Author :
Abstract
Bugün eğitime ilişkin tartışmaları şekillendiren söylemler, hâkim iktidar ilişkileri dolayımında ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla eğitime ilişkin herhangi bir tartışmayı yürütmek, eğitimi iktidar ilişkileri bağlamında tartışarak onu politik bir temele yerleştirmeyi gerekli kılmaktadır. Çünkü kurumları destekleyen düşünce türlerinin bilinmesi, en az kurumların kendisinin bilinmesi kadar büyük bir önem arz etmektedir. Bu yaklaşım eğitim ve öğretimi, sadece devlete veya hükümete ilişkin doğal bir gerçeklikmişçesine ele almanın ortaya çıkardığı düşünsel engellerin aşılmasına katkıda bulunacaktır. Bir diğer deyişle bugünün eğitimine ilişkin hâkim söylemlerin hangi iktidar ilişkileri çerçevesinde ortaya çıktığının ele alınması gerekmektedir. Bu çalışmada da, eğitim-öğretim meselesi, disiplinsel ve denetimsel iktidar ilişkileri bağlamında ele alınarak, neoliberal bir çağda eğitimin bir beşerî sermaye yatırımı olarak öznellik imali süreciyle nasıl eklemlendiği tartışılmıştır. Michel Foucault’un iktidar kavramsallaştırmasından hareketle yürütülmüş olan bu tartışma eğitimi, iktidarın denetimsel ve disiplinsel kipleri ilişkili olarak ele almıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle disiplinsel iktidarın ne olduğuna yönelik bir tartışma yürütülmüş, okulların hangi nitelikleriyle disiplinsel bir kurum oldukları ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonrasında iktidarın denetimsel kipi olan biyopolitik iktidar ve disiplinsel iktidar arasındaki farklara değinilerek, neoliberal anlamda beşerî sermaye söylemi olarak eğitimin öznellik imaline nasıl eklemlendiği tartışılmıştır. Sonuç olarak zorunlu eğitim, hem disiplinsel iktidar, hem de denetimsel iktidarın kesişiminde bulunan bir kurum olarak neoliberal öznenin imalinde etkin bir rol oynamaktadır.
Keywords
Abstract
The discourses that shape the debate on education today emerge in the mediation of dominant power relations. Hence, conducting any discussion of education necessitates discussing education in the context of power relations and placing it on a political basis. Because knowing the types of thinking that support institutions is as important as knowing the institutions themselves. This approach will contribute to overcoming the intellectual barriers created by treating education and training as if it were just a natural reality of the state or government. In other words, it is necessary to examine in which power relations the dominant discourses of today's education emerge. In this study, the issue of education is discussed in the context of disciplinary and supervisory power relations and how education is articulated with the process of subjectivity fabrication as a human capital investment in the neoliberal age. This discussion, which is carried out on the basis of Michel Foucault's concept of power, handles the supervisory and disciplinary modes of power in relation to education. In line with this purpose, first of all, what disciplinary power is discussed, and it is tried to reveal the qualities of schools as a disciplinary institution. Afterward, by mentioning the differences between biopolitical power, which is the supervisory mode of power, and disciplinary power, it is discussed how education is articulated to the fabrication of subjectivity as a neoliberal discourse of human capital. Consequently, compulsory education plays an active role in the production of the neoliberal subject as an institution at the intersection of both disciplinary power and supervisory power.
Keywords
- Akar, M. Y. (2007). Marksist ve Foucaultcu iktidar anlayışları üzerine sosyolojik bir karşılaştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- Akay, A. (2016). Michel Foucault'da İktidar ve Direnme Odakları. Ankara: Doğu Batı.
- Arpacı, M. (2011). Biyo-iktidar ve karnavalesk beden: Foucault ve Bakhtin'in beden kavramsallaştırmalarının karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Barış, J. (2006). Sinemasal Özne ve Gözetlemenin İktidarı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Baştürk, E. (2012). Michel Foucault'da Liberalizm Eleştirisi: İktidar, Yönetimsellik Ve Güvenlik. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 14: 65-78.
- Baştürk, E. (2016). Gözetimin Soykütüğü. İstanbul: Kalkedon.
- Bauman, Z. (2003). Yasa Koyucular İle Yorumcular. (Çev. K. Atakay). İstanbul: Metis.
- Bauman, Z. (2015). Bireyselleşmiş Toplum (3. baskı). (Çev. Y. Alagon). İstanbul: Ayrıntı.
