Author :
DOI : 10.29228/JASSS.44400
Year-Number: 2020-Year: 13 - Number: 81
Yayımlanma Tarihi: 2020-09-22 10:58:47.0
Language : Türkçe
Konu : Sosyal Bilimler Eğitimi
Abstract
Eğitimde teknolojinin kullanımı günümüzde hem kaçınılmaz hem de etkili öğretim faaliyetlerinin gerçekleştirilebilmesi açısından gerekli bir olgudur. Bu nedenle çeşitli alanların öğretiminde teknoloji kullanımına dair yapılan araştırmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Öğrencileri hayata hazırlama hususunda rol üstlenen sosyal bilgiler dersinin etkili öğretiminde de teknoloji kullanımı önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusu birçok araştırmacının dikkatini çekmiş, konu hakkında önemli oranda literatür oluştuğu görülmüştür. Bu araştırmada ülkemizde sosyal bilgiler ve teknoloji konusunda yapılan araştırmaların çeşitli değişkenler açısından analiz edilmesi hedeflenmiştir. Konu hakkında yapılan araştırmaların incelenmesi ile literatürde var olan eğilimlerin belirlenmesi, yeni ve özgün araştırmalar üretilmesine katkı sağlanması beklenmektedir. Nitel araştırma yöntemini esas alan bu çalışma tarama desenine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında 35’i makale, 38’i yüksek lisans tezi ve 9’u doktora tezi olmak üzere toplam 82 çalışma doküman incelemesi yöntemine dayalı olarak incelenmiştir. Bu çalışmalar araştırmacılar tarafından geliştirilen yayın sınıflandırma formu aracılığıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda konu hakkındaki çalışmaların 2006 yılından itibaren sayıca büyük artış gösterdiği ve çalışmalarda ağırlıklı olarak nicel araştırma yönteminin kullanıldığı görülmüştür. Çalışmaların çoğunlukla tarama şeklinde desenlendiği, çalışma grubu olarak ise en çok öğretmenlerin tercih edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca çalışmaların büyük oranda katılımcıların tutum ve görüşlerini belirleme amacına yönelik olarak gerçekleştirildiği belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
Today, the use of technology in education is an essential and inevitable phenomenon in terms of realizing effective teaching activities. For this reason, the number of researches on the use of technology in teaching various subjects is increasing day by day. The use of technology has an important place in the effective teaching of social studies course which has great role in preparing students for life. So, the use of technology in social studies education has attracted the attention of many researchers and it has been observed that a significant amount of literature has been created on the subject. In this study, it is aimed to analyze the researches in our country on social studies and technology in terms of various variables. By examining the researches on the subject, it is expected to determine the trends in the literature and contribute to the production of new and original researches. This study, which is based on qualitative research method, was conducted based on the survey design. Within the scope of the research, a total of 82 researches, 35 of which are articles, 38 of which are master's theses and 9 of which are doctoral theses, were examined based on the document analysis method. These studies were analyzed through the publication classification form developed by the researchers. Descriptive analysis and content analysis methods were used to analyze the data. As a result of the analysis, it has been observed that the researches on the subject have increased significantly since 2006 and mainly the quantitative research method has been used. It was determined that the researches were mostly designed according to survey design and teachers were preferred as the study group. In addition, it was determined that the researches were carried out generally for the purpose of determining the attitudes and opinions of the participants.
Keywords
- Son yıllardaki teknolojik gelişmeler sayesinde hayatımıza giren yeni cihazlar ve uygulamalareğitim alanında da yeni faaliyetlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Örnek olarak sınıflardabilgisayar ve projeksiyon cihazı kullanımının yaygınlaşması, bunun yanında akıllı tahta ve akıllı sınıfuygulamaları ile coğrafi bilgi sistemlerinin sınıf içinde kullanılmaya başlanması gösterilebilir (Bal veKarademir, 2013). Teknolojinin gelişimi ve eğitim ile entegre edilerek kullanılmaya başlanması eğitimöğretim sürecinde alışılmış öğretim yöntemlerinin de sorgulanmasına ve değişmesine nedenolmaktadır. Bilginin öğrenciye teknolojiden bağımsız, geleneksel öğretim yöntem ve araçlarıylaaktarımı yetersiz kalmaktadır. Bu durum günümüz dünyasında bireylerden beklenen rollerin değişimiile de yakından ilgilidir. Artık eğitimle ezbere dayalı bilgi ile yüklenmiş bireyler yetiştirmek yerine,özgür, yaratıcı ve bilimsel düşünen, olayları sorgulayan, sorunların farkına vararak çözüm üretebilen,karar verme yetisine sahip, bilgi üreten ve öz güveni yüksek bireyler yetiştirilmesi hedeflenmektedir(Yavuz ve Coşkun, 2008). Hazır bilgiyi tüketen bireylerden ziyade üreten, işleyen ve yapılandıranbireylerin yetiştirilmesi için ise öğretimin modern yöntem, teknik ve materyallerle desteklenmesigerekmektedir. Bu yönüyle teknoloji ve eğitim ilişkisi son derece dinamik ve devamlı şekilde ilerlemektedir.
