Author :
Abstract
Hülegü’nün Mengü Kaan’ın emri ile 1256 tarihinden itibaren Yakındoğu coğrafyasına gelmesi ile İlhanlı hanedanının bu bölgede hâkimiyet kurmaya başladığını söyleyebiliriz. İlhanlı tarihinde önemli şahsiyetlerden biri olan Hâce Nasîrüddîn Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan Tûsî (1198-1273), İlhanlı devletinin kuruluş aşamasında etkili olduğu gibi İlhanlı devletinin bilimsel kadrosunun oluşmasında da oldukça mühim bir tesire sahiptir. Hülegü’nün desteği ile Meraga’da bir rasathane, kütüphane ve eğitim merkezi oluşturan Hâce Nasîrüddîn Tûsî’nin eğitim faaliyetleri veren ve bilimsel çalışmalar yapan yardımcıları konumunda olan bazı âlimler ve seçkin öğrencileri ile bilim tarihini şekillendiren önemli çalışmalar yaptığı bilinmektedir. Hâce Nasîrüddîn Tûsî’nin eğitiminden geçen öğrenciler, Tusî’nin vefatından sonra İlhanlı devletinin ilim dünyasını zenginleştiren âlimler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çalışmamızda Hâce Nasîrüddîn Tûsî’nin liderliğinde çalışan ve ona Meraga Rasathanesi’nde yardımcı olan âlimlerin, Hâce Nasîrüddîn Tûsî’den eğitim alan öğrencilerin faaliyetlerine detaylı bir şekilde değineceğiz. Bahsi geçen bu şahıslar hakkında bilgiler aktararak onların yaşadıkları dönem içerisindeki bilimsel faaliyetlerini, öz geçmişlerini, eserlerini ve İlhanlı ilim dünyasındaki yerlerini anlatmayı ve İlhanlı ülkesinin ilmî durumunu resmetmeyi hedeflemekteyiz. Dönemin kaynak eserlerini ve biyografi kitaplarını kullanarak yapacağımız araştırmamızda, hakkında birçok çalışma yapılan Hâce Nasîrüddîn Tusî’nin beraber çalıştığı fakat yeterince bilinmeyen ilim heyetini ve Tusî’nin eğitiminden geçen seçkin öğrenci topluluğunu tanıtacağız. Makalemizin temel konusunu, Hâce Nasîrüddîn Tusî’nin etrafında bulunan bilim insanları oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
We can say that with the arrival of Hülegü to the Near East geography since 1256, the Ilkhanid dynasty began to dominate this region. One of the important figures in the history of Ilhanli, Hâce Nasîrüddîn Ebû Ca‘fer Muhammed b. Hasan Tusî (1198-1273) has an significant influence on the formation of the scientific staff of the Ilkhanid state as well as the establishment of the Ilkhanid state. It is known that Hâce Nasîrüddîn Tûsî, who created an observatory, library and education center in Meraga with the support of Hülegü, carried out important studies that shaped the history of science with some scholars and distinguished students who were his assistants of educational activities and scientific studies. The students who got the education of Hâce Nasîrüddîn Tûsî, appeared as scholars who enriched the science World of the Ilkhanid state after the death of Tûsî.
In our study, we will touch on the scholars who worked under the leadership of Hâce Nasîrüddîn Tûsî, who helped him at the Meraga observatory and the students who received education from Hâce Nasîrüddîn Tusî. By conveying detailed information about these people, we aim to explain their scientific activities, resumes, works and their place in the Ilhanli scientific world and to depict the scientific situation of the Ilhanli country. In our research by using the source works and biography books of the period, we will introduce the scientific committee which isn’t sufficiently known of Hâce Nasîrüddîn Tûsî who many studies have been done about him and the selected student community that was educated by Tûsî. The main subject of our article is created by the scientists around Hâce Nasîrüddîn Tûsî.
Keywords
- Bağdâdî, İsmâ‘îl Bâşâ (1951). Hediyyetu’l-‘Ârîfîn I-II. İstanbul.
- Dayı, Özkan (2020). Moğolların Teşkilat ve İdarî Tarihi. Ankara: Altınordu Yayınları.
- Kutbî, Muhammed b. Şâkir (1974). Fevâtu’l-Vefeyât I-V. Beyrut: Dâr-i Sâdir.
- Şerbetçi, Azmi (2002). “Kutbüddîn Şîrâz”, DİA, XXVI, Ankara, ss. 487-489.
- Zirikli, Hayruddîn (1969). el-A‘lâm I-XII. Beyrut.
