TÜRKİYE’DE YAPILAN DİN EĞİTİMİ BAŞLIKLI YÜKSEK LİSANS VE DOKTORA TEZLERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ (1986-2019)
Author :
Abstract
Bu çalışmada, 1986-2019 yılları arasında Türkiye’de yapılan ve başlığında “din eğitimi” ifadesi yer alan lisansüstü tezlerin; tür, yıl, yazarın cinsiyeti, yabancı dil, üniversite, yöntem, enstitü, anabilim dalı, bilim dalı, danışman sayısı gibi farklı değişkenler açısından incelenmesi ve analiz edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli benimsenmiş, literatür taraması, doküman incelemesi ve odak grup tartışması yöntemleri kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırma, betimsel ve kesitsel bir araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmada, Yükseköğretim Kurulu Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi veri tabanında kayıtlı bulunan 415 lisansüstü çalışmanın olduğu tespit edilmiştir. Bunların 328’i yüksek lisans, 87’i ise doktora tezidir. Çalışmada, erişim izni bulunan 272’si yüksek lisans, 78’i doktora olmak üzere toplam 350 lisansüstü tez incelenmiş ve çeşitli değişkenler açısından analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; lisansüstü çalışmalarda yazarın cinsiyeti değişkeni olarak “erkekler”, dil değişkeni olarak “Türkçe”, üniversite değişkeni olarak “Marmara Üniversitesi”, konu alanı değişkeni olarak “örgün din eğitimi”, yöntem olarak “literatür taraması”, enstitü değişkeni olarak “sosyal bilimleri enstitüsü”, anabilim dalı değişkeni olarak “felsefe ve din bilimleri”, bilim dalı değişkeni olarak “din eğitimi”, danışman sayısı değişkeni olarak ise “tek danışman” ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, son yıllarda bazı eksikliklerle birlikte din eğitimi ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmalar, yeni konu yönelimleri ve yöntem açısından büyük bir ivme kazanmıştır. Bu çalışmaların bilimsel araştırma paradigmalarına dayalı olarak yürütülmesi de nicelik ve nitelik olarak gelişim göstermiştir.
Keywords
Abstract
The aim of this article is to examine and analyze post graduate dissertations of religious education in terms of different variables such as type, year, gender, foreign language, university, method, institute, department and number of academic advisors, between years 1986-2019. The research model was adopted and literature review, document analysis and focus group interview methods were used. In this context, the research is descriptive and cross-sectional. In the research, it was determined that there were 415 post graduate studies registered in the database of National Thesis Center of Department of Publication and Documentation of Higher Education Council. 328 of these studies, are master thesis and 87 are doctoral dissertations. Since the theses without access permission could not be reached, 272 master thesis and 78 doctoral dissertations, totally 350 post graduate studies, were examined in terms of various variables. According to the results of the research; “men” as the gender variable, “Turkish” as the language variable, “Marmara University” as the university variable, “formal religious education” topic as the subject variable,“ literature review” as the method variable, “institute of social sciences”as the institute variable, “philosophy and religious sciences” as the department variable, “religious education” as the science variable, and“ single academic advisor”as the number of academic advisors in post graduate studies. According to the results of the research; “men” as the gender variable, “Turkish” as the language variable, “Marmara University” as the university variable, “formal religious education” as the topic variable, “literature review” as the method variable, “institute of social sciences” as the institute variable, “philosophy and religious sciences” as the department variable, “religious education” as the science variable and “single consultant” as the number of consultant variable in post graduate studies. However, in recent years, post graduate studies on religious education have gained momentum in terms of new subject orientations and method with some deficiencies. Conducting these studies based on scientific research paradigms has also improved in quantity and quality.
Keywords
- Academia Edu. (2019). Academia. 03 Ağustos 2019 tarihinde https://www.academia.edu/ adresinden
- Acuner, H. Y. ve Türkan M. (2016) Türkiye’de Din Eğitimi Alanı’nda Yapılan Lisansüstü Çalışmaların Konu Yönelimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43): 1334-1343.
- Altaş, N. ve Arıcı, İ. (2014). Din Eğitimi’nin Bilimselleşme Süreci. M. Köylü ve N. Altaş (Ed.), Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Anay, H. (1998). İslam Düşüncesi Alanında Türkiye’de Yapılan Tezler. Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, 4: 73- 170.
- Arslantürk, Z. (2001). Sosyal Bilimciler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Aşıkoğlu, N. Y. (1994). Din Eğitimi Bilimi’nin Türkiye’de Bağımsız Bir Bilimsel Disiplin Olarak Doğuşu ve Gelişimi. Diyanet İlmi Dergisi, 30 (3): 85-92.
- Atasağun, G. (2005). Türkiye’de Dinler Tarihi Çalışmaları. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20: 203- 248.
- Aydın, M. Ş. (2017). Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları.
- Ayhan, H. (2014). Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Bal, H. (2013). Nitel Araştırma Yöntemi. Isparta: Fakülte Kitabevi.
