Author :
Abstract
Keçeleştirme yöntemleri kullanılarak elde edilen tekstil ürünlerinin neolitik zamanlardan itibaren bilindiğini gösteren kayıtlar mevcuttur. Dokuma yapmadan alet kullanmadan yetiştirdiği hayvanların yünlerini kullanarak ürettiği en eski tekstil yüzeyi oluşturma tekniği ve sanatı olarak bilinmektedir. Hunlara ait Pazırık kurganlarında (MÖ 400) bulunan keçeleştirme ile oluşturulmuş ürünler keşfedilmiştir. Ancak Orta Asya göçebe Türk boylarının yaşam tarzının ve biçiminin bir ögesi olarak keşfedilerek geliştirilmiş olduğu düşünülmektedir. Binlerce yıldır Türk dünyasında bilinmekte ve çeşitli amaçlara dayalı olarak kullanılmaktadır. Bu tekstil sanatı Orta Asya’dan batıya yönelen Türk boyları ile birlikte Anadolu’ya oradan da Batı dünyasına taşınmıştır. Yirminci yüzyılın başlarından itibaren keçenin kullanım alanı sanayileşmenin ve teknolojinin getirmiş olduğu yeni oluşumlar ve ürünler nedeniyle daralmış hatta ortadan kalkmıştır. Keçenin günlük yaşamda kullanılmasını destekleyen tasarımların varlığı gelenekten gelen bu sanatın geleceğe taşınmasının en önemli kanıtıdır. Dünyanın pek çok yerinde keçe sanatını hayata geçirmeye çabalayan sanatçılar ve tasarımcılar sanat eserinin eşsizliğini sunarken, tasarım boyutlarının sınırlarını zorlanmaktadır. Bu çalışmada; İnsanlığın çeşitli lifleri birbirine kenetleme yöntemi kullanılarak son derece yaratıcı tasarım düşüncesi ile keşfedilen ve bazı toplumların geleneklerine dahil olmuş keçenin tekstil yüzeylerinde kullanım alanları ve giysi tasarımındaki uygulama ve yöntemleri üzerinde durulacaktır. Keçeleştirme yöntemi ile tekstil yüzeyi ve giysi tasarımı uygulamaları arasındaki ilişki ele alınırken tarihsel ve çağdaş uygulamalara yönelik bir betimleme yapılacaktır. Betimsel tarama yönteminin kullanıldığı çalışmada öncelikle keçenin tarihsel gelişimi ile ilgili literatür taranmış, keçeleştirme yöntem ve teknikleri kullanılarak farklı keçe yüzey tasarımlarına yönelik teknik ve yöntemler ile ilgili yapılan moda tasarımı uygulamalarına ilişkin yorumlar yapılmıştır.
Keywords
Abstract
There are records showing that textile products obtained by using felting methods are known from neolithic times. It is known as the oldest textile surface creation technique and art that enables producing by using the wool of the animals grown and without weaving and using tools. Products formed by felting were found in the frozen Pazyryk burials of the Huns (400 BCE). However, it is thought that it developed as an element of life style and form of Central Asian nomadic Turkish tribes. It has been known and made in the Turkish world for thousands of years. This textile art, together with the Turkish tribes moving from Central Asia to the west, moved to Anatolia and then to the Western world. Since the beginning of the twentieth century, the area of use of felt has narrowed and even disappeared due to the new formations and products brought by industrialization and technology. The existence of the designs supporting the use of felt in daily life is the most important proof of the transfer of this art from the tradition to the future. In many parts of the world, while the artists and designers struggling to bring the art of felt into action present the uniqueness of the work of art, the limits of the design dimensions are being challenged. In this study; it will be focused on the usage areas in textile surface of felt, which has been discovered with the idea of human creativity by using the method of interlocking various fibers and which is included in the traditions of some societies, and on its applications and methods in garment design. While analyzing the relationship between felting method and textile surface and garment design applications, an analysis will be made on historical and contemporary applications. In the study, in which descriptive screening method was used, the literature related to the historical development of felt was reviewed firstly and then applications regarding different felt surfaces made with different techniques and methods were examined.
Keywords
- Begiç, H.N. (2015). Konya Müzelerinde Bulunan Keçe Ürün Örnekleri. İdil. 4 (15): 155-180.
- Ergür, A. (2002). Tekstil Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Eroğlu, Ö. (2014). Sanatın Yeniden İnşası, İstanbul: Tekhne Yayınları.
- Hellier, C. (1992). The Last of the Felt Makers, Skylife. Mayıs. 42-47.
- Honore, C. (2004). In Prase of Slow: How A World Wide Movement is Challaneging the Cult of Speed. Great Britain: Clays Ltd, St Ivesplc.
- Koca, E. ve Koç, F. (2019). Modanın Beslendiği Oryantalist Öğeler: 1910-1920 Yılları Vogue Dergi Kapakları Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6 (10): 1-15.
- Koç, F. ve Koca, E. (2016). Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5N1K Yöntemi İle Analizi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(2): 755-778.
- Koca, E.; Koç, F. ve Kaya, Ö. (2015). Yöresel Dokumaları Güncel Tasarımlarda Yorumlamak “Kargı Bezi Örneği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), 3 (9): 125-133.
- Koca, E.; Koç, F. ve Çotuk, S. (2009). Geleneksel Giyim Öğelerinin Esin Kaynağı Olarak Giysi Tasarımına Katkıları. NWSA e-Journal of New World Scıences Academi (Uluslararası Hakemli EDergi), 4 (3): 88-103.
- Ovacık, M. ve Gümüşer, T. (2016). Geçmişten Günümüze Keçe: Ayfer Güleç İş Modeli Üzerine Bir Analiz. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (15): 155-171.
- Öğel, B. (2000). Türk Kültür Tarihine Giriş 3. Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri.
- Özhekim, Atiş, D. (2009). Keçenin Hikayesi ve Sanatsal Üretimler. ZFTW Zeitschriftfürdie Welt der Türken, (1)1: 123-133.
- Soysaldı, A. (2008). Toros Türkmenlerinde Keçecilik. Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, 0(8): 71-78.
- The Textile Institute. (1995). Textile Termsand Definitions (10th Edition). Manchester: TheTextileInstitute
- Topbaş, A. ve Seyirci, M. (1982). “Keçe”, II. International Handicraft Symposium Bildiriler Kitabı, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Uğurlu, A. (1999). “Geleneksel Dokuma Sanatında Devamlılık Süreci ve Evrenselleşme Sorunu”, Art of the 2000’s in Turkey Traditional Turkish Arts, Creative and Economic Dimensions Symposium Proceedings (s.279-282), Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Vaughn, E. A. (1992). Historic Needlepunch Developments. Non Wovens Industry, 23 (3): 23-44
- Yalçınkaya, R. G. (2011a). Keçe: Afyonkarahisar’da Geleneksel Bir El Sanatı. Afyonkarahisar: AYTAM Yayınevi .
- Yalçınkaya R. G. (2011b.). Afyonkarahisar’da Keçecilik. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6 (1): 1931-1939.