- Eğitimde teknoloji kullanımının artan önemi bu konuda yapılan akademik çalışmaların dasayıca artış göstermesini sağlamıştır. Bu doğrultuda akademik çalışmaların ne tür eğilimlergösterdiğinin ortaya konması ve ne tür sonuçlar elde edildiğinin belirlenmesi amacıyla dünyada veTürkiye’de araştırmacıların eğitim ve teknoloji konusunda çalışmaları inceleyerek analiz ettikleriaraştırmalar göze çarpmaktadır. Bu çalışmalarla araştırmacılar genel olarak eğitim teknolojisi alanındahangi konularda araştırmaların yoğun olduğunu, hangi araştırma yöntemlerinin sıklıkla seçildiğini,verilerin hangi yollarla toplandığını, örneklemlerin nasıl seçildiğini, analizlerin nasıl yapıldığınıbelirlemiş ve bunun sonucunda da güncel eğilimlerin neler olduğunu ortaya koymayı amaçlamışlardır (Göktaş, Küçük, Aydemir, Telli, Arpacık, Yıldırım ve Reisoğlu, 2012).
- Dünyada eğitim teknolojisi alanında ilk içerik analizi çalışması 1956 yılında John Moldstadtarafından yapılmış olup bu çalışmada en eski eğitim teknolojisi temalı doktora tezinin 1921 yılındayapıldığı belirlenmiştir (Şimşek, Özdamar, Becit, Kılıçer, Akbulut ve Yıldırım, 2008). Caffarella ise(1999) Birleşik Devletler’deki üniversitelerde 1977-1998 yılları arasında eğitim teknolojileri konusu ileilgili yapılmış doktora tezlerini içerik analizi yöntemine dayalı olarak incelemiş ve bu çalışmalarda ensık karşılaşılan araştırma sorularının neler olduğunu, bu araştırma sorularının, araştırma yöntemlerininve araştırma eğilimlerinin yıllar içinde nasıl bir değişim gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu doğrultudatezlerde en çok araştırılan konuların bilgisayarlar, öğretim geliştirme/tasarım ve sistemleri, simülasyonve oyunlar, televizyon ve videolarla ilgili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca karşılaştırmalı ve deneyselaraştırmaların yıllar içinde azaldığı, nitel araştırmaların ise arttığı belirlenmiştir. Costa (2007) iseeğitimde teknoloji kullanımı konusunda Portekiz’de yapılan 254 yüksek lisans tezini incelemiştir.Çalışmanın sonunda bu tezlerde sıkça işlenen konular, tezlerin teorik ve metodolojik çerçeveleri, neredegerçekleştirildikleri, ne tür veri toplama araçlarının ve hangi veri analiz yöntemlerinin kullanıldığıkonularında sonuçlar elde edilmiştir. Tezlerde en sık değinilen konunun bilgi teknolojileri olduğu,araştırmaların en çok gözlemlenen olgu ve durumların anlaşılmasına yönelik olarak ve okullardagerçekleştirildiği, en çok nitel yöntemle ve deneysel olmayan desenlerde yapıldığı ve en sık kullanılanmateryaller üzerinde araştırma yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Masood (2004) ise içerik analizi yoluyla1993-2002 yılları arasında Malezya’da eğitim teknolojileri konusunda yazılmış 200 makaleyiincelemiştir. Bu çalışmalarda uzaktan eğitim konusunda tartışmaların sürdüğü, öğretim araçlarıgeliştirmeye yönelik çalışmaların sıklıkla yapıldığı ve öğretim yöntemlerine artan bir ilgi bulunduğu ortaya konmuştur.
