KİRALIK KONAK, KÖR BAYKUŞ VE BİR KIŞ GECECİ EĞER BİR YOLCU ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEN TÜR OLARAK ROMANIN DÖNÜŞÜMÜ
Author :
Abstract
Edebi türler; belirli sabit formların, içeriklerin ve üslupların donuk bir biçimde yer aldığı statik kalıplar değildir. Neredeyse her yeni metinle farklılaşır, değişir ve gelişir. Edebiyat türleri arasında ise çağa, topluma, ilişkilere ve kültürel atmosfere göre dönüşen, sürekli metamorfoza uğrayarak varlığını sürdüren türlerin başında roman gelir. Bu anlamda sosyoloji odaklı klasik romanın(realist roman) yerini, zamanla bireyin iç dünyasına projeksiyon tutan modern roman, sonrasında ise küreselleşmenin yarattığı çok kültürlü ortamda doğan postmodern roman alır. Akımlara, dönemlere, ülkelere ve kültürlere göre değişik alt türlere/formlara dönüşmekle birlikte özellikle klasik, modern ve postmodern üst başlıkları bir nevi romanın retrospektif gelişimini gösteren ana duraklar olarak kodlanabilir. Çünkü roman sanatının tarihî gelişim süreci içerisinde hem içerik hem üslup hem de yazar-metin-okur ilişkisi bağlamında paradigma değişiklikleri içeren radikal tavırları ancak klasik, modern ve postmodern roman kavramları çerçevesinde somut hâle gelir. Öte yandan bir edebî tür olarak romanın öğretimi konusunda da bu ana kavramlar arasındaki farkları karşılaştırmalı olarak analiz etmek epey yararlı olabilir. İşte, bu makale tüm bu olguları tartışmak amacıyla yazılmıştır. Bu bağlamda klasik roman örneği olarak Türk edebiyatından Yakup Kadri’nin Kiralık Konak’ı, modern roman örneği olarak Fars edebiyatından Sadık Hidayet’in Kör Baykuş’u, postmodern roman olarak ise İtalyan edebiyatından İtalo Calvino’nun Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu adlı eserleri seçilmiştir. Bu eserler; olay örgüsü, kişi, yer, zaman, anlatıcı düzleminde karşılaştırmalı irdelenmiştir. Böylece farklı ülkelerden ve dönemlerden üç roman örneği üzerinden klasik, modern ve postmodern romanının farkları tespit edilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Literary genres are not static patterns in which certain fixed forms, contents, and styles are dull. They differ, change and develop with almost every new text. A novel is the leading one among literary genres that transforms according to the age, society, relationships and cultural atmosphere, and continues to exist by constantly undergoing metamorphosis. In this sense, the sociology-oriented classic novel(realist novel) is first replaced by the modern novel giving insight into the inner world of the individual over time and then comes the postmodern novel, born in the multicultural environment created by globalization. Together with the change into the different genres or forms according to movements, terms, countries and cultures, especially the upper titles of the novel can be coded as basic concepts showing the retrospective development of a novel. The radical attitudes including paradigm changes in the context of the content, style and author-text-reader relationship in the historical development process of the novel can only be concrete within the framework of classical, modern and postmodern novel notions. On the other hand, it can be very useful to compare the differences between these main concepts in the teaching of the novel as a literary genre, so this article was written to discuss all these facts. In this context, these works; Yakup Kadri's Kiralık Konak chosen as an example of a classic novel from Turkish literature, Sadık Hidayet's Kör Baykuş, as an example of a modern novel from Persian literature and Italo Calvino's Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu as a postmodern novel were chosen . These works are comparingly examined in the context of fiction, person, place, time and narrator. In this way, the differences between classical, modern and postmodern novels were tried to be defined through these three examples of novels from different countries and periods.
Keywords
- Aktaş, Ş. (2000). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
- Ayyıldız, B. (2019). Italo Calvino: “Yazarın Ölümünden Okurun Rolüne” veya Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu Üzerine Bir Deneme. G. Y. Demir (Ed.). Pasajlar –Edebiyat, Teori ve Eleştiri. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 143-162.
- Bilkan, A. F. (2019). “Son Söz-Kör Baykuş Üzerine”, Kör Baykuş. İstanbul: İletişim Yayınları, 89-111.
- Bourneur, R., Quellet, R. (1989). Roman Dünyası ve İncelenmesi. (Çev. Hüseyin Gümüş), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Calvino, I. (2020). Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu (Çev. Eren Yücesan Cendey). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Çetin, N. (2004). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara.
- Demir, F. (2013). Postmodern Romanda İnsanın Konumu. Turkish Studies, S. 8/4, s.607-616.
- Demir, F. (2020). Türlerin Gayrimeşru Çocuğu: Yer altı Edebiyatı, Üvercinka Dergisi, S.67, s.7- 12.
- Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayınları.
- Hidâyet, S. (2019). Kör Baykuş (Çev. Ali Fuat Bilkan). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karaca, A. (2003). Sessiz Ev’de Anlatıcı ve Bakış Açısı. Dergâh Dergisi, S.164, s.15-19.
- Karaosmanoğlu, Y. K. (2020). Kiralık Konak. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kıran, Z., Eziler Kıran, A. (2010). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Meriç, C. (1998). Kırk Ambar Rümuz-ül Edeb. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Moran, B. (2014). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özata Dirlikyapan, J. (Ed.) (2018). Edebiyatta, Sinemada, Televizyonda Tür Kuramı Temel Metinler. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Pospelov, G. N. (1995). Edebiyat Bilimi. İstanbul: Evrensel Kültür Yayınları.
- Sartre, J. P. (2016). Varoluşçuluk (Çev. Asım Bezirci). İstanbul: Say Yayınları.
- Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Yalçın, A. (2012). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1920-1940. Ankara: Akçağ Yayınları.
