Author :
Abstract
Manisa’nın Kırkağaç İlçesi ilk çağlardan beri yerleşime sahne olmuş, tarihi süreç içerisinde farklı ırk ve inanca sahip toplumların oluşturduğu kozmopolit yaşam biçimi, çok renkli bir kültürel zenginliği de beraberinde getirmiştir. Bu zenginlik konut mimarisine de yansımıştır. Kökleri antik Yunan ve Roma mimarisine kadar uzanan antik gelenekli mimari unsurlar, yerli mimari unsurlarla kaynaşarak son derece zengin çeşitlilik ve özgünlük yansıtan bir konut mimari anlayışını ortaya çıkarmıştır. Rum evlerinin Neo-Klasik ve Neo-Barok mimari anlayıştaki cephe düzenleri, yöredeki Türk evlerini de görsel açıdan etkilemiş, aynı dönem Türk evlerinde Rum evlerinden esinlenilerek yapılan görsel uygulamalar görülmüştür. Bu etki Resul Ensezer Konağı’nda olduğu gibi, planda değil daha çok cephe mimarisinde hissedilmektedir. Genellikle giriş alınlık kemeri kilit taşında, giriş eyvan kemeri kilit taşında, bahçe kapısı lentosunda ya da kemer kilit taşında, bazen de giriş eyvanı ile çatı saçağı arasında kalan kısımda, ancak her halükarda konut girişlerinde yaygın şekilde kuş figürlerine yer verildiği görülmektedir. Resul Ensezer Konağı’nda da görüldüğü şekilde rölyef karakterinde işlenmiş kuş figürlerinin kırlangıç ve güvercin figürleri olduğu anlaşılmaktadır. Hem Türk hem Rum konutlarında karşımıza çıkan kırlangıç ve güvercin figürleri bereket, umut ve müjde sembolü olarak işlenmişlerdir. Zira, hem eski Türk inançlarında hem de Antik Yunan inançlarında kuş, “bereket, müjde, umut, dostluk, barış, sevgi” kavramlarını sembolize etmektedir. Plan, mimari ve süsleme özellikleri açısından büyük bir zenginlik ve çeşitlilik gösteren Kırkağaç konakları ve evleri, kökeni antik Yunan ve Roma mimarisine kadar uzanan mimari geleneklerle, Türk mimari geleneklerinin tarihi süreçte yerli ve çok renkli demografik yapıyla beslenmesi ve farklı kültürlerle etkileşimi sonucu ortaya çıkmış, zenginlik ve çeşitlilik arz eden özgün bir mimari karakteri temsil etmektedir. Kırkağaç konaklarındaki bu özgün mimari karakterin önemli bir temsilcisi de Resul Ensezer Konağı’dır.
Keywords
Abstract
Kırkağaç District of Manisa has been the scene of settlement since the early ages and the cosmopolitan lifestyle created by societies with different races and beliefs in the historical process brought along a multicolored cultural richness. This wealth is also reflected in housing and home architecture. The architectural elements of ancient traditions, whose roots date back to Ancient Greek and Roman architecture, have been combined with local architectural elements to create a residential architectural understanding that reflects an extremely rich variety and originality. The Neo-Classical and Neo-Baroque façade arrangements of Greek houses in an architectural understanding also affected the Turkish houses in the region visually and visual applications inspired by Greek houses were seen in Turkish houses during the same period. This effect is felt more in the facade architecture, not in the plan, as in Resul Ensezer Mansion.It is seen that bird figures are commonly used in the entrance pediment arch keystone, entrance iwan arch keystone, garden door lintel or arch keystone, sometimes in the part between the entrance iwan and roof canopy, but in any case at the house entrances. As seen in Resul Ensezer Mansion, it is understood that the bird figures embroidered in relief character are swallow and dove figures and the swallow and dove figures, which we encounter in both Turkish and Greek houses, are processed as symbols of fertility, hope and good news. The bird symbolizes the concepts of "fertility, good news, hope, friendship, peace, love" in both ancient Turkish and ancient Greek beliefs. Kırkağaç mansions and houses, which show a great richness and diversity in terms of plan, architecture and decoration, emerged as a result of the architectural traditions that date back to Ancient Greek and Roman architecture and the interaction of Turkish architectural traditions with local and multicolored demographic structure and interaction with different cultures. It represents a diverse unique architectural character. Resul Ensezer Mansion is an important representative of this unique architectural character in Kırkağaç mansions.
Keywords
- Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapıları. Türk Tarih Kurumu Yayını.
- Akın, N. (2001). Balkanlar'da Osmanlı Dönemi Konutları. Literatür Yayıncılık.
- Akşit, O. (1983). Manisa Tarihi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Aktemur, A.M. (2013). Tarihi Zile Konakları ve Evleri. Eser Ofset Basın Yayın Matbaacılık.
- Aktemur, A. M. (2009). Batı Etkisinin Türk Mimarisine Yansıyış Süreci ve İstanbul Karaköy’deki Avrupa Tarzı Sivil Mimari. Eser Ofset Basın Yayın Matbaacılık.
- Aktemur, A. M. (2016), Bakü’deki Avrupa Tarzı Sivil Mimarlık Örneklerinde Cephe Düzeni. Zafer Ofset Yayıncılık.
- Aslanoğlu, İ. (1980). Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı (1923-1938). ODTÜ Yayınları.
- Aslanapa, O. (1993). Türk Sanatı. Remzi Kitabevi.
- Bozer, R. (1987). Kula Evleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Cezar, M. (1978). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (1995). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi. Seyran Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (1999). Türk Mitolojisinin ABC’si. Kabalcı Yayınevi.
- Eldem, S.H. (1963). Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları.
- Emecen, F. M. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Erpi, F. (1987). Buca’da Konut Mimarisi (1838-1934), ODTÜ Yayınları.
- Esmer, M.A. (1992). Avanos’un Eski Türk Evleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Günay, R. (2000). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri. YEM Yayınları. Karpuz, H. (1993). Türk-İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Nauman, R. (1998). Eski Anadolu Mimarlığı. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi. C.II. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Sayan, Y. (1997). Uşak Evleri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sayan, Y. (2009). Sivrihisar Evleri. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
- Sözen, M. ve Tapan, M. (1973). 50 Yılın Türk Mimarisi. Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Tuğlacı, P. (1985). Osmanlı Şehirleri. Milliyet Yayınları.