- Şimşek vd. (2008) ülkemizde eğitim teknolojileri alanında yapılmış doktora tezlerinin kapsamlışekilde ele alınmadığını ifade etmiş, bu durumun nedeni olarak ise tezlerin elektronik ortamaaktarımında gecikmelerin yaşanması gösterilmiştir. Şimşek vd. (2008) Türkiye’de son 10 yıl içerisindeyazılmış olan eğitim teknolojileri konulu 64 doktora tezini incelemiştir. Araştırmada ele alınan tezlerinçoğunluğunun deneysel modelde yapılmış olduğu, veri toplama araçlarından ise başarı testi ve tutumölçeklerinin kullanıldığı görülmüştür. Tarama araştırmalarının ise anket ve örnek olay incelemesinedayandığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada ele alınan tezlerin sayısı en fazla 2005 yılında olup konuolarak en çok öğretme-öğrenme yaklaşımları, çevrimiçi öğrenme ve çoklu ortam konularının ele alındığısonuçlarına ulaşılmıştır. Bunun yanında tezlerin 42’sinin nicel, 9’unun nitel, 13’ünün ise nicel-nitelparadigma bir arada kullanılmış çalışmalara dayandığı, nicel çalışmaların literatürde hakim olduğusonucuna ulaşılmıştır.Şimşek ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada (2009) 2000 – 2007 yılları arasında yapılmış eğitimteknolojisi konulu 259 yüksek lisans tezi ele alınmıştır. Konu hakkında en fazla tez 2006 yılındayayımlanırken nicel araştırmaların çoğunluğu oluşturduğu gözlenmiştir. Tezlerde en fazla ele alınankonular ise bilgisayar destekli öğretim, alternatif öğretme-öğrenme yaklaşımları, web destekliöğrenmedir. Gülbahar ve Alper (2009) tarafından yapılan çalışmada ise 2005, 2006, 2007 yıllarındaeğitim teknolojileri alanında yapılmış olan araştırmalar incelenmiştir. İncelenen çalışmalardaki konularsıklıkla e-öğrenme, web-tabanlı öğretim, açık öğretim ve uzaktan eğitimdir. Yöntem olarak ise nicel araştırma yöntemlerinin nitel araştırma yöntemlerine göre daha fazla tercih edildiği belirlenmiştir.
- Erdoğmuş ve Çağıltay (2009) tarafından bilgisayar ve öğretim teknolojileri alanında yükseklisans ve doktora bölümü olan tüm üniversitelerin yayımladığı 248 yüksek lisans ve doktora teziincelenmiştir. Tezler konuları açısından incelendiğinde ise en sık çalışılan konuların bilgisayar desteklieğitim, uzaktan eğitim, internet, eğitim materyalleri gibi konular olduğu görülmüştür. Akça-Üstündağ(2009) tarafından yapılan ve bilgisayar ve öğretim teknolojileri alanında yapılan yüksek lisans tezlerininincelendiği çalışmada ise son dönemde uzaktan eğitime olan ilginin arttığı, bilgisayar destekli öğretimeolan eğilimin giderek azaldığı vurgulanmış, nicel yöntemlerin yaygın olarak kullanıldığı ve deneyseldesenin ön plana çıktığı belirlenmiştir. Göktaş ve arkadaşları (2012) tarafından yapılan araştırmada ise2000-2009 arasında Türkiye’de yazılmış 460 makale içerik analizi yöntemiyle ele alınmıştır. Çalışmakapsamında ele alınan araştırmaların büyük çoğunluğunun nicel yöntemlerle yapıldığı gözlenirken, enfazla araştırılan konularınsa öğretim ortamları ve teknoloji, uzaktan eğitim ve öğrenme olduğu görülmüştür.
- İlköğretim seviyesinde öğrencilerin hayata hazırlanmalarında kritik öneme sahip derslerdenbiri sosyal bilgiler dersidir. Sosyal bilgiler dersi içinse teknoloji hem amaçlar hem de öğretim yöntemleriboyutunda önem arz etmektedir. Kaya (2008) sosyal bilgiler ve teknoloji entegrasyonunun dersteyapılacak etkinlikler bazında işbirlikli iletişim etkinlikleri, veri toplama etkinlikleri ve çoklu ortametkinlikleri yoluyla gerçekleştirilebileceğini ifade etmektedir. Sosyal bilgilerde teknoloji entegrasyonunusağlamanın yanı sıra bunun gerçekleştirilmesinde bazı hususlara dikkat edilmesi, beklenen hedeflereulaşılması açısından önem arz etmektedir. Braun (1999) bu çalışmaları gerçekleştirirken öğretmenlerinkendilerine yardımcı olacak bir danışman bulmaları, kaynakları eleştirel gözle değerlendirmeleri,duyuşsal amaçları göz ardı etmemeleri gibi püf noktaların önemine vurgu yapmaktadır.
