Author :
Abstract
Osmanlı Devleti’nde hava araç ve gereçleri (tayyare, balon) satın alma ve tayyareci sınıfı personel yetiştirmek amacıyla 1911 yılında Tayyare Komisyonu oluşturulmuş ve askerî havacılığın tarihi başlatılmıştır. Akabinde askerî havacılığın gelişim süreci, diğer ülkelerdeki gibi keşif, gözetleme ve istihbarat amaçlı hava fotoğrafçılığı ile paralel seyir göstermiştir. Özellikle I. Dünya Savaşı sırasında hava fotoğrafçılığının ve bu görevi üstlenen rasıtların önemi fark edilmiştir. Rasıtlar; hava fotoğrafçılığı yanında tayyareyi uçurabilen, tayyareden yeri görebilen, keşif yapan, fotoğraf çeken, topçu atışlarını tanzim eden, telsizle muhabereleri yürüten ve yer hedeflerini ateş altına alan ikinci pilottur. Çalışma, savaşlarda havadan fotoğraf alıp keşif yaparak önemli bir görevi üstlenen rasıtlar ve meslekleri ile ilgili literatürdeki boşluğu kapatmak amacıyla hazırlanmıştır. Araştırma konusuna ilişkin veriler kaynak taraması yöntemiyle elde edilmiş, veriler üzerinden analiz ve değerlendirme çalışması yapılmıştır. Makalede rasıtlık mesleğinin ihtiyaç olarak ortaya çıkışı, kapsadığı görevler; bu görevi üstlenen rasıtların taşıması gereken özellikler, yetiştirilme ve eğitim süreçleri ile mesleğin hava fotoğrafçılığına evrilişi üzerinde durulmuştur. Sonuçta mesleğin askerî havacılık tarihindeki önemi ortaya konulmuş, değişen ihtiyaç ve teknoloji ile paralel seyir izlediği tespit edilmiştir. Rasıtların özellikle I. Dünya Savaşı öncesi ve sırasında ihtiyaca bağlı olarak gelişen teknoloji ve atılan bilimsel adımlarla savaşın sonucunu doğrudan nasıl etkilediği ve sonrasında da gelişecek, ortaya çıkacak olan teknolojinin zeminini teşkil ettiği görülmüştür. Ayrıca rasıtlık mesleğinin geleceğinde oluşabilecek değişim evrelerine ait değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
This commission was established in order to purchase air tools, equipment (airplane, balloon) and to training. Subsequently, the development process of military aviation showed a parallel evolution with aerial photography for exploration, surveillance and intelligence purposes, as in other countries. Especially during the First World War, the importance of aerial photography and the valuation of air observers were realized. Air observer, aside from taking aerial photograph, is a second pilot to fly the airplane like a pilot. Observing the place from the airplane to explore, to take photographs, to arrange artillery shots, to carry out radio communications and to fire ground targets are the other missions of air observer. The aim of this study is to cover the gap in literature related with this occupation and put forth the importance role of air observer’s facilities by taking aerial photographs and making discoveries in wars. The data related to the research was obtained by means of source scanning method after that analysis and evaluation studies were conducted on the data. The data related to the research was obtained by means of source scanning method after that analysis and evaluation studies were conducted on the data. In this study, the appearance of aerial photography and its functions, also characteristics, upbringing and education processes and then the evolution of the profession in the form of aerial photography are emphasized. As a result, the importance of the profession in the history of military aviation has been revealed and it has been observed that it follows a parallel process with the changing needs and technology. It has been determined how air observer directly affects the outcome of the war, especially with technology and scientific steps taken before and during World War I. It is the basis of the structure that will emerge in the future of the profession. In addition, determinations related to the stages of change that may occur in the future of the profession of air oserver have been made.
Keywords
- Atalay, Y. (2013). Türkiye’deki Terörle Mücadele Bağlamında Modern İstihbarat Tekniklerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilecik Şeyhedebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
- Aygün, A. (2002). Türk Haritacılık Tarihi. Harita Genel Komutanlığı Matbaası. Ankara: 2002.
