OSCAR WİLDE’İN MUTLU PRENS ÖYKÜSÜNDE YER ALAN KÜLTÜREL ÖĞELERİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN YURİ LOTMAN’IN KÜLTÜR GÖSTERGEBİLİMİ KAVRAMLARI DOĞRULTUSUNDA İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı Oscar Wilde’ın Mutlu Prens başlıklı öyküsünde yer alan ve kaynak kültürde sembolik anlamı olan kültürel öğelerin Türkçe çevirilerini, çeviri göstergebilimi yöntemiyle incelemek Yuri Lotman’ın kültür göstergebilimi kavramları doğrultusunda değerlendirmektir. İnceleme, öykünün 2008 yılında Floating Press yayınevi tarafından yayımlanan özgün metni üzerinden gerçekleştirilmiştir. Çalışma için öykünün Özgü Çelik, İbrahim Şener, M. Ali Ayyıldız, Roza Hakmen &Fatih Özgüven, Nihal Yeğinobalı, Ayşe Banu Karadağ, Suat Ertüzün, Aylin Yıldız, Gökçe Deniz İnce, Derya Öztürk tarafından yapılmış on farklı çevirisi çeviri göstergebilimi yöntemiyle incelenmiş ve Yuri Lotman’ın semiyosfer, asimetri, diyalog ve sembol kavramları doğrultusunda değerlendirilmiştir. Semiyosfer, tarih, mitoloji, gelenekler, semboller gibi daha birçok kültürel unsuru içeren bir anlam evrenidir. Lotman bakış açısıyla kültürlerarası iletişimin yani diyaloğun sağlanabilmesi için öncelikle bu anlam evreninin çözümlenmesi gerekmektedir. Sonuç olarak görülmüştür ki kültürel öğelerin çevirilerinde karşılaşılan en önemli sorunlardan birisi kaynak kültürde yer alan kültürel öğenin hedef kültürde simetrik karşılığının olmamasıdır. Elde edilen bulgulara göre bazı çevirmenlerin sembolik anlamı olan kültürel öğelerin çevirilerinden kaçındığı ve bu kültürel öğelerin kaynak kültürdeki anlamlarının erek kültüre yeterince aktarılamadığı gözlemlenmiştir. Bu yaklaşım kültürel boşluklara neden olmaktadır. Çeviri sadece dil değil aynı zamanda bir kültür aktarımıdır. Bu bağlamda çeviriden önce eseri kültür göstergebilimi bakış açısıyla okumanın ve ona tarihsel ve kültürel çözümleme ile yaklaşmanın çevirmene kültürel öğelerin aktarımında karşılaşabileceği asimetri yani çevrilemezlik durumu gibi sorunlar konusunda yardımcı olacağı söylenebilir.
Keywords
Abstract
The Analysis of the Cultural Elements in Turkish Translations of The Happy Prince by Oscar Wilde Through Yuri Lotman’s Perspective of Semiotics of Culture. The aim of this study is to analyze the cultural elements and their symbolic meanings in source culture through Yuri Lotman’s concepts of semiotics of culture. The analysis has been practiced on the original text published in 2008 by Floating Press. The ten different translations of the work by Özgü Çelik, İbrahim Şener, M. Ali Ayyıldız, Roza Hakmen & Fatih Özgüven, Nihal Yeğinobalı, Ayşe Banu Karadağ, Suat Ertüzün, Aylin Yıldız, Gökçe Deniz İnce, Derya Öztürk have been studied by the help of translation semiotics method through Yuri Lotman’s concepts of semiotics of culture such as semiospher, assymetry, dialogue and symbol. Semiospher is universe of meaning includes history, myth, traditions and many more. According to Lotman’s perspective of semiotics of culture this universe of meaning should be analyzed to realize the dilogue. As a result it is clear that one of the main problem in translations of cultural elements is the assymetry. The findings show that some of the tanslators avoid translating the cultural elements unique to the source text culture and wipe out the sign in target text. This appraoach causes cultural gaps. Translation is not only transformation of language but also transformation of culture. In this sense, to read the work interms of semiotics of culture and to have an analyzing approach will helpful for the problems such as assymetry.
Keywords
- Aksoy, B. (2000). Kültür Odaklı Çeviri ve Çevirmen. Türk Dili Dergisi, Temmuz. S.583: 51-57.
- Aksoy, B. (2016). Oscar Wilde in Turkish. Burçin Erol (Ed.), One Day 0scar Wilde (s. 27-34). İstanbul: Hacettepe University Department of English Language and Literature.
- Benveniste, E. (1995). Genel Dilbilim Sorunları. (Çev. E. Öztokat). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Collins Cobuild Essential Dictionary. (1994). İngilizce Türkçe Sözlük. İstanbul: Metro Yayınları.
- Ersoy, N. (2007). Semboller ve Yorumları. 3.basım. İstanbul: Dönence Yayınları.
- Gezgin, D. (2007). Bitki Mitosları. 1.bsm. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Humaish, A. H. (2017). Integration of Art and Morality in Oscar Wilde’s The Happy Prince. English Language Literature and Culture. January 2(1): 5-11.
- Kalkan, Öztürk S. (2012). Türk Kültüründe Selamlaşma Kavramı. Bu Kavramın (İlköğretim ve Ortaöğretim) Ders Kitaplarına ve Ders programlarına Yansıtılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Kanıdinç, B. (2020). Önsözler Tanıklığında Bir Çevirmenin Serüveni: Çeviri Tarihimizde Nurettin Sevin. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi/Journal of Translation Studies. S.28 Bahar: 79-97.