- Berson ve Balyta (2004) sosyal bilgilerde teknoloji kullanımının disiplinlerarası, sorgulamatemelli, öğrenci merkezli bir öğretim yapmayı; öğrencinin içeriğe/bilgiye kolay erişimini, otantikfaaliyetlere aktif katılımını, etik ve sosyal konuları keşfetmesini; yaratıcılık, araştırma, analiz,yorumlama ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişimini teşvik etmesi beklendiği için önemkazandığını ifade etmiştir. Taylor ve Duran (2006) ise Amerika’da çeşitli seviyelerdeki sosyal bilgileröğretiminde teknoloji entegrasyonuna dayanan bir programın uygulanması sonrasında öğrencilerinbaşarı seviyelerinde, motivasyon ve katılımlarında artış yaşandığını, öğretmenlerinse öğrencilerinteknoloji kullanımı konusundaki becerilerini geliştirme hususunda önemli düzeyde beceri kazandığını belirtmiştir.
- Türkiye’de güncel sosyal bilgiler öğretim programında dersin özel amaçlarından biriöğrencilerin "bilim ve teknolojinin gelişim sürecini ve toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini kavrayarakbilgi ve iletişim teknolojilerini bilinçli kullanmaları" şeklinde ifade edilmektedir (Milli Eğitim Bakanlığı[MEB], 2018). Ayrıca programın hedeflediği beceriler arasında dijital okuryazarlığa yer verilirkenprogramın uygulanmasında da öğrencilerin dijital vatandaşlık yeterliliklerini geliştirmenin gerekliliğivurgulanmaktadır. Sosyal bilgiler öğretim programının üzerine yapılandırıldığı 7 temel öğrenmealanından biri "bilim, teknoloji ve toplum" başlığını taşımaktadır. Bu bağlamda "öğrencilerden; yenilikçi,eleştirel ve bilimsel düşüncenin bilim ve teknolojideki gelişmelerin temeli olduğunu; bilim ve teknolojinin gelişimsürecini ve toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini kavrayarak bilgiye ulaşmada teknolojiyi kullanma becerisiedinmeleri" beklenmekte, ayrıca "teknolojilerin günlük hayatla ne derecede ilişkili olduğunu öğrenirken bazı teknolojik ürünlerin doğaya verdiği zararları tartışmaları" amaçlanmaktadır.
- Bu çalışmada sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusunda ulusal çapta yapılmışaraştırmaların çeşitli değişkenler açısından dağılımlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Nitel yaklaşımadayanan çalışmanın tarama modelinde olduğu ifade edilebilir. Çalışmada veri toplanması için literatürdevar olan araştırmalar doküman incelemesi yoluyla incelenmiştir. Doküman incelemesi bir konu hakkındayazılmış basılı ya da elektronik materyalleri incelemek ve değerlendirmek için işletilen sistematik bir süreçtir.Böylelikle dokümanlardan anlam çıkarmak ve konuyla ilgili anlayış geliştirmek amaçlanır (Bowen, 2009).Çalışmada literatürde var olan araştırmaların incelenmesiyle elde edilen veriler betimsel analiz ve içerikanalizi yoluyla analiz edilmiştir. Betimsel analiz verilerin daha önce belirlenmiş temalara göre özetlenipyorumlanması şeklinde gerçekleştirilir. İçerik analizinde ise betimsel analizle özetlenip yorumlanan verilerdaha derin bir işleme tabi tutularak yeni kavram ve temalara ulaşılır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Bu çalışmada ise elde edilen verilerin türüne göre her iki analiz yöntemi bir arada kullanılmıştır.