- Demir, F.; Dinç, A. Ve Girginer K.S. (2006). Ceyhan Ovası’nda Hava Fotoğrafları Kullanarak Arkeolojik Alan Tespiti, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C/S. 15 (3): 183-198.
- Erbaş, M. (2013). Hava Fotoğrafı Arşivi Bilgi Sistemi. Harita Dergisi. S. 150, 28-34.
- Erendil, M. (1999). Askeri Tarih ve Türklerde Askeri Tarih Çalışmaları. Ankara: Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları.
- Ergüder, G. (1981). Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı Tarihi (1911–1918). Ankara: Tarihçe Şube Müdürlüğü.
- Erol, O. ve Öner, Ertuğ (2011). Fiziki Coğrafyada Hava Fotoğrafları (Fotojeolojii-Fotojeomorfoloji). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
- Ertung, Ö. (1970). Hava Fotoğrafçılığının Öncüleri. Harita Dergisi. S. 74, 81-90.
- Evinay, K. (1972). Hava Fotoğrafı ve Arkeoloji, Ren topraklarında Geçmişin İzleri, Harita Dergisi, S. 78, 1-2.
- Frank, S. H. (1961). American Air Service Observation İn World War I., Yayımlanmamış Doktora Tezi, Florida Üniversitesi, Florida.
- Fraser, N. (2010). The Ills of Aerial Photography: Latin America From Above. Academic Journal, C/S. 39 (2): 70-85.
- Friedman, T. L. (2018). Geciktiğin İçin Teşekkür Ederim (Çev. Z. Akın). İstanbul: Boyner Yayınları.
- Güler, S. A. ve Akça, T. (2017). Tıbbi Fotoğrafçılık: Tarihsel Süreç ve Temel Kavramlar, Turk J Dermatol, S. 11, 98-108.
- Güvenbaş, S. (2019). Birinci Dünya Harbi Filistin Cephesi’nde Ve İstiklâl Harbi Batı Cephesi’nde Hava Fotoğrafçılığı ve Keşfinin Etkinliği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Henning L. A., (2015). Envisioning The Aeroplane: Comparing The Spectrum Of Responses İn The American And British Armies to a Technology Without Precedent, 1903-1939, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Texas A&M University, Texas.
- http://northstargallery.com/aerialphotography/history%20aerial%20photography/history.htm. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2020.
- https://sozluk.gov.tr/?kelime=. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2020.
- https://www.etimolojiturkce.com/kelime/rasat. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2020.
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170429-3.htm. Erişim Tarihi: 18 Ekim 2019.
- https://www.tkgm.gov.tr/tr/icerik/organizasyon-yapisi-1. Erişim Tarihi: 7 Aralık 2019.
- İnan, H. ve Yomralıoğlu, T. (2006). Türkiye’de Tarım Reformu Uygulamalarının Konumsal Veri ve Bilgi İhtiyacı Açısından İrdelenmesi: Trabzon Örneği, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, C/S. 12 (4): 313-322.
- Kansu, Y.; Şensöz, Y. ve Öztuna, Y. (1971). Havacılık Tarihinde Türkler (2 cilt). Ankara: Hava Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi.
- Karakaya, T. (1994). Çanakkale Muhabereleri. Askerî Tarih Bülteni, S. 36, 61-75.
- Keyüsk, M. (1951). Türk Havacılık Tarihi (1912-1914) (Birinci Kitap). Eskişehir: Uçuş Okulları Basımevi.
- Kılıç, Y.; Ekinci, K. ve Kısa, A. (2017). “İHA ve Havadan Alınan Görüntüler Sonucu Elde Edilen Ürünlerin Karşılaştırılması”, 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultay, 3-6 Mayıs, Ankara.
- Koç, Z.; Demirel, H., Kada, M. ve Wichmann, A. (2017). 3B Modellerinde Güvenlik Etkili Çoklu Detay Seviyesinde Modelleme, Harita Dergisi, S. 157, 52-58.
