Author :
Abstract
Kur’an ile hadis/sünnet İslam’ın iki temel kaynağı olup aralarında birçok yönden güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bu bağlamda Kur’an’ın anlaşılmasında hadislerden, hadislerin sübûtunu belirlemede Kur’an’dan istifade edildiği izahtan varestedir. Bu araştırmada yaygın kullanımın aksine hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasında âyetlerin rolü üzerinde durulmuştur. Bu vesileyle hem mezkûr yöntemi gündeme getirmek hem de hadislerin doğru anlaşılmasına bir nebze katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Nitekim bunun örnekleri klasik hadis kaynaklarında hiç de azımsanmayacak kadar fazladır. Bazı hadislerden sonra Hz. Peygamber’in veya râvinin, hadis metniyle bir âyeti iki farklı şekilde ilişkilendirdikleri müşahede edilmektedir. Bunlardan ilki, hadisin akabinde dile getirilen “Bu hadisin mânâsı/mikyası, Allah’ın şu sözüdür.” tarzındaki ifadelerden sonra bir âyete işaret edilerek aralarında anlam bağının kurulmasıdır. İkinci formu ise hadisten sonra okunan âyetlerdir. Söz konusu iki durumda da hadis ile âyet arasında bir irtibat kurulmakta ve metnin anlam alanı Kur’an çerçevesinde belirlenmiş olmaktadır. Bu yöntemin hadisin doğru anlaşılmasına ve merfû‘ mânânın tesebbütüne katkı sağlayacağı aşikâr olmakla birlikte, biricik ilke olmadığı ve diğer metotlarla birlikte değerlendirildiğinde daha iyi sonuçlar doğuracağı vurgulanmalıdır.
Keywords
Abstract
The Qur'an and hadith/sunnah are the two main sources of Islam and they have a close connection from many perspectives. In this context, it is clear that the hadith is used for in understanding the Quran and it is benefited from the Quran for the determining the origin of the hadiths. Contrary to its common usage in this study, the role of the Quran/verses in understanding and interpreting hadiths has been emphasized. On this occasion, it is aimed to both the reviving mentioned method and to contribute a little to the correct understanding of the hadiths. Thus, there are many examples of this method in classical hadith sources no less. After some hadith texts, it is seen that the Prophet or the transmitter associated the hadith text with a verse in two different ways. The first form of these, it is said that “The meaning/criterion of this hadith is the following word of God” after it is transmitted hadith text. Then they are estahlished link of meaning between the hadith and a verse by pointing out it. The second form is the verses that it is read after the hadith. In both cases, it is a connection is established between the hadith and the verse and the Quran determines the meaning area of the hadith text. Although it is obvious that this method will contribute to the correct understanding of the hadith and fixation of the raised hadith meaning, it should be emphasized that it is not the only principle and will yield better results when used together with other methods.
Keywords
- AGİTOĞLU, Nurullah, Hadis ve Bağlam, Kitâbî Yayınları, İstanbul 2015.
- BODUR, Osman, Müteşâbih Hadislerin Yorumu, Rağbet Yayınları, İstanbul 2016.
- ÇAKIN, Kamil, “Hadisin Kur’an’a Arzı Meselesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XXXIV, Ankara 1993, ss. 237-262.
- EBÛ DÂVÛD, Süleyman b. el-Eş’as el-Ezdî es-Sicistânî (ö. 275/889), es-Sünen, Dâru’r-Risâleti’l- Âlemiyye (I-VII, thk. Şu’ayb el-Arnaût, ve dğr.) Beyrut, 1430/2009.
- ECE, Abdurrahman, “Hadislerin Hadislerle Anlaşılması”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2018, C. XVII, S. 34, ss. 163-189.
- ERUL, Bünyamin, “Hadis ve Sünnetle İlgili Temel Problemler”, Kur’an ve Hadis İlimleri, Ankuzem Yayınları, Ankara 2009.
- GAZALÎ, Muhammed, Fakihlere ve Muhaddislere Göre Nebevî Sünnet, Trc. Ali Özek, İslami Araştırmalar, İstanbul 1992.
- GÜLER, Zekeriya, Hadis Tetkikleri, İFAV Yayınları, İstanbul 2015.
- GÜRKAN, Menderes, Vakfe, DİA, İstanbul, 2012, c. XLII, s.s. 463-465.
- HATTÂBÎ, Ebû Süleymân Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm b. Hattâb el- Hattâbî el-Büstî (ö. 388/998), A’lâmu’l-Hadîs fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Câmiatu Ummu’l-Kurâ Me’hedu’l-Buhûsi’lİslâmiyye, (I-IV, thk. Muhammed b. Saîd, I. Bsk.), Mekke, 1409/1988.