- Grafik 1’de araştırmada ele alınan sosyal bilgilerde teknoloji kullanımı konulu 82 çalışmanınyıllara göre dağılımı verilmiştir. Grafikte de görüleceği üzere 2001 yılı öncesinde konu hakkındayapılmış herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. 2001 ve 2004 yıllarında konu hakkında yalnızca birçalışma görülürken 2002, 2003, 2005 yıllarında ise herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu durumunyapılan bazı çalışmaların elektronik ortama yansımamış olması ile ilgili olduğu düşünülebilir. Konuhakkında yapılan çalışmaların büyük oranda 2006 yılı sonrasında artış gösterdiği görülmektedir. Budurumu teknolojik gelişmelerin eğitim alanına yansımalarının bu dönemde hız kazanmasına ve 2005yılında programlarda gerçekleştirilen büyük yapısal değişimin etkisine bağlamak mümkündür. 2005yılında yenilenen sosyal bilgiler programının kazanımlar, açıklamalar, uygulamaya dair öneriler,öğrenme alanları, beceriler, etkinlik örnekleri gibi boyutlarında teknoloji kullanımına dair ifadelereyoğunlukla yer verildiği görülmektedir. Bu durumun konuya yönelik akademik ilginin artışına etkisikaçınılmaz olmuştur. Konu hakkında yapılan araştırmaların son yıllarda büyük artış gösterdiği,özellikle 2017 ve 2019 yıllarının 12’şer araştırma ile en fazla yayının yapılan yıllar olduğu görülmüştür.2. Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusunda yapılmış araştırmaların türlerine göre dağılımı
- Grafik 3’te araştırma kapsamındaki çalışmaların yöntemlerine göre dağılımları görülmektedir.Bu dağılıma göre araştırmaların %52,4’ünde (n=43) yalnızca nicel araştırma yöntemi kullanılırken, %17(n=14) oranındaki araştırmada ise yalnızca nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca %23,1 (n=19)oranında karma araştırma, %7,3 (n=6) oranında ise derleme araştırma bulunduğu görülmüştür.Grafikten hareketle sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusunda nicel araştırma yönteminedayalı çalışmaların çoğunlukta olduğu ifade edilebilir. Nicel araştırma yöntemi araştırmada gerçekliğinnesnelliği, genellemelere imkân tanıması, değişkenler arasındaki ilişkilerin kolay ölçülebilmesi gibi(Yıldırım ve Şimşek, 2006) sebeplerle avantaj sağlamaktadır. Bu nedenle araştırmalarda sıklıkla tercihedildiği düşünülmektedir. Nitel araştırma yöntemi ise amaçların derinlemesine betimlenmesi, kendibütünlüğü içinde ve doğal bir yaklaşımı içermesi, zengin veri elde edilmesi (Yıldırım ve Şimşek, 2006)gibi nedenlerle araştırmaya fayda sağlamaktadır. Grafiğe bakıldığında sosyal bilgiler eğitimindeteknoloji kullanımı konusunda nitel araştırma yöntemine dayalı çalışmaların sayıca sınırlı olduğugörülmektedir. Ayrıca araştırmalarda tek bir yöntem kullanmak yerine karma yöntemin kullanılmasıyapılan çalışmanın güvenirliğini arttırmanın yanı sıra çok yönlü ve derinlemesine bilgi elde etmeninönemli bir yoludur. Ancak incelenen araştırmaların yalnızca 19’unda karma yöntemin kullanılmışolması bu anlamda bir sınırlılık olarak değerlendirilebilir ve konu hakkında yapılacak yeni 7%
- Grafik 4’te, ele alınan araştırmaların desenlerine göre yapılan analiz sonucunda elde edilenveriler görülmektedir. Buna göre araştırmalarda en sık kullanılan araştırma deseni tarama deseniolmuştur. Tarama deseninde yapılan araştırmalar toplam araştırmaların %48,7’sini (n=40) oluştururken,deneysel desendeki araştırmalar %26,8’ini (n=22) oluşturmuştur. Durum çalışması deseninde 12 çalışmabulunurken 1 çalışmanın eylem araştırması, bir başka çalışmanın ise açımlayıcı sıralı desene dayalıolarak yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmaların 6'sı ise derleme türündedir. Tarama araştırmalarıgörece daha büyük örneklemlerle çalışma imkânı sunarak geniş kitlelerin görüşlerini ortaya çıkarmayave var olan durumun fotoğrafını çekmeye imkân tanıyan araştırmalardır (Büyüköztürk, Kılıç Çakmak,Akgün, Karadeniz ve Demirel, 