- Bal, H. (2016). Nitel Araştırma Yöntem ve Teknikleri. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
- Balcı, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, İlke ve Teknikler. Ankara: Pegem Akademi.
- Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2012). Türkiye’de Değerler Eğitimi Konusunda Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Farklı Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi 10 (24): 55-70.
- Baş, T. (2006). Anket Nasıl Hazırlanır Uygulanır Değerlendirilir?. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Benett, L. M. ve Gadlin, H. (2013). Ortak Çalışma ve Ekip Bilimi: Teoriden Pratiğe (Collaboration and Team Science: From Theory to Practice). (Çev. L. Ataseven ve R. Yılmaz). Bilgi Dünyası, 14 (2): 420-439.
- Berg, B L. ve Lune, H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Çev. H. Aydın). Ankara: Eğitim Yayınevi.
- Bolat Y. (2016). Türkiye'de 2005-2015 Yılları Arasında Mesleki ve Teknik Eğitim Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (8): 151-167.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Büyük Sivas (2019). Cumhuriyet Üniversitesinin İsmi Değişiyor. 25 Eylül 2019 tarihinde https://www.buyuksivas.com/cumhuriyet-universitesinin-ismi/ adresinden erişilmiştir.
- Cebeci, S. (2014). Bilimsel Araştırma ve Yazma Teknikleri. İstanbul: Alfa Yayınları.
- Cebeci, S. (2015). Din Eğitimi Bilimi ve Türkiye’de Din Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
- Creswell, J. W (2017). Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş. (Çev. Ed. M. Sözbilir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Creswell, J. W. ve Clark, V. L. P. (2014). Karma Yöntem Araştırmaları Tasarımı ve Yürütülmesi. (Çev. Ed. Y. Dede ve S. B. Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Çapcıoğlu, İ. (2003). Türkiye’de Akademisyen Din Sosyologları Bibliyografyası. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 44 (2): 207-255.
- Çapcıoğlu, İ. (2004). Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Din Sosyolojisi Alanında Tamamlanmış Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(1): 203-224.
- Çoştu, K. (2015). 1924-1949 Yılları Arasında Din Eğitimine Yönelik Yayınlanan Eserlerin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çoştu, Y. (2006). O.M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalında Tamamlanmış Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (22): 231-233.
- Demir, A. İ. ve Usburak, P. (2012). Mezhepler Tarihi Akademik Makaleler Bibliyografyası. e-Makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi 5 (1): 141-208.
- Erkorkmaz, A. (2019). Örnekleme. 25 Ağustos 2019 tarihinde http://content.lms.sabis.sakarya.edu.tr/Uploads/62839/46767/ders_9_%C3%B6rnekleme.pdf. adresinden erişilmiştir.
- Erkuş, A. (2011). Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Erünsal, İ. E.; Ülker, M. B. ve Karayel Muhacir, E. (2017). İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu. İstanbul: İSAM Yayınları.
- Fraenkel, J. R. and Wallen, N. E (2009). How to Designing and Evaluate Research in Education. New York: McGraw-Hill.
- Gordon, M. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. O. Akınhay ve D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Güneş, A. (2018a). Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Tarafından Yayınlanan Dergilerde Yer Alan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Analiz. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22 (3): 1537-1561.
- Güneş, A. (2018b). Türkiye’de İlahiyat Fakültesi Dergileri Dışında Yayınlanan Dergilerde Yer Alan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Analiz. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 18 (3): 175-200.
- Güven, S. ve Ceylan, O. (2017). Ulakbim’de Taranan Dergilerde Sınıf Yönetimi Alanında Yayınlanmış Makalelere İlişkin Bir Farkındalık Çalışması. Journal of Awareness 2 (2): 43-54.
- Hollander, J. A. (2004). The Social Context of Focus Groups. Journal of Contemporary Ethnography 33 (5): 602-
- Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim Araştırmaları (Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar). (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
- İSAM. (2019). İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu Veri Tabanı. 03 Ağustos 2019 tarihinde http://ktp.isam.org.tr/?url=tezilh/findrecords.php adresinden erişilmiştir.
- İşçi, S. (2013). Türkiye’de Eğitim Yönetimi Alanında Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Tematik. Metodolojik ve İstatistiksel Açıdan İncelenmesi. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
- Kaptan, S. (1993). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
- Karadağ, E. (2009). Eğitim Bilimleri Alanında Yapılmış Doktora Tezlerinin Tematik Açıdan İncelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3): 75-87.
- Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Kayadibi, F., Başkurt, İ. ve Furat, A. Z. (2008). Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi Literatürü (1923-2007). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayınları.
- Kaymakcan R. ve Ünsal, B. (2004). İlahiyat Fakülteleri Dergilerinde Yayımlanan Din Eğitimi Konulu Makaleler Üzerine Bir Değerlendirme. Değerler Eğitimi Dergisi 2 (6): 51-76.
- Kızılabdullah, Y. (2009). İlahiyat Fakültelerinin Kurulusundan Bugüne Din Eğitimi Bilimi Alanında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2 (1): 305-314.