- HOŞAB, Fahri, “Hadîslerin Doğru Anlaşılmasında Mecâzın Önemi ve Tokalaşmaya Dair Bir Hadîsin Tahlîli”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, C. XII, S. 24, ss. 71-87.
- İBN BATTÂL, Ebü’l-Hasen Alî b. Halef b. Abdilmelik b. Battâl el-Bekrî el-Kurtubî (ö. 449/1057), Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Mektebetu’r-Rüşd, (I-X, II. Bsk.), Riyad, 1423/2003.
- İBN FÛREK, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan el-İsfahânî en-Nîsâbûrî (ö. 406/1015), Müşkilu’l-Hadîs ve Beyânuh, Âlemu’l-Kütüb, (thk. Mûsâ Muhammed Ali, II. Bsk.), Beyrut, 1405/1985.
- İBN MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö. 273/887), es-Sünen, Dâru’r-Risâleti’l- Âlemiyye, (I-V, thk. Şu’ayb el-Arnaût, ve dğr. , I. Bsk.), Beyrut, 1430/2009.
- KARADÂVÎ, Yusuf, Sünneti Anlamada Yöntem, Trc. Bünyamin Erul, Nida Yayıncılık, İstanbul 2009.
- KİRMÂNÎ, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf b. Alî (ö. 786/1384), el-Kevâkibu’d-Derârî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, (I-XXV, II. Bsk.) Beyrut, 1401/1981.
- KÖKTAŞ, Yavuz, “Hadislerin Anlaşılmasında Belâgat İlminin Önemi”, Dinî Araştırmalar Dergisi, 2002, C. IV, S. 12, ss. 125-144.
- MÂTÜRÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî (ö. 333/944) (Ed. Bekir Topaloğlu, I-XVIII), Te’vîlâtu’l-Kur’ân, Dâru’l-Mîzân, İstanbul, 2005-2007.
- MÜSLİM, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyri en-Neysâbûrî (ö. 261/875), el-Câmi’u’s-Sahîh, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, (I-V, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, I. Bsk.), Beyrut, 1412/1991.
- NAİM, Ahmed; MİRAS, Kâmil, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, Gaye Matbaacılık, Ankara, 1976-1980.
- NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu’ayb (ö. 303/915), Sünenü’n-Nesâî, Mektebetu’l-Matbûâti’l- İslâmiyye, (I-IX,) Haleb, 1414/1994.
- OKUMUŞLAR, Muhiddin, “Hadislerin Anlaşılmasında Eğitsel Yorumun Önemi”, Hadis Tetkikleri Dergisi, 2007, C. V, S. 2, ss. 123-134.
- ÖZCAN, Kemal, “Hadislerin Anlaşılmasında Bağlamın Önemi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, C. XIV, S. 2, ss. 169-190.
- ÖZMEN, Ramazan, “Hudeybiye Barış Antlaşması ve Hadislerin Anlaşılmasında Hâdiselerin Arka Planını Okumanın Sunacağı İmkanlar Üzerine Bir Deneme”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2018, S. 40, ss. 277-298.
- POLAT, Salahattin, Metin Tenkidi, İFAV Yayınları, İstanbul 2010.
- RÂZİ, Ebû Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et Taberistânî (ö. 606/1210), Mefâtîhu’l-Ğayb, Dâru’l-Fikr, (I. Bsk.), Beyrut, 1401/1981.
- TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî (ö. 310/923), Câmiu’l- Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, Dâru Hecer, (I-XXVI, thk. Abdulmuhsin et-Türkî, I. Bsk), Kahire, 1422/2001.
- TİRMİZÎ, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (ö. 279/892), el-Câmiu’l-Kebîr, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, (I-VI, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf, I. Bsk.), Beyrut, 1996.
- TOPALOĞLU, Nuri, “Hadislerin Anlaşılmasında Zaman, Mekan, Şahıs ve Şartların Önemi”, Hadisin Dünü- Bugünü ve Geleceği Sempozyumu, (14-15 Ekim 1993), 1993, ss. 211-214.
- ÜNAL, İsmail Hakkı, İmam Ebu Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, DİB Yayınları, Ankara 2001.
- YÜKSEL, Fatih Muhammet, Te’vîlâtü’l-Kur’ân Bağlamında Mâtürîdî’de Hadis Yorumu (Kelâmî Hadisler Örneği), Elazığ, 2019, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- ZERKEŞÎ, Ebû Abdullah Bedrüddin Muhammed b. Abdullah (ö. 745/1344), Hz. Âişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler, Trc. Bünyamin Erul, Otto Yayınları, Ankara 2010.