2008). Sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji konusunda tarama amaçlıyapılan çalışmaların yüksek miktarda olduğu ve bu anlamda diğerlerine göre zengin sayılabilecek birliteratür oluştuğu söylenebilir. Benzer biçimde nedensel ve ilişkisel tahminlerde bulunmaya imkânsağlayan deneysel çalışmaların da sayıca fazlalığı göze çarpmaktadır. Ancak konu hakkındaderinlemesine betimlemelere imkân tanıyan nitel araştırma desenlerinin daha az sayıdaki araştırmadakullanıldığı görülmektedir. Özellikle eylem araştırması türündeki çalışmaların azınlıkta olması,kapsamlı yorumlara ulaşmak ve teknoloji kullanımı konusunda uygulamada yaşanan sorunlarınçözümüne odaklanan çalışmalar üretmek açısından özgün çalışmalar gerçekleştirmek isteyenaraştırmacılar için dikkate alınabilir bir sonuçtur. Ayrıca yapılan incelemede bazı araştırmalardaaraştırma desenine dair bir açıklama bulunmadığı görülmüştür. Bu bağlamda sadece araştırma yöntemiya da veri toplama araçları ile ilgili açıklamalar yapılmıştır. Bu tür araştırmalar için çalışmanın tüm Açımlayıcı Desen
- Grafik 6’da araştırma kapsamındaki çalışmaların veri toplama aracına/yöntemine göre dağılımıgörülmektedir. Araştırmalarda en sık kullanılan veri toplama araçları arasında ölçek (n=35), başarı testi(n=17) ve anket (n=19) bulunmaktadır. Bu ölçme araçları toplamda kullanılan ölçme araçlarının%86,5’ini oluşturmaktadır. Mevcut çalışmada incelenen araştırmaların %52 oranındaki kısmının nicelyöntemlerle yapılmış olması, veri toplama araçlarındaki bu oransal dağılımı açıklamaktadır. Ölçeklertüm çalışmaların içinde en sık kullanılan veri toplama araçlarıdır. Ölçekler genellenebilir ve evrenselsonuçlara ulaşılabilecek veriler sağlamanın (Cohen, Manion and Morrison, 2007) yanı sıra daha kısasürede, sistematik veri toplama ve analiz yapma gibi avantajları içermektedir. Bu nedenle de nicelaraştırmalarda sıkça kullanıldıkları düşünülebilir. Araştırmaların 28’inde ise veri toplanmasındagörüşme yönteminin kullanılmış olması nitel araştırmalarda en sık kullanılan veri toplama yolunungörüşme olduğunu göstermektedir. Ayrıca araştırmaların 12’sinde doküman incelemesinin, 2’sindegözlemin ve 2’sinde açık uçlu soruların veri toplama aracı/yöntemi olarak kullanıldığı görülmüştür. Ölçek
- Bu araştırma sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımı konusunda yapılmış olan 82çalışmanın farklı boyutlarıyla değerlendirilmesine dayanmaktadır. Bu bağlamda literatürde var olanaraştırmaların çoğunluğunun yüksek lisans ve doktora tezlerinden oluştuğu görülmüştür. Yapılanaraştırmaların özellikle 2006 yılından itibaren artış gösterdiği anlaşılmıştır. Şahin, Göğebakan Yıldızve Duman (2011) tarafından gerçekleştirilen, Türkiye’de yapılan sosyal bilgiler tezlerinindeğerlendirildiği araştırmada öğretim teknolojileri ve materyal kullanımı temalı tezlerin yıllara göredağılımına bakıldığında 2000’li yıllarla birlikte ciddi oranda artış olduğu belirlenmiştir. Taş ve Düz(2016) tarafından sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji entegrasyonu konusunda yapılanaraştırmaların incelendiği çalışmada da benzer biçimde konu hakkındaki çalışmaların 2000’li yıllarlabirlikte artış gösterdiği belirlenmiştir. Tarman, Acun ve Yüksel (2010) tarafından yapılan ve sosyalbilgiler eğitimi alanındaki tezlerin incelendiği çalışmada bilgisayar temelli eğitim konusundayapılan araştırmaların en çok 2006 yılında gerçekleştirildiği ortaya konmuştur. Şimşek vd. (2008)tarafından Türkiye’de eğitim teknolojisi konusunda yazılan tezlerin incelendiği çalışmada konuhakkında yapılan araştırmaların 2000’li yıllardan itibaren dikkate değer bir artış gösterdiği ifadeedilmiştir. Şimşek vd. (2009) tarafından 2000’li yıllarda Türkiye’de eğitim teknolojisi alanındayapılan 259 yüksek lisans tezinin incelendiği çalışmada da araştırmaların 2000’li yıllardan itibaren sayıca artışına dikkat çekilmiştir.
