Author :
Abstract
Tarihsel olarak bedenin imajı, zamana ve mekâna göre değişen pek çok norm üzerine kurulmuştur ve kültürel bir altyapıya dayanır diyebiliriz. Kültürel okumaları yapabilmek ve içeriği anlayabilmek için ise eserin maksadına bakmamız gerekmektedir. Maksatçılık, sanat eserinin sanatçının söylediği ya da hedeflediği anlamı taşıdığını ileri süren bir yorumlama teorisidir ve sanatçının tam olarak amaçladığı şeyi yapması durumunda bir sanat eserinin başarılı olduğunu savunur. Bu çalışma sanatçıların, feminist ve bağlamsal bir bakış açısıyla, görsel ve metin odaklı (metinlerarası) temsil biçimlerini kadın bedeni ve normatif toplumsal cinsiyet rollerini sorgularken; algılanma ve yansıtılma biçimlerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda Guerilla Girls, Gülsün Karamustafa, Cindy Sherman, Gina Pane, Marina de Van, Marina Abramovic ve Ann Hamilton eserlerinde ve performanslarında ne yaptıkları ve maksatlarının ne olduğu incelenmiştir. Ortaya konan örnekler ve yorumlar Barrett’in (2020) “Maksatçılık” sorgulamaları çevresinde incelenmiştir. Bir kısım kamusal sanat tartışmalarında, bazı medya sitelerinde ve bazı araştırmalarda beden üzerine üretilen sanat performansları, görüntüleri, objeleri hakkında devam eden baskın söylem, bedene müdahale edilen görüntülerin fiziksel ve zihinsel olarak riskli olduğu “sanatçını kendini cinselleştirme” veya “kendini nesneleştirme” sınırında olduğu ve dolayısıyla makulen akla hizmet ettiği yönündedir. Bu çalışmada incelenen kadın sanatçılara ve bedenleriyle yapmaya çalıştıklarına baktığımızda ise; kadın sanatçıların kendi bedenlerine uyguladıkları şiddet ya da müdahaleler ile metalaşmış kadın bedeni, insan bedeni ve toplumsal normlar üzerine sorgulamalar yaptıkları görülmektedir. Sanatçılar sadece kendi bedenlerine değil, farklı toplumlarda ve farklı zamanlarda kadına yaklaşımı eleştiren eserler ortaya koyarken, bedenlerini kadınların maruz kaldığı toplumsal baskı ve şiddetin bir metaforu olarak kullanmışlardır. Kadın sanatçılar bir nevi yüzlerce yılda oluşturulan kalıplara göre şekillendirilmiş ve eril bakış açısıyla dayatılan sanatı değiştirmek, yeni değerler yaratarak kadının sanatsal aidiyetini inşa etme yolunda önemli adımlar atmışlardır. Feminist sanatçılar toplum temelli pek çok soruna dikkat çekmenin ötesine geçerek, sanatın üretimine, değerlendirilmesine ve sanatçının rolüne yönelik yepyeni bir anlayışı ortaya koymaya devam etmektedir.
Keywords
Abstract
Historically, the image of the body is based on many norms that change according to time and space, and it can be said that it is based on a cultural infrastructure. In order to make cultural readings and understand the content, we need to look at the purpose of the work. Purposefulness is a theory of interpretation that asserts the work of art has the meaning the artist said or intended and argues that a work of art is successful if the artist does exactly what he or she intended. While this study questions the visual and text-oriented (intertextual) representations of artists, the female body and normative gender roles, from a feminist and contextual point of view; focuses on the way they are perceived and reflected. The examples and interpretations put forward in this context were examined around Barrett's (2020) "Purposeism" inquiries. In this context, what Guerilla Girls, Gülsün Karamustafa, Cindy Sherman, Gina Pane, Marina de Van, Marina Abramovic and Ann Hamilton do in their works and performances and what their aims are are examined. The examples and interpretations put forward were examined around Barrett's (2020) "Purposeism" inquiries. In some public art discussions, some media sites and some research, the dominant discourse about the art performances, images and objects produced on the body, that the images that interfere with the body are physically and mentally risky, are on the border of "self-sexualizing the artist" or "self-objectifying" and therefore, it reasonably serves the mind. When we look at the female artists examined in this study and what they try to do with their bodies; It is seen that women artists make inquiries about the commodified female body, the human body and social norms through the violence or interventions they apply to their own bodies. Artists have used their bodies as a metaphor for the social pressure and violence that women are exposed to, while creating works that criticize not only their own bodies, but also the approach to women in different societies and at different times. Women artists have taken important steps towards changing the art that has been shaped according to the patterns created in hundreds of years and imposed with a masculine point of view and building the artistic belonging of women by creating new values. Feminist artists go beyond drawing attention to many community-based problems and continue to reveal a brand-new understanding of the production and evaluation of art and the role of the artist.
Keywords
- Abramovic, M. (2016). Walk Through Walls. New York: Crown Archetype.
