WILDE'IN THE PICTURE OF DORIAN GRAY ESERİNİN ÜÇ TÜRKÇE ÇEVİRİSİNDEKİ DİLSEL VE DİL DIŞI UNSURLARIN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ
Author :
Abstract
Işık ve gölgenin mükemmel yansıması, aynı anda hem kalbi hem de beyni harekete geçiren The Picture of Dorian Gray, Oscar Wilde'ın en harika eserlerinden biri ve İngiliz Edebiyatının başyapıtları arasında kabul edilmektedir. Bu nedenle, bu eserin Türkçeye nasıl aktarıldığını ve Türk okuyucular tarafından nasıl yorumlandığını keşfetmek amacıyla bu edebi eserin Türkçe çevirilerinin analiz edilmesi önem taşımaktadır. Bu çalışma, Katharina Reiss'ın çeviri eleştirisi modeli incelemenin temeli alınarak karşılaştırmalı bir çeviri eleştirisi sunmayı amaçlamaktadır. Farklı çevirmenler tarafından yapılan The Picture of Dorian Gray’in üç farklı çevirisindeki farklılıklar, Reiss'ın çeviri eleştirisi modelinde tanımlanan dilsel ve dil dışı unsurlara göre analiz edilmiştir. Bu çeviri eleştirisi modeli çerçevesinde dil dışı unsurlar, anlık durum, konu faktörü, zaman faktörü, yer faktörü, izleyici faktörü, konuşmacı faktörü ve etkileyici ifadeler olarak yedi kategoriyi içerirken; dilsel unsurlar, hedef metinlerin anlamsal, sözcüksel, dilbilgisel ve biçemsel unsurlarından oluşmaktadır. Çevirmenlerin stratejilerinin incelenmesi ve tanımlanması için, farklı düzeylerde alt kategoriler halinde ilgili örnekler sunularak karşılaştırmalı analiz aracı olarak Vinay ve Darbalnet'in çeviri stratejileri kullanılmıştır. Vinay ve Darbelnet’in stratejilerine göre, ödünçleme, alıntılama ve kelimesi kelimesine çeviriyi kapsayan doğrudan çeviri ve aktarma, değiştirme, eşdeğerlik ve uyarlamayı içeren dolaylı çeviriden oluşan iki kapsamlı grup mevcuttur. Sonuç olarak, çevirmenlerin farklı değişkenlere dayanarak bir örnekten diğerine farklı stratejiler kullanmayı seçtikleri ve bunun hedef metinlerde dikkate değer farklılıklarla sonuçlandığı açıkça ortaya konulabilmektedir.
Keywords
Abstract
The Picture of Dorian Gray, the perfect reflection of light and shade, stimulating both the heart and brain simultaneously, is regarded as one of Oscar Wilde’s greatest works and among the masterpieces in English Literature. That is why, it is considerable to analyze Turkish translations of this literary work in order to find out how it was conveyed to Turkish language and construed by Turkish readers. This study aims to provide a comparative translation criticism through Katharina Reiss’ model of translation criticism as the backbone of the examination. The differences in three different translations of The Picture of Dorian Gray made by different translators have been analyzed according to the linguistic and extra-linguistic elements identified in Reiss’s translation criticism model. Within the framework of this translation criticism model, the linguistic components comprise of semantic, lexical, grammatical and stylistic elements of the target texts, while the extra-linguistic elements involve seven categories as the immediate situation, the subject matter, the time factor, the place factor, the audience factor, the speaker factor, and affective implications. For the examination and identification of the translators’ strategies, Vinay and Darbelnet’s translation strategies have been used as a means of the comparative analysis with relevant examples presented in sub-categories on different levels. According to Vinay and Darbelnet’s strategies, there are two extensive groups that comprise of direct translation covering the procedures of borrowing, calque and literal translation, and oblique translation involving the procedures of transposition, modulation, equivalence and adaptation. Consequently, it can be explicitly concluded that the translators chose to use different strategies from one example to another based on distinct variables, which results in remarkable differences in the target texts.
Keywords
- Bassnett, S. & Lefevere, A. (1998). Constructing Cultures: Essays on Literary Translation. Great Britain: Cromwell Press.
- Berman, A. (2009). Toward a Translation Criticism: John Donne. (Trans. Francoise Massardier-Kenney). Ohio: The Kent State University Press.
- Delabastita, D. (2010). Literary Translation. Y. Gambier & L. Van Doorslaer (Eds.), The Handbook of Translation Studies (pp. 69-79). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
- Landers, C. E. (2001). Literary Translation: A Practical Guide. Great Britain: Cromwell Press.
- Lefevere, A. (2011). Translating Literature: Practice and Theory in a Comparative Literature Context. New York: The Modern Language Association of America.
- Munday, J. (2001). Introducing translation studies: Theories and applications. London: Routledge.
- Popovic, A. (1970). “The Concept of ‘Shift of Expression’ in Translation Analysis”. The Nature of Translation. Bratislava: Slovak Academy of Sciences: 79-87.
- Reiss, K. (2014). Translation Criticism – The Potentials & Limitations. Trans. Enroll F. Rhodes. New York: Routledge.
- Vinay, J.-P., and Darbelnet, J. (1958/1995). Stylistique comparée du français et de l'anglais: Méthode de traduction. Paris: Didier. Translated and edited by J. C. Sager and M. J. Hamel (1995) as Comparative Stylistics of French and English: A Methodology for Translation. Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.
- Wilde, O. (1968). Dorian Gray'in Portresi (Ferhunde and O. Ş. Gökyay, Trans.) (2nd Ed.). Istanbul: Remzi Bookstore. (1891).
- Wilde, O. (1990). Dorian Gray'in Portresi (Nihal Yeğinobalı, Trans.) Istanbul: Engin Publishing. (1891).
- Wilde, O. (2019). Dorian Gray'in Portresi (Didar Zeynep Batumlu, Trans.) (2nd Ed.). Istanbul: Türkiye İş Bankası Cultural Publications. (1891).