- Mevcut çalışmanın bir diğer alt probleminde sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji konusundayapılan araştırmaların yöntemleri incelenmiş ve sonuçta nicel araştırmaların sayıca üstün olduğuanlaşılmıştır. Şimşek vd. (2008) ve Şimşek vd. (2009) tarafından eğitim teknolojisi konusundaincelenen tezlerle ilgili de benzer bir sonuca ulaşılmış, nicel yaklaşımla gerçekleştirilen çalışmalarındiğerlerine göre daha fazla olduğu ifade edilmiştir. Kılıç Çakmak vd. (2015) tarafından yapılan vebelirli dergilerde yayınlanmış eğitim teknolojileri araştırmalarının incelendiği çalışmada da nicelçalışmaların sayıca üstünlüğü konusunda benzer sonuçlar elde edilmiştir. Gülbahar ve Alper (2008)tarafından gerçekleştirilen ve öğretim teknolojileri konusunda yapılmış makalelerin incelendiğiçalışmada da bu anlamda elde edilen sonuçlar mevcut çalışmanın sonuçlarıyla paralellik göstermektedir.
- Çalışmanın bir diğer alt probleminde sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımıkonusunda yapılan araştırmalar desenleri açısından incelenmiştir. Sonuçta araştırmalarda en sıkbaşvurulan araştırma deseninin tarama deseni olduğu, deneysel araştırmaların da yüksek bir oranasahip olduğu görülmüştür. Şimşek vd. (2009) tarafından gerçekleştirilen eğitim teknolojisikonusunda yapılan tezlerin incelendiği çalışmada da benzer biçimde ilk olarak tarama deseninin,ikinci sırada ise deneysel desenlerin sayıca üstün olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Erdoğmuş veÇağıltay (2009) tarafından gerçekleştirilen Türkiye’de eğitim teknolojileri alanında yapılan tezlerinincelendiği çalışmada da desen olarak çoğunlukla deneysel ve tarama araştırmalarının yapıldığıbelirlenmiştir. Mevcut araştırmada konu hakkındaki araştırmalarda veri toplama aracı olarak ise ensık ölçeklerin kullanıldığı belirlenmiştir. İkinci sırada görüşme ve ardından anket ve başarıtestlerinin yer aldığı belirlenmiştir. Şimşek vd. (2009) tarafından gerçekleştirilen çalışmada ise en sıkanketlerin, ikinci sırada testlerin ve ardından ölçeklerin kullanıldığı, görüşmenin de sıkça kullanılanveri toplama araçlarından olduğu belirlenmiştir. Kılıç Çakmak vd. (2015) tarafından yapılan vebelirli dergilerde yayınlanmış eğitim teknolojileri araştırmalarının incelendiği çalışmada iseöncelikle anketlerin, ardından başarı testlerinin ve üçüncü sırada da görüşmenin kullanıldığıBu çalışmada araştırılan bir diğer alt problem ise konu hakkında yapılan araştırmalarınçalışma grupları ile ilgilidir. Bu bağlamda en sık öğretmenler, ardından ilk ve ortaöğretimöğrencileri ve üçüncü sırada ise öğretmen adayları üzerine araştırmalar yapıldığı görülmüştür. KılıçÇakmak vd. (2015) tarafından yapılan çalışmada ise en sık başvurulan çalışma grubunun öğrencilerolduğu, öğretmen adayları ve öğretmenler ile ilgili çalışmaların ise sayıca daha sınırlı olduğugörülmüştür. Gülbahar ve Alper (2008) tarafından gerçekleştirilen çalışmada ise yükseköğretimdüzeyinde çalışmaların çoğunlukta olduğu, 12. sınıfa kadar olan öğrencilerle ilgili çalışmaların ise ikinci sırada yer aldığı ifade edilmiştir.
- Bu araştırmanın alt problemlerinden birinde sosyal bilgiler eğitiminde teknoloji kullanımıkonusunda yapılan araştırmaların amaçlarına göre dağılımları incelenmiştir. Analiz sonucundaaraştırmaların büyük bölümünün katılımcıların tutum/görüş, öz yeterlik algısı ve teknoloji kullanımdurumlarını belirlemeye yönelik, betimsel amaçlı çalışmalar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gülbaharve Alper (2008) tarafından gerçekleştirilen ve öğretim teknolojileri konusunda yapılmış makalelerinincelendiği çalışmada ise bu amaca yönelik çalışmaların diğer çalışmaların yanı sıra sayıca sınırlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
- Akça Üstündağ, D. (2009). Türkiye’de Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Alanında Yapılan YüksekLisans Tezlerinin İçerik ve Yöntem Açısından Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Bal, M. S., ve Karademir, N. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi(TPAB) Konusunda Öz-Değerlendirme Seviyelerinin Belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C/S. 34 (2): 15-32.