- An, K. ve Cerasi, J. (2021). Kim Korkar Çağdaş Sanattan? İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Antmen, A. (2014). Kimlikli Bedenler. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Arslan, E., Ünalan, E. ve Türkoğlu, S. (2009). Cinsiyetcilik ve Medya “Güzin Abla” Köşesinde Yeniden Üretilen Ataerkil Cins Kimlikleri. Cogito (58): 385-402.
- Bahtin, M. (2005). Sanat ve Sorumluluk İlk Felsefi Denemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Barrett, T. (2020). Eleştiri: Öğrenciler İçin Bir Rehber. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
- Barry, J. ve Flitterman-Lewis, S. (2012). Metin Stratejileri: Sanat Üretiminin Politikası. A. Antmen, (Ed.), Sanat Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri (s. 253-265) İçinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Baudrillard, J. (2008a). Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Baudrillard, J. (2008b). Tüketim Toplumu. (Çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bell, J. (2009). Sanatın Yeni Tarihi. (Çev. C. Ünlü, N. İleri ve R. Gürtuna). İstanbul: NTV Yayınları.
- Benedict, R. (2011). Kültür örüntüleri. (Çev. M. Topal). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Berger, J. (2012). Görme biçimleri. (Çev. Y. Salman). İstanbul: Metis Yayınları.
- Bordo, S. (1997). The Body and The Reproduction of Femininity. K. Conboy, N. Medina and S. Stanbury (Eds). Writing on the Body: Female Embodiment and Feminist Theory. (s. 90-110) In. New York: Columbia University Press.
- Bourdieu, P. (2015). Eril Tahakküm. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Corbin, A., Courtine, J. J. ve Vigarello, G. (2008). Bedenin Tarihi 1: Rönesans'tan Aydınlanma'ya. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat.
- Çabuklu, Y. (2001). Kovulanın İzi. İstanbul: Metis Yayınları.
- Çabuklu, Y. (2004). Toplumsalın Sınırında Beden. İstanbul: Kanat Yayınları.
- Çabuklu, Y. (2006). Bedenin Farklı Halleri. İstanbul: Kanat Yayınları.
- Export, V. (2011). Kadın Sanatı. C. Harrison ve P. Wood (Eds.). Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi (Çev. S. Gürses) (s. 978-979) İçinde. İstanbul: Küre Yayınları.
- Fineberg, J. (2014). 1940'tan Günümüze Sanat Varlık Stratejileri. İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
- Foucault, M. (2010). Cinselliğin Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gill, R. (2003). From Sexual Objectification to Sexual Subjectification: The Resexualisation of Women’s Bodies in The Media. Feminist Media Studies, 3(1): 100-106. doi:10.1080/1468077032000080158
- Gompertz, W. (2015). Pardon Neye Bakmıştınız? Modern Sanatın 150 Yıllık Şaşırtıcı, Sarsıcı, Kimi Zamanda Tuhaf Hikayesi. (Çev. S. Evren). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Grosz, E. (1994). Volatile Bodies Toward a Corporeal Feminism. Bloomington: Indiana University Press.
- Hamilton, A. (1996). The Body and the Object: Ann Hamilton, 1984-1996. Columbus, Ohio: Wexner Center for the Arts, Ohio State University.
- Harris, J. (2013). Yeni Sanat Tarihi Eleştirsel Bir Giriş. (Çev. E. Yılmaz). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Heinrıch, B. (2007). Gülsün KARAMUSTAFA: Güllerim Tahayyüllerim. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Jones, A. (2012). Beden Sanatı: Özneyi Sahnelemek. A. Antmen (Ed.). Sanat / Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri (s. 299-311) İçinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kayalı, D. Ş. (2011). Kadın Bedeni ve Özgürleşme. İzmir: İlya Yayınevi.
- Kristeva, J. (2014). Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Deneme. (Çev. N. Tutal). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Le Breton, D. (2010). Acının Antropolojisi. (Çev. İ. Yerguz). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Le Breton, D. (2011). Ten ve İz İnsanın Kendini Yaralaması Üzerine. (Çev. İ. Yerguz). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Le Breton, D. (2016). Bedene Veda. (Çev. A. U. Kılıç). İstanbul: Sel Yayıncılık.
- McDonald, H. (2001). Erotic Ambiguities the Female Nude in Art. London: Routledge.
- Michault, Y. (2013). Görselleştirme Beden ve Görsel Sanatlar. A. V. Corbin (Ed.), Bedenin Tarihi 3, Bakıştaki Değişim: 20. Yüzyıl (Çev. S. Özen) (s. 343-357) İçinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Minor, V. H. (2013). Sanat Tarihinin Tarihi. (Çev. C. Soydemir). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
- Mooney, T. (1999). Cindy Sherman: An Invention for Two Voices. R. Shelley (Ed). Inverted odysseys: Claude Cahun, Maya Deren, and Cindy Sherman. (pp. 451-458) In. Cambridge, Mass: MIT Press.
