Author :
Abstract
Bosna ve bazı bakımlardan ondan ayrı olsa dahi ismen ve coğrafî bağlamda aslında çoğu zaman beraber anıldığı Hersek bölgeleri tarih boyunca kendilerini elinde tutan siyasî teşekküller için kale ve benzeri yapılar açısından büyük sayılara sahip olan bir mekânı simgelemiştir. Bu yapılar, küçük-orta ve büyük şeklindeki kapasite ve diğer unsurları ile sadece mimarî bakımdan değil, personeliyle de mühim bir çeşitliliğe konu olmuştur. Mevzu bahis çeşitlilik elbette sadece garnizon niceliklerini ilgilendirir bir nitelikte de değildir. Ayrıca işlevsel bir farklılıktan başka bu personellerin nasıl maaş aldıkları noktasında bir ayrıma tabii tutuldukları da aşikardır. Bu çalışma, arşivlerde yer alan Timar Ruznâmçe defterleri ve diğer perakende evrakın incelenmesi sonucunda ortaya çıkarılmıştır. O nedenle çalışmanın odak noktası kalelerden çok içindekiler, onlardan ziyade ise de gelirlerini timarlardan elde edenlerdir. Gelirlerin timarlardan elde edilmesi birincil olarak coğrafya ve Osmanlı’nın bu yapıları askeriyenin nabzının attığı yerde teşkil edişiyle de doğru orantılı bir problematiktir. Coğrafyanın öne çıkışı ve söz konusu maaş alımı kalelere birebir sirayet etmiş olan bir husustur. Fakat çalışma doğrudan kale personelini ilgilendirmekle birlikte hem neferler hem de kaleler farklı topraklarda görev yapıyor olmaktan hisselerine düşeni almışlardır. Dolayısıyla da her iki öge, yani kaleler ve onların içerisinde yaşayanlar bahse konu olduklarında coğrafi şartların göz önünde bulundurulmasına ziyadesiyle dikkat çekilme çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Which it is often mentioned together eventhough it is seperate from it in some respects Bosnia and the region of Herzegovina symbolized a place of supernumerary, in terms of forts and similar structures for the political organizations that had held them throughout history. These structures with their small-medium and large capacity and other elements, have been the subject of a significant diversity not only in terms of architecture, but also with their personnel. Of course, the subject matter about this diversity does not only concern garrison quantities. In addition to a functional difference, it is obvious that these personnel are subject to a distinction in terms of how they paid. This study was revealed as a result of the examination of Timar Ruznâmçe registrations and other retail documents in the archives. For this reason the focus of the study is the people inside rather than fortress’, who earn their income from the timars. Obtaining revenues from timars is a problem in direct proportion to geography. Thus the Ottomans formed these structures in the place where the military’s pulse beat. The prominence of geography and the aforementioned salary intake is an issue that has directly effected to the forts. However, although the study directly concerns the fortress personnel, both the soldiers and forts took their share from working in different lands. Therefore, it has been tried to draw attention to the geographical conditions when both elements, namely forts and the people living in them, are mentioned.
Keywords
- 2. Yayınlar Aksu Kılıç, L. (2019). “17. Yüzyilda Koyulhisar-Suşehri ve Sisorta Nahiyeleri Üçgeninde Timar
- Yayınları: 7-31. Aydın, M. (2013). “Kaleler”, Dünya Savaş Tarihi: Osmanlı Askerî Tarihi – Kara, Deniz ve Hava
- Kuvvetleri 1792-1918, Ed. Gültekin Yıldız, İstanbul: Timaş Yayınları: 11-33. Barkan, Ö. L. (2001). “Timar”, İA, c. XII, Eskişehir: 286-333. Ceylan, M. (2018). Timar Ruznâmçe Defterlerine Göre Saruhan Sancağı Timarlı Sipahileri (1595-1617),
- (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Darling, T.L. (2014). “Nasihatnameler, İcmâl Defterleri and the Timar-Holding Ottoman Elite in the Late
- Sixteenth Century”, Osmanlı Araştırmaları, XLIII, 193-226. DAGM (Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü), (1992). Bosna-Hersek ile İlgili Arşiv Belgeleri (1516-1919),
- Ankara. DAGM, (2006). 91, 164, MAD 540 ve 173 Numaralı Hersek, Bosna ve İzvornik Livâları İcmâl Tahrîr
- Defterleri (926-939/1520-1533), Ankara. Demirel, Ö. (1997). “Osmanlı Döneminde Sivas Şehrinde Sur, Saray, Mahalleler ve Sosyo-Kültürel
- Eserler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XII, İzmir. Djurdjev, B. (1992). “Bosna-Hersek”, DİA, c. VI, İstanbul: TDV Yayınları: 297-305. Doğan, G. (2017). Venediklü ile Dahi Sulh Oluna – 17. ve 18. Yüzyıllarda Osmanlı-Venedik İlişkileri, 1.
- Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları. Duffy, C. (1979). Siege Warfare Vol. I: The Fortress in the Early Modern World 1494-1660, London:
- Routledge. Emecen, F. (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İstanbul: İş
- Bankası Kültür Yayınları. Emecen, F. (1992). “Banaluka”, DİA, c. V, İstanbul: TDV Yayınları: 49-51. Erdoğan Özünlü, E. (2009). “Timar Tevcihatı ile İlgili Kaynaklarda Yer Alan Kayıtların
- Karşılaştırılmasına Dair Bir Deneme”, OTAM: 21: 81-93. Erdoğan Özünlü, E. (2010). “Osmanlı Ordusunda Bir Motivasyon ve Terfi Kaynağı: ‘Terakki’ Tevcihi”,
- Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11): 238-244. Ersenal, K. (2019). Kale’den Yıldız Kale’ye: Lefkoşa ve Mağusa Kuşatmaları Örneğinde Kale
- Bilimler Enstitüsü, Ankara. Eyice: (2001). “Kale”, DİA, XXIV, (ss. 234-242) İstanbul. Gezer, Ö. (2020). Kale ve Nefer – Habsburg Serhaddinde Osmanlı Askeri Gücü (1699-1715), 1. Baskı,
- İstanbul: Kitap Yayınevi. Gezer, Ö. (2017a). “1522’den 19. Yüzyıla Kadar Habsburg Mutlakıyetinin İnşası ve Militärgrenze”,
- Küçük, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları: 137-157. Gezer, Ö. (2017b). “Bosna Serhaddinde Osmanlılar: Karlofça Antlaşması’ndan Sonra Bosna
- Sempozyumu – 6-8 Ekim 2016 Çanakkale Bildiriler, c. I, Ed. Aşkın Koyuncu, Çanakkale Onsekiz
- Mart Üniversitesi Yay., Çanakkale: 338-347. Güven, O. (2017). İki Savaş Arasında Bosna Kaleleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe
- Üniversitesi, Ankara. Handzić, A. (1985). “XVII. Yüzyılda Bosna Eyaleti’nde Sınır Karakollarının Teşkilâtı Hakkında”,
- İÜEFTD Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi İstanbul 23-28 Eylül 1985, İstanbul: Edebiyat
- Fakültesi Basımevi: 263-270. Hezarfen Hüseyin Efendi, (1998). Telhîsü’l-Beyân Fî Kavânîn-i Âl-i Osman, Haz. Sevim İlgürel),
- Ankara: TTK Yayınları. İmamović, M. (2018). Boşnakların Tarihi, Çev. Hüseyin Gül – Cenita Özgüner, İstanbul: Tarih Vakıf
- Yurt Yayınları. İnalcık, H. (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, Çev. Halil Berktay,
- İstanbul: Eren Yayınları. İnalcık, H. (2011). Osmanlılar, 4. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları. İnalcık, H. (2012). Devlet-i ‘Âliyye, c. I, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları. Karagöz, H. – Korkmaz, Y. (2020). “Büyük Türk Savaşları Döneminde Bosna Serhaddinde Asayiş ve
- Ankara: Pegem Akademi Yayınları: 633-672. Kılıç, O. (2012). “Teşkilat ve İşleyiş Bakımından Doğu Hududundaki Osmanlı Kaleleri ve Mevâcib
- Defterleri”, OTAM: 31: 87-128. Kul, E. (2018). “Bosna Eyaleti’nde Askerî ve Sosyal Alanda Yapılan Faaliyetler (1700-1715)”, İstanbul
- Türkiyat Mecmuası, c. 28: 2: 111-136. Malcolm, N. (1999). Kısa Bosna Tarihi, (Çev. Aşkım Karadağlı), İstanbul: OM Yayınları. Oruç, H. (2006). “15. Yüzyılda Bosna Sancağının İdari Taksimatı”, OTAM, 18/2005, Ankara: 249-271. Oruç, H. (2010). “1528/1530 Tarihli Mücmel Tahrir Defterine Göre Bosna Sancağında Mustahfız
- (Ed. Ekrem Causević, Nenad Moacanın, Vjeran Kursar), Berlin. ss.743-761. Pamuk, Ş. (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, İstanbul: Tarih Vakıf-Yurt Yayınları Parker, G. (2006). Askerî Devrim, (Çev. Tuncay Zorlu), İstanbul: Küre Yayınları. Pedani, M.P. (2004). “The Ottoman Empire and the Gulf of Venice (15th-16th Century)”, CIEPO XIV.
- Sempozyumu Bildirileri 18-22 Eylül 2000 Çeşme, Ed. Tuncer Baykara, Ankara: TTK Yayınları:
- 585-600. Römer, C. (2010). “Savaş Ganimeti Olarak Arşiv Belgeleri Osmanlı-Habsburg İlişkilerinin Olağanüstü
- Bir Veçhesi”, (Çev. Şirin Tekeli), Harp ve Sulh – Avrupa ve Osmanlılar, (Ed. Dejanirah Couto), Stein, M. L. (2007). Osmanlı Kaleleri – Avrupa’da Hudut Boyları, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları Tok, Ö. (2012). “Osmanlı Askeri Teşkilatı”, Osmanlı Teşkilat Tarihi El Kitabı, (Ed. Tufan Gündüz),
- Ankara: Grafiker Yayınları: 113-216. Uyar, M. – Erickson, E. J. (2014). Osmanlı Askerî Tarihi, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları Uzunçarşılı, İ.H. (2003). Osmanlı Tarihi, c. II, Ankara: TTK Yayınları. Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapukulu Ocakları – Acemi Ocağı ve Yeniçeri
- Ocağı, c. I, Ankara: TTK Yayınları. Üçel-Aybet, G. (2010). Avrupalı Seyyahların Gözüyle Osmanlı Ordusu (1530-1699), İstanbul: İletişim
- Yayınları. Yalçınkaya, M. A. (2015). “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Hizmetindeki Avrupalıların İstihdamı ve Tedarik
- Kanalları (1718-1800)”, XVI. Türk Tarih Kongresi 20-24 Eylül 2010 Ankara – Kongreye Sunulan
- Bildiriler, c. IV – 2. Kısım: Osmanlı Tarihi, Ankara: TTK Yayınları: 649-668. Yüksel, A. (2017). “Tuzla Sancağı Hakkında Bazı Bilgiler (1700-1878)”, Osmanlı Dönemi Balkan
