Author :
Abstract
Çocuk edebiyatında eserin anlatımına hâkim olan bir tür anlayışı ifade etmek için kullanılan “otoriter anlatım” kavramında otorite terimi kısaca “itaat ettirme, kabul ettirme” anlamında kullanılmaktadır. Dolayısıyla otoriter anlatım özelliği, yazarın üslubuyla ilgili bir kavramdır ve çocuk edebiyatı metinlerinde “çocuğa görelik” özelliğinin dışında kalan çocuk kitaplarının sahip olması istenmeyen bir özelliktir. Bu çalışmada, çocuk edebiyatı eserlerinde bulunması istenmeyen otoriter anlatım özelliği ölçüt olarak ele alınmış, otoriter anlatım özelliğini metinden verilen örneklerle ortaya koymak amaçlanmıştır. Çocuk edebiyatı metinlerinde otoriter anlatım özelliğine yönelik çalışmaların sınırlı olması nedeniyle bu çalışmanın alana katkı sağlayabilecek olması çalışmanın önemini oluşturmaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden -araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsayan- doküman incelemesi kullanılmıştır. Ulviye Alpay tarafından kaleme alınan ve çocuklar için yazılan bir tiyatro metni olan “Tren Gelir Hoş Gelir” adlı eser doküman olarak incelenmiş, verileri içerik analizi ile elde edilmiştir. İçerik analizi, birbirine benzeyen verilerin belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirilmesi ve anlaşılabilir biçimde düzenlenerek yorumlamaya yardımcı olmasını sağlayan bir yöntemdir. Metinden doğrudan alıntılara yer verilmiş, elde edilen bulgular yorumlanmıştır. İnceleme sonucunda eserin; demiryolları ve ulaşım aracı olarak trenin üstün yanları üzerine kurulduğu belirlenmiştir. Eserde bu konuda pek çok bilgi verildiği, verilen bilgilerin sıkça tekrar edildiği (trenin güvenli olması 23 kez, ekonomik oluşu 11 kez, konforlu oluşu 7 kez vb.), diğer ulaşım araçlarının üstün yanlarının göz ardı edildiği (özellikle kara yollarıyla ilgili olumsuz düşüncelere geniş yer verildiği), eleştirel bir tutum sergilendiği tespit edilmiştir. Ayrıca doğru ya da yanlış olduğu düşünülen noktaların açıkça ifade edilmiş olduğu, çocukların sorgulamalarını, düşünüp kendi fikirlerini üretmelerini sağlayacak bir ortam oluşturulmadığı belirlenmiştir. Emir cümleleri ve gereklilik bildiren cümlelerin varlığı da öğütçü/nasihatçi yaklaşımın benimsendiğine işaret etmektedir. Bu özelliklere dayanarak, yazarın eseri öğretici amaçlarla oluştuğu; metnin farklı fikirlere açık, iletişime dayanan bir özelliğe sahip olmadığı; kısacası eserin otoriter bir anlayışla kaleme alındığı sonucuna varılmıştır.
Keywords
Abstract
In the concept of “authoritative expression”, which is used to express a kind of understanding that dominates the expression of the work in children's literature, the term authority is briefly used in the sense of “obedience, acceptance”. Therefore, authoritative expression is a concept related to the style of the author and it is undesirable to have children's books that are outside the “child relative” feature in children's literature texts. In this study, the authoritative narrative feature that is undesirable to be found in the works of children's literature is considered as a criterion and it is aimed to reveal the authoritative narrative feature with the examples given from the text. The importance of this study is that this study can contribute to the field since the studies on the feature of authoritative expression are limited in children's literature texts. In the research, the document review, which includes analysis of written materials containing information about the phenomenon or cases that are aimed to be researched, is used from qualitative research methods. The work titled “The Train Comes with Joy” written by Ulviye Alpay, which is a theater text written for children, was examined as a document and its data was obtained through content analysis. Content analysis is a method that helps to gather similar data within the framework of certain concepts and themes and to help interpret them in an understandable way. Direct quotations from the text are included and the findings are interpreted. As a result of the review, the work; It was determined that it was built on the superior sides of the train as a railroad and transportation vehicle. In the work, a lot of information is given about this subject, the information given is repeated frequently (the train is safe 23 times, the economic is 11 times, the comfort is 7 times, etc.), the superior aspects of other means of transportation are neglected (especially the negative thoughts about roads). given), a critical attitude was determined. In addition, it has been determined that the points that are thought to be right or wrong are clearly stated, and an environment that will enable children to question, think and produce their own ideas is not created. The presence of order sentences and necessity statements indicates that the grinder / advice model has been adopted. Based on these features, the author's work is formed for educational purposes; the text does not have a communicative feature open to different ideas; In short, it is concluded that the work was written with an authoritative understanding.