- Mulvey, L. (2011). Görsel Haz ve Anlatısal Sinema. C. Harrison ve P. Wood (Ed.), Sanat ve Kuram 1900- 2000 Değişen Fikirler Antolojisi (Çev. S. Gürses) (s. 1031-1038). İstanbul: Küre Yayınları.
- Mulvey, L. (2012). Görsel Zevk ve Anlatı Sineması. A. Antmen (Ed.), Sanat Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. (s. 277-297) İçinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ory, P. (2013). Sıradan Beden. A. V. Corbin (Ed.), Bedenin Tarihi 3, Bakıştaki Değişim: 20. Yüzyıl (Çev. S. Özen), (s. 105-145) İçinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Palmer, T. (2006). Under Your Skin: Marina de Van and The Contemporary French Cinéma Du Corps. Studies in French Cinema, 6(3): 171-181. doi:10.1386/sfci.6.3.171/1
- Palmer, T. (2010, Nisan). Don't Look Back: An Interview with Marina de Van. The French Review, 83(5): 96-103.
- Pooke, G. ve Whitham, G. (2012). Sanatı Anlamak. (Çev. T. Göbekçin). İstanbul: Optimist Yayınları.
- Sennett, R. (2002). Ten ve Taş-Batı Uygarlığında Beden ve Şehir. (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
- Şiray, M. (2008). Rene Girard'da " Şiddet" Kavramı Üzerine. Cogito (55): 58-70.
- Vergine, L. (2011). Dil Olarak Beden. C. Harrisson ve P. Wood (Ed.), Sanat ve Kuram 1900- 2000 Değişen Fikirler Antolojisi (Çev. S. Gürses) (s. 954) İçinde. İstanbul: Küre Yayınları.
- Warr, T. and Jones, A. (2006). The Artist's Body. New York: Phaidon Press Limeted.
- Whitham, G. ve Pooke, G. (2013). Çağdaş Sanatı Anlamak. (Çev. T. Göbekçin). İstanbul: Optimist Yayınları.
- Yılmaz, M. (2012). Modernden Postmoderne Sanat. Ankara: Ütopya Yayınları.
- Young, I. M. (2009). Yaşanan Bedene Karşı Toplumsal Cinsiyet: Toplumsal Yapı ve Öznellik Üzerine Düşünceler, Feminizm. (Çev. Ö. Şeyda). Cogito (58): 39-56. İnternet Kaynakları
- Art, A. (2021, 22 Ağustos). Tate Online. Erişim tarihi: 27.08.2021 https://www.tate.org.uk/art/art- terms/a/abject-art
- Dubin, Z. (1992). Dance Artists Liberating Her Body of Artwork: Exhibit: Rachel Lachowicz puts a feminist spin on her Newport Beach show, saying obsession with looks can get in the way of accomplishment. Erişim tarihi: 25.04.2015 Los Angeles Times: http://articles.latimes.com/199210-07/entertainment/ca-637_1_rachel-lachowicz
- Guerrilla Girls. (2021, 24 Ağustos). Erişim tarihi: 24.08.2021 https://www.guerrillagirls.com/naked- through-the-ages
- Ollman, L. (1990). Artist Ann Hamilton Takes on New Borders in La Jolla Installation. Erişim tarihi: 27.08.2021 https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1990-03-29-ca-148-story.html,
- Öğüt, H. (2012). Yabancılaştırmayan Sanat Feminist Olamaz. Kritisyen Blogspot: Erişim tarihi: 04.10.2015 http://kritisyen.blogspot.com.tr/2012/03/yabanclastrmayan-sanat-feministolamaz.html
- Zerman, E. (2013, Kasım). Zamanı Yazmanın Bir Başka Biçimi. Toplumsal Tarih (239), 10-17. Erişim Tarihi: 27.08.2021 Blog Saltonline. Görsel Kaynakları
- Görsel 1: https://www.tate.org.uk/art/artworks/guerrilla-girls-do-women-have-to-be-naked-to-get-into- the-met-museum-p78793 Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 2: Heinrich, B. (2007). Gülsün Karamustafa: Güllerim Tahayyüllerim. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Görsel Sayfası: 82.
- Görsel 3: https://en.wikipedia.org/wiki/Le_D%C3%A9jeuner_sur_l%27herbe, Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 4: https://en.wikipedia.org/wiki/Untitled_153 Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 5: https://www.imdb.com/title/tt0337961/ Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 6: https://salvatoremarescaserra.wordpress.com/2009/08/28/gina-pane-oltre-il-tabu-della- sofferenza-e-del-sangue/ Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 7: https://www.sakipsabancimuzesi.org/tr/sayfa/marina-abramovic-institute-mai-marina- abramovicin-mirasiyla-istanbulda#gallery-2 Erişim tarihi: 27.08.2021
- Görsel 8: https://www.annhamiltonstudio.com/objects/body_object.html Erişim tarihi: 27.08.2021
- Fiske, J. (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş, (Çev. S. İrvan), Ankara: Ark Yayını.