- Bernauer, J. (2005). Foucault'nun Özgürlük Serüveni. (Çev. İ. Türkmen). İstanbul: Ayrıntı.
- Bidet, J. (2016). Foucault'yu Marx'la Okumak. (Çev. Z. Cunillera). İstanbul: Metis.
- Blaug, M. (1992). The Methodology of Economics. New York, NY: Cambridge University Press.
- Bowdridge, M., & Blenkinsop, S. (2011). Michel Foucault Goes Outside: Discipline and Control in the Practice of Outdoor Education. Journal of Experiential Education, 34(2): 149-163.
- Brine, J. (2006). Lifelong Learning and Knowledge Economy: Those That Know and Those That Do Not - The Discourse of European Union. British Educational Research Journal, 32(5): 649-665.
- Bröckling, U. (2011). Human Economy, Human Capital: A Critique of Biopolitical Economy. Brökling, Krasman ve Lemke (Ed.), Governmentality (s. 247-268). New York: Routledge.
- Çamuroğlu Çığ ve Çığ, Ü. (2013). Neoliberal Akılsallığın Bir Semptomu Olarak Kriz Iletişimi ve Yönetimi. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1-2): 79-97.
- Çelebi, V. (2013). Michel Foucault'da Bilgi, İktidar ve Özne Ilişkisi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1): 512-523.
- Dardot, P. ve Laval, C. (2012). Dünyaynın Yeni Aklı. (Çev. I. Ergüden). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Dardot, P. ve Laval, C. (2016). Neoliberal Sistem ve Kapitalizm. (Çev. F. Keskin). Felsefe Logos, 63: 7-20.
- Deacon, R. (2006). From Confinement to Attachment: Michel Foucault on The Rise of The School. The European Legacy: Toward New Paradigms, 11(2): 121-138.
- Deleuze, G. (2013). Foucault. (Çev. B. Yalım, E. Koyuncu). İstanbul: Norgunk.
- Doğan, M. (2004). Michel Foucault'da Bilgi/İktidar Ilişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Dolgun, U. (2008). Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu. İstanbul: Ötüken.
- Down, B. (2009). Schooling, Productivity and the Enterprising Self: Beyond Market Values. Critical Studies in Education, 50(1): 51-64.
- Erol, F. Ö. (2017). Michel Foucault'da Iktidar Analitiği Ve Direnme Problemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ertürk, M. (2013). Mekanın Diyalojisi: Kent Mekanı - Kent Öznesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Esgin, A. (2015). Sosyal Bilimci Mi, Yoksa Doksalog Teknisyenleri Miyiz? Türkiye'deki Bazı Sosyoloji Pratikleri Üzerine Eleştiriler. Sosyoloji Konferansları, 52(2015-2): 191-220.
- Foucault, M. (1980). Power/Knowledge. New York: Pantheon Books.
- Foucault, M. (1984). Space, Knowledge and Power. Rabinow (Ed.), The Foucault Reader (s. 239-256). New York: Pantheon Books.
- Foucault, M. (2001b). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev. Ş. Aktaş). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Foucault, M. (2005). Entelektüelin Siyasi İşlevi. (Çev. I. Ergüden, O. Akınhay, F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2011). Büyük Kapatılma. (Çev. I. Ergüden, F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar (4. Baskı). (Çev. I. Ergüden, O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015a). İktidarın Gözü (4. Baskı). (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Ayrıntı.
- Foucault, M. (2015b). Biyopolitikanın Doğuşu. (Çev. A. Tayla). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi
- Foucault, M. (2017). Hapishanenin Doğuşu (7. Baskı). (Çev. M. A. Kılıçbay). Ankara: İmge.
- Foucault, M. (2016). Güvenlik, Toprak, Nüfus. (Çev. F. Taylan). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi
- Gordon, C. (1991). Governmental Rationality: An Introduction. Burchell (Ed.), The Foucault Effect (s. 1- 52). Chicago: The University of Chicago Press.
- Gücüyener, M. (2011). Panoptik Gözetimden Synoptisizme Gözetim Toplumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Blimler Enstitüsü, Afyon.
- Güler, Ö. (2016). M. Foucault'nun Biyo-Politika Görüşünün M. Hardt ve A. Negri'nin Siyaset Felsefesine Etkileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Güllüpınar, F. ve Gökalp, E. (2014). Neoliberal Zamanın Ruhu, Yaşam Boyu Öğrenme ve İstihdam İlişkileri; Yaşam Boyu Öğrenme Politikalarının Eleştirel Bir Analizi. Mülkiye Dergisi, 2: 67-92.