- Berson M. J. and Balyta, P. (2004). Technology Thinking and Practice in the Social Studies: Transcendingthe Tumultuous Adolescence of Reform. Journal of Computing in Teacher Education, V/I. 20 (4): 141-150.
- Bowen, G. A. (2009). Document Analysis as a Qualitative Research Method. Qualitative Research Journal, V/I. 9 (2): 27-40.
- Braun, J., A. (1999). Ten Ways to Integrate Technology into Middle School Social Studies. The Clearing House, V/I. 72 (6): 345-351.
- Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün, Ö.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Caffarella, E. P. (1999). “The Major Themes and Trends in Doctoral Dissertation Research in EducationalTechnology from 1977 through 1998.” In Selected Research and Development Papers Presentedat the National Convention of the Association for Educational Communications andTechnology, Houston, TX, February 10-14, 483–90. 20 Washington, DC: ERIC Clearinghouse.
- Costa, F. A. (2007). Educational Technologies: Analysis of Master Dissertations Carried Out in Portugal. Sísifo. Educational Sciences Journal, V. 3, 7-24.
- Erdoğmuş, F. U. ve Çağıltay, K. (2009). “Türkiye’de Eğitim Teknolojileri Alanında Yapılan Master veDoktora Tezlerinde Genel Eğilimler,” Akademik Bilişim 09-XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri,11-13 Şubat, Şanlıurfa.
- Göktaş, Y.; Küçük, S.; Aydemir, M.; Telli, E.; Arpacık, Ö.; Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012). 2000-2009Dönemi Makalelerinin İçerik Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, C/S. 12 (1): 177-199.
- Gülbahar, Y., ve Alper, A. (2009). Öğretim Teknolojileri Alanında Yapılan Araştırmalar Konusunda Bir İçerik Analizi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C/S. 42 (2): 93-112.
- Kaya, B. (2008). Sosyal Bilgiler Dersinde Teknoloji Kullanımı. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C/S. 28 (3): 189-205.
- Kılıç Çakmak, E,; Kukul, V.; Çetin, E.; Berikan B.; Kandemir, B.; Pamukçu, B.S.; Taşkın, N. ve Marangoz,M. (2015). 2013 Yılı Eğitim Teknolojileri Araştırmalarının İncelenmesi: AJET, BJET, C&E, ETRD, ETS VE L&I Dergileri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, C/S. 5 (1): 128-160.
- Cohen, L.; Manion, L. and Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. London: Routledge.
- Masood, M. (2004). A Ten Year Analysis: Trends in Traditional Educational Technology Literature. Malaysian Online Journal of Instructional Technology (MOJIT), V/I. 1 (2), 73-91.
- MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları. Ankara.
- Şahin, M.; Göğebakan Yıldız, D. ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki Sosyal Bilgiler Eğitimi Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, C/S. 2 (2): 96-121.
- Şimşek, A.; Özdamar, N.; Becit, G.; Kılıçer, K.; Akbulut, Y. ve Yıldırım, Y. (2008). Türkiye’deki EğitimTeknolojisi Araştırmalarında Güncel Eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 19: 439-458.
- Şimşek, A.; Özdamar, N.; Uysal, Ö.; Kobak, K.; Berk, C.; Kılıçer, T. ve Çiğdem, H. (2009). İki binliYıllarda Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Araştırmalarında Gözlenen Eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, C/S. 9 (2): 941-966.
- Tarman, B.; Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanındaki Tezlerin Değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C/S. 9 (3): 725-746.
- Taş, M. ve Düz, İ. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Teknoloji Entegrasyonu. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. C/S. 5 (1): 180-188.
- Taylor, J. A. and Duran, M. (2006). Teaching Social Studies with Technology: New Research on Collaborative Approaches, The History Teacher, V/I. 40 (1): 9-25.
- Yavuz, S. ve Coşkun, E. A. (2008). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımınaİlişkin Tutum ve Düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C/S. 34 (34): 276-286.Yıldırım, A. ve Şimşek, H.(2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