- Köseoğlu, M. ve Gündoğdu, K. S. (2004). Arazi Toplulaştırma Planlama Çalışmalarında Uzaktan Algılama Tekniklerinden Yararlanma Olanakları, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, C/S. 18 (1): 45-56.
- Kural, F. (1974). Kuruluş Yıllarında Türk Askeri Havacılığı (1909-1913). Ankara: Hava Basımevi ve Neşriyat Müdürlüğü.
- Kurt, D. ve Korkmaz, E. (2018). Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Türk Askerî Havacılığının Doğuşu (1911- 1912). Savunma Bilimleri Dergisi. C/S. 17 (2): 207-251.
- Kurter, A. (2009). Türk Hava Kuvvetleri Tarihi (2 cilt). Ankara: Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Grafik ve Fotoğraf (Hava Fotoğrafı). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
- Olivia B. Waxman. (2018, 3 Mayıs). Aerial Photography’s Surprising Role in History. Erişim Tarihi: 4 Aralık 2019, https://time.com/longform/aerial-photography-drones-history/.
- Özdemir, N. (2010). İlerlemenin Yolunda Fotoğraf, Sanat Dergisi, S.2, 17-34.
- Özel, Z. (2014). Fotoğraf Ajanslarının Doğuşu ve Gelişimi, Kontrast Fotoğraf Dergisi, S.42, 8-11.
- Özener, A. (2006). Arkeoloji Biliminde Fotoğraf Teknikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
- Pop, G. M. (2007). Începuturile dezvoltării fotogrammetriei şi evoluţia acesteia până în prezent. Colegiul de redacţie. Revista de Geodezie, C/S. 16 (1-2): 27-33.
- Skoog, A. I. (2010). The Alfred Nobel Rocket Camera. An Early Aerial Photography Attempt. Acta Astronautica. C/S. 66 (3-4): 624-635.
- Tanış, M. (2013). Kent İçi Yollarının Kavşaksız Kesimlerinde Serbest Akım Hızı ve Kapasiteyi Etkileyen Faktörlerin Etkilenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Tılısbık, N. ve Akbal, Ö. (2006). İstihbarat ve Türkiye. Konya: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.
- Uçarol, R. (1988). Tarihi Gelişim İçinde Hava Harp Okulu (1951-1987). İstanbul: Hava Harp Okulu Komutanlığı.
- Verhoeven, G. J. J. (2009). Providing an Archaeological Bird’s-eyeView, an Overall Picture of Ground- based Means to Execute Low-altitude Aerial Photography (LAAP) in Archaeology. Archaeological Prospection. S/C. 16 (4): 233-249.
- Yakar, M.; Alyılmaz, C., Alyılmaz, S. ve Doğan, Y. (2019). Yakın Resim Fotogrametrisinde İnsansız Hava Araçlarının Kullanılması Silifke Roma Köprüsü Örneği. Konya: Atlas Akademi Yayınevi.
- Yalçın, O. (2010). Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Uçak Fabrikası Kurma Mücadelesinde İlk Girişim: Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) ve Kayseri Uçak Fabrikası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C/S. 26 (78): 561-588.
- Yalçın, O. (2011). “Atatürk’ün Havacılık Anlayışı ve Döneminde Türk Hava Kuvvetleri”, Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu, 8-10 Şubat, Ankara.
- Yalçın, O. (2013). Türk Hava Harp Sanayii Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası ve Kültür Yayınları.
- Yalçın, O. (2015). Türk Hava Kuvvetleri Tarihinde Hava Okulu ve Harp Okuluna Geçiş Süreci. Gazi Akademik Bakış, C/S. 9 (17): 229-260.
- Yalçın, O. (2016). Filistin Cephesi Türk Hava Harekâtı. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 55, 557-595.
- Zülfikar, H. (2007). Meslek Adları ve –Cı Ekinin Türkçedeki İşlevleri. Belleten. C/S. 55 (2007/1): 173-218.