- Gürkan, C. (2016). Foucault'da Neoliberal Yönetimselliğin Tarihsel Boşlukları: Erken Neoklasik İktisat ve Kamusal Seçim Teorisi. Felsefe Logos, 63: 87-106.
- Hülür, H. (2008). İktidar/Bilgi Sarmalı: Michel Foucault'da Disiplinsel Doğruluk ve Özne. EKEV Akademi Dergisi, 12(35): 149-164.
- İnsel, A. (2000). İktisat İdeolojisinin Eleştirisi. İstanbul: Birikim Yayınları.
- Koyuncu, E. (2016). Foucault'nun Siyaset Felsefesinde Biyopolitikanın Doğuşu. Kartal (Ed.) Biyopolitika - Cilt 2: Foucault'dan Günümüze Biyopolitikanın İzdüşümleri (s. 21-60). Ankara: Nota Bene.
- Lemke, T. (2015). Foucault, Yönetimsellik ve Devlet. (Çev. U. Özmakas). Ankara: Pharmakon.
- Lemke, T. (2016a). Politik Aklın Eleştirisi: Foucault'nun Modern Yönetimsellik Çözümlemesi. (Çev. Ö. Karlık) Ankara: Phoenix.
- Lemke, T. (2016b). Biyopolitika (3. Baskı). (Çev. U. Özmakas) İstanbul: İletişim.
- Lyon, D. (1994). The Electronic Eye: The Rise of Survelliance Society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Marshall, J. D. (1989). Foucault and Education. Australian Journal of Education, 33(2): 99-113.
- Melton, J. V. (1988). Absolutism and The Eighteenth-Century OriginsoOf Compulsory Schooling in Prussia and Austria. Cambridge: Cambridge University Press.
- Mitchell, D. (1999). Governmentality: Power And Rule in Modern Society. Londra: Sage.
- Müller, D. K., Ringer, F. ve Simon, B. (1987). The Rise of Modern Educational System: Structural Change and Social Reproduction 1870-1920. Cambridge: Cambridge University Press.
- Ören, E. (2014). Neoliberla Yönetimsellik, Çalışma İlişkileri ve "Girişimci" Özne. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(1): 155-169.
- Özmakas, U. (2015). İnsan Sermayesinin Kaynağı: Maddi Olmayan Emek. Toplum ve Bilim, 135: 8-26.
- Özsoy, S. (2012). Eğitimi Politik Düşün(eme)mek Üzerine Bir Örnek Olay İncelemesi: 4x3'lük Zorunlu Eğitim Tartışmaları. Eğitim Bilim Toplum, 10(39): 93-123.
- Paltrinieri, L. (2016). Niceliği Nitelemek: Ekonomi, Demografi ve Eğitim Arasında İnsan Sermayesi. (Çev. F. Keskin). Felsefe Logos, 63: 31-48.
- Pierce, C. (2013). Education in the Age of Biocapitalism. New York, NY: Palgrave Macmillian.
- Polanyi, K. (2016). Büyük Dönüşüm (13. Baskı). (Çev. A. Buğra). İstanbul: İletişim.
- Read, J. (2012). Homo Economicusun Bir Soykütüğü: Neoliberalizm ve Öznelliğin Üretimi. Cogito, 70-71: 82-95.
- Revel, J. (2006). Michel Foucault: Güncelliğin bir ontolojisi. (Çev. K. Atakay). İstanbul: Otonom.
- Satzewich, V. ve Wotherspoon, T. (2000). First Nations: Race, Class, and Gender Relations. Regina, Sask: Canadian Plains Research Centre.
- Sennett, R. (2012). Karakter Aşınması. (Çev. B. Yıldırım). İstanbul: Ayrıntı.
- Simons, M. (2006). Learning As Investment: Notes On Governmentality And Biopolitics. Educational Philosophy and Theory, 38(4): 523-540.
- Tan, E. (2014). Human Capital Theory: A Holistic Criticism. Review of Educational Research, 84(3): 411- 445.
- Taylan, F. (2016). Çevreye Müdahale ve Noliberalizm. Felsefe Logos, 63: 21-30.
- Toffler, A. (1980). The Third Wave. New York: Bantam Books.
- Urhan, V. (2013). Michel Foucault ve Düşünce Sistemleri Tarihi. İstanbul: Say.
- Utkan, T. (2014). Michel Foucault: Gözetlemenin Iktidarı Ve Kameralı Takip Sistemi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