- Koç, M. (2004). Uludağ Üniversitesi’nde Din Psikoloji ile İlgili Yapılan Tezler (1980-2002) Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9: 43-66.
- Korkmaz, A. (2005). Dini Grupları Konu Alan Türkiye'de Yapılmış Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri. D.D.Ö., Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Korkmaz, M. (2010). Kur’an Kurslarını Konu Edinen Tezler Üzerine Bir İnceleme. Değerler Eğitimi Dergisi, 8 (19): 151-176.
- Köylü, M. (2018). Türkiye’de Din Eğitiminin Meşruiyeti Sorunu. M. Köylü (Ed.), Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları. İstanbul: DEM Yayınları.
- Krueger, R. A. (1994). Focus Groups: A Pratical Guide For Applied Research. California: SAGE.
- Kuş, E. (2012). Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Levent, F. & F. Kınık, F. Ş. (2017). Türkiye’de Eğitim-Öğretim Alanında Yapılan Etik Konulu Tezlerin İncelenmesi. İş Ahlakı Dergisi, 10 (1): 99-114.
- Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. O. Akınhay ve D. Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Nazıroğlu, B. (2005). Türkiye’de Din Eğitimiyle İlgili Olarak Yapılan Çalışmalar -Bir Din Eğitimi Bibliyografyası Denemesi-. Seminer Çalışması, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
- NEÜ. (2019). Tarihçe. 25 Eylül 2019 tarihinde https://www.erbakan.edu.tr/s/tarihce adresinden erişilmiştir.
- Okumuşlar, M. (2017). Din Eğitimi’nin Bilimselleşmesi/Neliği. R. Doğan ve R. Ege (Ed.), Din Eğitimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Ozan, C. ve Küçükoğlu, A. (2013). Sınıf Öğretmenliği Alanındaki Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (12): 27-47.
- Öcal, M. (2008). Türkiye'de Din Eğitimi Tarihi Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 6 (12): 409-429.
- Özdem G. (2015). Türkiye'de Eğitim Politikaları Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi (1989- 2014). Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14 (3): 631-646.
- Özdemir, E. (2014). Tarama Yöntemi. M. Metin (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma
- Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- RTEÜ. (2019). Tarihçemiz. 15 Kasım 2019 tarihinde https://www.erdogan.edu.tr/Website/Contents.aspx?PageID=10&LangID=1 adresinden erişilmiştir.
- Saban, A. ve Ersoy, A. (Ed.). (2016). Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- SAÜ. (2014). Tam Sayım. 22 Haziran 2014 tarihinde web.sakarya.edu.tr/~ukula/ders1_ist1.pdf adresinden
- Scholar Google. (2019). Google Akademik. 03 Ağustos 2019 tarihinde https://scholar.google.com adresinden
- Sevinç, K. (2013). Türkiye’de Din Psikolojisi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (28): 243-269.
- Sezal, İ. (2002). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Martı Kitap ve Yayınları.
- Tok, M. ve Gönülal, N. (2016). Akademik Yazma Sürecine İlişkin Bir İhtiyaç Analizi. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi 1: 142-161.
- Tonto, Y. (2019). Betimleme Yöntemi. 21 Ağustos 2019 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2009/bby606/bby606-5-betimlemeyontemi. pdf
- Tosun, C. (2009). Bir Anabilim Dalı Olarak Türkiye’de Din Eğitiminin Doğuşu, Gelişmesi ve Alanına Katkıları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 2 (1): 293-303.
- Tosun, C. (2015). Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
- Tufan F. (2019). Türkiye’de Radyo Alanında Yazılan Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir İçerik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7 (1): 110-130.
- Türkan, M. (2015). Türkiye’de Din Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Çalışmaların İçerik ve Yöntem Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
- Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 24: 543-559.
- Usta, M. (1984). Cumhuriyet Döneminde Türkiye Üniversitelerinde Din Eğitimi ve İlahiyat Sahasında Yapılan Lisansüstü Tezler ve Bunların Eğitim Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Uludağ Üniversitesi (2019). Bursa Uludağ Üniversitesi Hakkında. 25 Eylül 2019 tarihinde https://www.uludag.edu.tr/konu/view/15/bursa-uludag-universitesi-hakkinda adresinden erişilmiştir.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Yıldız, A. (2007). İlahiyat Fakülteleri Türk İslam Edebiyatı Bilim Dalları’nda Yapılan Çalışmalar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5 (9): 549-588.
- Yıldız, A. ve Koçyiğit, T. (2002). İlâhiyat Fakülteleri Dergileri Makale ve Yazarlar Fihristi (1952-2002). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Yorulmaz, B. (2016). Türkiye’de Din Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değerlendirme. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12 (46): 41-62.
- YÖK. (2019). Tez Merkezi. 02 Ağustos 2019 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp#top2 adresinden erişilmiştir.
- Yücedağ, T. (2010). 2000-2009 Yılları Arasında Matematik Eğitimi Alanında Türkiye’de Yapılan Çalışmalarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