- Kirvalidze, N.ve Samnidze N. (2018) Aesthetic Morality and Intertextuality of Oscar Wilde’s The Happy Prince and Other Tales. International Journal of Arts&Sciences 11(01): 343-356.
- Kourdis, Evagelos. (2020). Towards a Typology in Intersemiotic Translation from Verbal to Nonverbal and Polysemiotics Signs. Mesut Kuleli, Didem Tuna (Ed.). Dil, Edebiyat ve Çeviri Odağında Kavramsal Okumalar/Conceptual Readings in Language Literature and Translation/Lectures Notionnelles de la Langue, de la Littérature et de la Traduction. (79-99). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Lotman, Y. M. (1990). Universe of The Mind. (Çev. Ann Shukman). Great Britain: Indiana University Press.
- Lotman, Y. M . (2009). Culture and Explosion. Berlin: Walter de Gruyter GmbH & Co.
- Lotman, Y. M. (2012). Düşünen Dünyaların İçinde: İnsan-Metin-Semiyosfer-Tarih. (Çev. Sabri Gürses) Ankara: Bilgesu Yayınları.
- Özer, E. (2016) Aizanoi’dan Horozlu Mezar. Art-SANAT 5: 1-13.
- Öztürk Kasar, S. (2001). “La Sémiotique Subjectale et la Traduction”, Third International Congress- Claims, Changes and Challenges in Translation Studies Abstracts, 30 Ağustos-1 Eylül 2001. Kopenhag.
- Öztürk Kasar, S. (2017). Jean-Claude Coquet ve Söyleyenler Kuramı. Prof. Dr. Ayşe Eziler Kıran’a Armağan. İrem Onursal Ayırır, Ece Korkut (Ed.). (s.183-199) Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
- Paker, S. (1998). Turkish Tradition, Routledge of Translation Studies. Mona Baker. (Ed.). (s.571-582). London and Newyork: Roudledge.
- Posner, R. (2001). Kültür Nedir? Antropolojideki Temel Kavramların Göstergebilim Açısından Yorumu. I. Göstergebilim Kongresi Bildirileri, 20-23 Ekim 1999. (25-62). İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Raymond, B. (2011). İşaretler, Semboller ve Alametler. (Çev. Derya Engin). 1.baskı. İstanbul: Neden Yayınevi.
- Rifat, M. (2008). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
- Sans Souci. Erişim Tarihi: 27 Aralık 2020, https://en.wikipedia.org/wiki/Sanssouci
- Saussure D. F. (2011). Course in General Linguistics Ferdinand de Saussure (Çev.Wade Baskin). New York: Columbia University Press.
- Sümbül, Y. (2014). Wilde Times: A Marxist Reading of Oscar Wilde’s The Happy Prince. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. s. 19: (161-168).
- Steconi, U. (2004). Five Reasons Why Semiotics Is Good For Translation Studies: Doubts and Directions in Translation Studies. Gambier, Shlesinger and Stolze (Ed.), Bejamins Translation Library (s.15-26). Lisbon: Benjamin Publishing.
- Torop, P. (2000). Towards the Semiotics of Translation. Semiotica. 128 (3-4):5 97-610.
- Tuna, D. ve Kuleli M. (2017). Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin Bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Urgan, M. (2012). İngiliz Edebiyat Tarihi (3.cilt). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Yaman, B. (2020). Yuri Lotman’ın Kültür Göstergebilimi Bakış Açısından Nasreddin Hoca Fıkralarının İngilizce Çevirilerinde Kültürel Aktarım Sorunsalı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yılmaz E. (2009). Modrian ve Malaviç’in Sanatında Metafizik ve Felsefi Arayışlar Sanatçı Metinleri Işığında Bir Değerlendirme. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yozgat, S. (2019). Türk Mitolojisindeki Grafik Sembollerin Günümüz Logo Tasarımlarına Yansımaları: Kuş Figürü Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Ana Sanat Dalı.
- Wilde, O. (2008). The Happy Prince and Other Tales. The Floating Press.
- Wilde, O. (2008). Mutlu Prens. (Çev. Özgü Çelik). 2. Baskı. İstanbul: Say Yayınları.
- Wilde, O. (2011) Mutlu Prens. Toplu Öyküler. (Çev. İbrahim Şener). 2.basım. İstanbul: Mitra Yayınları.
- Wilde, O. (2011). Mutlu Prens. (Çev. M. Ali Ayyıldız). 4.basım. Guguk Kuşu Kitapları. Ankara: Ayyıldız Yayınları.
- Wilde, O. (2012). Mutlu Prens. (Çev. Roza Hakmen-Fatih Özgüven). 2. Basım. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Wilde, O. (2013). Mutlu Prens. (Çev. Nihal Yeğinobalı). 11.basım. İstanbul. Can Çocuk Yayınları
- Wilde, O. (2013). Mutlu Prens. (Çev. Ayşe Banu Karadağ). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- Wilde, O. (2017). Mürver Ağacı (Çev. Suat Ertüzün). 2.basım. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Wilde, O. (2017). Mutlu Prens. (Çev. Aylin Yıldız). İstanbul: Halk Kitabevi
- Wilde, O. (2017). Mutlu Prens. (Çev. Gökçe Deniz İnce). 1.baskı. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Wilde, O. (2019). Mutlu Prens. (Çev. Derya Öztürk). 1. Baskı. Ankara: Dâhi Çocuk Yayınları.