Keywords
- Alpay, U. (2009). Tren Gelir Hoş Gelir. İstanbul: Dünya Ağacı Yayınları.
- Aslan, C. (2019). Çocuk Edebiyatı ve Duyarlık Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Canlı, S. (2015). “Türkçe Ders Kitaplarına Seçilecek Metinlerin Belirlenmesinde Çocuğa Görelik İlkesi”, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 98-123.
- Dilidüzgün, S. (1996). Çağdaş Çocuk Yazını –Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım-. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2003). “Çocuk Kitaplarında Şiddet – Ama Hangi Şiddet?”, Çocuk Edebiyatına ve Çocuk Hekimliğine yansıyan Şiddet Sempozyumu, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Basımevi.
- Dilidüzgün, S. (2007). “Öğreticilik Sorunu Bakımından Ayla Çınaroğlu’nun Çocuk Kitapları”, III. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yaşayan Yazarlar Sempozyumu Dizisi – Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Ayla Çınaroğlu Sempozyumu, 17-19 Ekim, Cilt 1, No.0, s.139-145, Eskişehir, Türkiye.
- Dilidüzgün, S. (2013a). “Ana Çizgileriyle Çocuk ve Çocuk Edebiyatı”, Okulöncesinde Çocuk Edebiyatı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2013b). “Okulöncesi Çocuk Anlatıları”, Okulöncesi Çocuk Edebiyatı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Erdoğan, F. (2019). İlk Hevesten İmza Gününe Çocuklar için Yazmak. İstanbul: Binbirkitap.
- Gürbüz, Y. R. (2019). Ulviye Alpay’ın Çocuk Kitaplarında Yer Alan Eğitsel İletiler. Bayburt Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Bayburt.
- İpşiroğlu, Z. (2008). “Çağdaş Çocuk ve Gençlik Yazınının Türkiye’deki İşlevi, Gelişimi ve Konumu”, Çağdaş Türk Yazını. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
- Kanter, B. (2014). “Mustafa Ruhi Şirin ile Dünden Bugüne Çocuk Edebiyatımız, Klasik ve Kanonik Kitaplar Üzerine Söyleşi”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C/S CVII (756): 393-404.
- Karademir, F. (2012). Türkiye Türkçesinde Emir Kip(Lik)i Üzerine. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, C/S 7/4: 2091-2138.
- Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin Yayınevi.
- Lukens, R. J.; Smith, J. J. ve Miller Coffel, C. (2018). Çocuk edebiyatına Eleştirel Bir Bakış (Çev. Cenk Pamay). İstanbul: Erdem Yayınları.
- Neydim, N. (2003). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Bu Yayınevi. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kok/cocuk_edebiyati_au284.pdf, erişim tarihi: 24.06.2020.)
- Öktem, F. (.2014). “Edebiyatın Çocukları Terbiye Etmek Gibi Bir Derdi Olmamalı”. Türk Dili Dergisi çocuk ve ilk gençlik Edebiyatı Özel Sayısı, C/S CVII (756): 260-261
- Özdemir, Ş. ve Pekyaman, A. (2005). Demiryolu ile Seyahat Eden Yolcuların Memnuniyet ve Beklentileri: Bir Alan Araştırması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C/ S 2005-2 (11): 187-202.
- Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Sever, S. (2015). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. Ankara: Tudem Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin
