Author :
Abstract
Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu sahalarında Arapça ve Farsçaya büyük önem verildiği bilinmektedir. Halkın ve saltanat sahiplerinin Türk olmasına rağmen özellikle saray ve çevresinde ilmi ve edebi eserlerin yazımında Türkçe dışındaki bu dillerin tercih edildiği, Türkçe yazanların hor görüldüğü eserlerde dile getirilmektedir.
Türkçe yazan bir kısım şair ve yazarların da bu dili kullandıkları için aşağılık kompleksi içerisinde bu dille eser yazmalarından dolayı özür beyan ettikleri bir dönemde Âşık Paşa gibi Türkçe sevdalıları ortaya çıkmış, Türkçeyle de ilim yapılabileceğini bilginin, hikmetin bu dille de anlatılabileceğini – anlaşılabileceğini; Türkçenin de Farsça kadar zengin bir dil olduğunu haykırmış 10.592 beyitlik eserini Türkçeyle yazmıştır.
Âşık Paşa, Kaplan’ın da önemle işaret ettiği gibi, Osmanlı Türklerinin kurmuş oldukları cihan devletinin ideolojik ve metafizik temelini hazırlayan kişi ve edebiyatımızda tasavvuf alanının ilk temsilcileri arasında yer almıştır.
Kemal Yavuz’un ifadesiyle “… eser tasavvufi yönde Hakk’a kavuşmanın sırlarını vermesi bakımından da önemlidir. Dünya bir gurbet yeri kabul edilirse Garib-nâme adının bir başka anlamı ile de karşılaşırız.” Sözleriyle eserin tasavvufi konuları ele aldığı gösterilmektedir.
Âşık Paşa’nın Garib-nâme’sinde devrinin eserleriyle benzerlikler ve mutasavvuf şairlerinden etkilenmeler yanında kendinden sonraki pek çok şair üzerinde de tasavvufi düşünce açısından etkili olmuştur. O, eserinde döneminin Türkçesini sağlam bir şekilde kullanmış, birçok dini tasavvufi terimi Türkçeleriyle anlatmıştır.
Keywords
Abstract
Great Seljuk and Anatolian Seljuk given great importance in the fields of Arabic and Persian are known . Although the reign of the owners of the public and especially Turkey and around the palace in the writing of scientific and literary works of these languages other than Turkish is preferred , Turkish writers scorn is expressed in the works .
Turkish by some poets and writers also use this language for their inferiority complex in this language work writing because of disability declare a period Asik Pasha as Turkish lover emerged in turkish science can be made of knowledge , wisdom of the language described can be - can be understood ; Turkish, Farsi is a language rich enough to work with Turkish beyitlik has written to 10.592 have cried .
Asik Pasha , Kaplan pointed out the importance , as was established by the Ottoman Turks of the world state that the person who prepared the ideological and metaphysical foundations in our literature and mysticism were among the first representatives of the area .
Kemal Yavuz 's words " ... a work of reaching the mystical secrets of Rights to give direction is also important . If the world is considered a place of homesickness Garib- nâme meaning of the name are also confronted with another . " Mystical subjects dealt with the words of the work is shown.
Asik Pasha fell in love with the works of the transfer in Garib- nâme and Sufi poet influenced by similarities besides the mystical self on many later poets have been effective in terms of thought . He Turkish works of the period, the firm used in a way , has been told by many religious mystical Turkish term
Keywords
- Aksan, D. (1996). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1972). Yunus Emre’de Arhaik Unsurlar. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. 20, s. 2-10.
- Clauson, Sir G. (1972). An Etymological Dictionart of Pre-Thirteenth Century Turkish. Oxford At The Clarendon Press.
- Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. 2. Baskı, Ankara 1999.
- Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. 1.Cilt, A-N, 2. Cilt O- Z, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İlhan, N. (2011). Yunus Emre’nin Eserlerinde Kullanılan Ancak Yazı Dilinde Unutulan Fiiller, X. Uluslararası Yunus Emre Sevgi Bilgi Şöleni Bildirileri (6-8 Mayıs 2010), Eskişehir: s.451-475.
- İlhan, N. (2013). Garib-nâme’de kullanılıp Günümüz Türkçesine Ulaşmayan Eski (Arkaik) Kelimelere Dair, Âşık Paşa ve Anadolu’da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu-Bildiriler-1-2 Kasım 2013 Kırşehir: s.185-215.
- Kaplan, M. (1976). Aşık Paşa ve Birlik Fikri. Türkiyat Mecmuası, Cilt: 18 (0), s. 149-160.
- Önler, Z. (2009/1). Karahanlılar Dönemi Metinlerinde İnançla İlgili Türkçe Terimler, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 10, Sayı: 16, s.187-197.
- Şeker, F. A. (2011) Âşık Paşa’nın Garib-nâmesi’nde Kutadgu Bilig ile Yunus Emre, Ahî Evren ve Hac-ı Bektaşi Velî İzleri, ICANAS 38 Bildiriler, Ankara: 1463-1482.
- Tatçı, M. (2005). Yunus Emre Divanı, Tenkitli Metin. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Timurtaş, F. K. (1972). Yunus Emre Dîvânı. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, Sayı 1.
- Timurtaş, F. K. (1977). Makaleler, (Haz. Mustafa ÖZKAN), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (1964-1982). Derleme Sözlüğü I-XII. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara 10. Baskı.
- Üşenmez, E. (2013). Eski Anadolu Türkçesinde Arkaik (Eski) Ögeler. Ankara: Akademik Kitaplar.
- Yavuz, K. (2000). Âşık Paşa Garib-nâme I/1-2 II/1-2 Türk Dil Kurumu Yayınları İstanbul 2000, s.LV-LVI.
