, A. (2016). Kültürlerarası İletişim Bağlamında Alevi-Sünni Dikotomisi: Tunceli ve
- Alparslan University, C/S. 4(2): 175-196. Yapıcı, A. (2012). İçimizdeki Öteki: Kimlik ve Önyargı Kıskacında Sünni-Alevi İlişkileri. Dem
- Dergi, S. 6: 52-59. Yıldırım, E. (2016). Alevi-Sünni Farklılaşmasının Tarihsel-Dinsel-Siyasal ve Sosyo-Kültürel Nedenleri.
- IV- Tezler İzmir, H. (2016). Türkiye’de Etnik Çatışma ve Toplumsal Hafıza: 1966 Ortaca Olayları, Yayınlanmamış
- Ankara. V- İnternet Erişimleri 69 YIL ÖNCE BUGÜN, MISIR HİDİVİ II. ABBAS HİLMİ. Erişim tarihi: 29 Ekim 2019. ...- etc.
- Ağustos 2019. pirha.net. Kenanoğlu, A. Türkiye’de Alevilik: Sorun ve Çözüm Yolları. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. yedi
- Tarihi: 21 Şubat 2019. www.Academia.Edu... Temeltaş, N. Ortaca Alevi Katliamı’nın 50. Yıldönümü. Erişim tarihi: 21 Şubat 2019.bianet,
- https://m.bianet.org Türkiye’de ilk alevi sünni çatışması. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019. Süleyman
- Çıtakhttps://schitak.wordpress.com/2010/11/14/turkiyede-ilk-alevi-sunni-catismasi. Uçar, R. Alevilik-Bektaşiliğin Tarihi Arka Planı. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. Devlet- İki Fikir ve Kültür
- Dergisi (Elektronik), Sayı: 6, Aralık 2015. devlet.com.tr< Yılmaz, H. Nurcu Demirel’den Kemalist Demirel’e. Erişim tarihi: 21 Şubat 2019. www.karakalem.net.
