Author :
Abstract
İnsanlığın doğuşundan itibaren özellikle Mezopotamya ve Anadolu’da yaşayan topluluklar, hastalıklarını tedavi etmek amacıyla otlardan, hayvanların çeşitli organlarından ve büyüden faydalanmışlardır. Sümerlerin yazıyı bulunmasıyla birlikte diğer uygarlıklar da etkilenmiştir. Gene Babiller, Asurlar, Hititler bugünkü toplumsal yaşantıların oluşmasında, tıp ve müzik alanında önemli bir tarihsel yere sahiptir. Aynı şekilde Şamanların hasta kişileri çeşitli otları tütsü yaparak tedavi etmesi, ilk tıbbi çalışmalar olarak tarihte yerini almıştır. Şaman davulu büyü ritüellerinde önemli bir yer tutmaktadır. Şurası bir gerçek ki Mezopotamya ve Anadolu’da gerçekleşen tedavi amaçlı girişimler, daha sonra insanların toplu halde tedaviye ihtiyaçlarını doğurmuş ve o günün tedavi merkezleri olan Asklepion’ları inşa etmesini gerektirmiştir. Asklepion’lar, sadece tedavi merkezleri değil aynı zamanda bir tapınma merkezidir. Bu merkezlerde ilaçla tedavinin yanı sıra, müzikle de tedavi uygulandığı ele geçen belgelerle ortaya konulmuştur. Bu nedenle şifalanmak için Asklepion’lara gelen hastalara su sesi dahil çeşitli çalgılar dinleterek programlı bir biçimde tedavi uygulanması bugünün Müzik Terapi ve Müzik Tıbbı olarak adlandırılan yönteminin o zamanlarda başladığının göstergesidir. Bu çalışmanın amacı doğa ve tarihe bağlı kalınarak tarihte müziğin tedavi amaçlı kullanıldığı tıp merkezlerinin ilk olarak Anadolu topraklarında kurulduğunun kanıtını tek bir Asklepion’a (Bergama) ve tek bir medeniyete bağlı (Antik Yunan) kalmadığını aktarmaktır. Sonuç olarak, Anadolu topraklarında Sümerlilerden başlayarak tıp ve müzik tedavi alanında bir sonraki medeniyetlere alt yapı oluşturacak çalışmalar yapıldığı ve kurulan Asklepion’larda Selçuklu ve Osmanlı şifahanelerinin ve hatta günümüzün Müzik Terapi ve Müzik Tıbbı uygulamalarının dünyadaki ilk temellerinin atıldığı ortaya konulmuştur. Adana Yumurtalık ilçesindeki Aigeai Asklepion’unun da dönemindeki aynı amaçla kurulan tapınaklar kadar önem sahibi olduğunun altı çizilmiştir.
Keywords
Abstract
Since the beginning of mankind, especially communities living in Mesopotamia and Anatolia, have used herbs, various internal organs of animals, and spells to cure diseases.. After the Sumerians have invented writing, other cultures also adopted this new technology. Babylonians, Assyrians, Hittites have a significant effect on shaping today’s community life.Likewise, Shamans healing sick people by using various herbs as incense have been recorded as the first medical efforts in history. The shamanic drum was crucial for spell rituals. It is a fact that the healing attempts made in Mesopotamia and Anatolia created a big demand for healing and this required building of asclepions, which are healing centers of that day. Asclepions were not only used for healing, but also for worshipping. There is recorded evidence that healing with medication as well as music has been used in these centers. This is why, the fact that the systematic treating of patients who come to asclepions with various musical instruments, including the sound of water, is an indicator that the methods we today call Music Therapy and Music Medicine have started back then. This study is explaining, by staying true to the nature and history, that the use of music as a healing method in the history wasn’t limited to one asclepion (Pergamon) or one civilization (Ancient Greek). As a result, it is set forth that studies were made on medicine and musical healing in Anatolia, beginning with Sumerians, which set up a base for later civilizations; and the foundations of Seljuk and Ottoman healing centers, even today’s Music Therapy and Music Medicine practices, were laid in Asclepions. It is underlined that the Aigeai Asklepieion in Yumurtalık, Adana possesses equal importance as the other sanctuaries built for the same purpose at that era.
Keywords
- Akan, N. (2017). Platon’da Müzik. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Altınölçek, H. (2016). Müzikle Tedavi, Müzikle İletişimin Terapide Kullanımı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Ataç , A; Aray; N, Yıldırım ve R,Vedat. (2006). Asclepions in Turkey. Balkan Military Medical Review 9 82-84.
- Bakırcıoğlu, R. (2012). Asklepion. Ansiklopedik Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü, 1-4493, Ankara.
- Bozdemir, O. ve Özçelik, H. (2019). Şamanist Ritüeller Kapsamında Şaman Davulunda Bulunan Sembollerin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Akademik Sanat-Sanat,Tasarım ve Bilim Dergisi. 102-116.
- Buyruk, H. (2012). Adana Ayas (Yumurtalık)Kalesinde Devşirme ( Şipolien) Malzeme Kullanımı. Sanat Dergisi. Sayı:22 99-114.
- Çığ, M. İ. (2014). Uygarlığın Kökeni Sümerliler-2. İstanbul: Kaynak Yayınları.
- Çoban, A. (2020). Müzikterapi Ruh Sağlığı için Müzikle Terapi. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Demir, F. (2016). Kilikya’daki Aigeai Kenti ve Tarihi. Çukurova Araştırmaları Dergisi. Cilt 2 Sayı 2:1-13.
- Eti, L.E. (2006). Aigeai Sikkeleri (Roma İmparatorluk Dönemi).İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Girginer, K.S. (2016). Kizzuwatna ve Tıp: Genel Bir Değerlendirme. İlk Çağlardan Günümüze Çukurova Tıp Tarihi. ed. S. Haluk Uygur, Ali İhsan Ökten. Adana: Karahan Yayınları.
- Gerçek, Ayça. (2016). Kilikia’daki Asklepion. İlk Çağlardan Günümüze Çukurova Tıp Tarihi. ed. S. Haluk Uygur, Ali İhsan Ökten. Adana: Karahan Yayınları.
- Gündüz, Ş. (2005). Anadolu’da Paganizm: Antik Dönemde Harran ve Urfa. Ankara: Okul Yayınları.
- Hassan, Ü. (2011). Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
- Helvacıoğlu, Ö. (2021). Antik Dönem Tedavi Merkezlerindeki (Asklepion) Diyet Uygulamalarının Gastronomi Açısından İncelenmesi ve Günümüz Beslenme ve Tedavi Süreçlerine Yansıması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Hoppal, M. (2010). Avrasya’da Şamanlar (Çev. B. Bayram ve Ş.Ç. Çapraz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Horden, P. (2016): Music as Medicine: History of Music Medicine Since Antiquity. 1-414. New York: Routledge.
- Kaldar,Ü. (2008). .Adana İli Yumurtalık İlçesi Halk Kültürü ve Edebiyatı Üzerine Bir İnceleme. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Kaplan, A. (2016). Antik Çağda Denizcilik-İskenderun Körfezi Limanlarının Mimari Yapıları ve Deniz Ticaretine, Kültürel, Siyasi Hayat Etkileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Yıl:4,Sayı:3325-336.
- Kılınç, O. (2012). Adana Arkeoloji Müzesindeki Roma Heykelleri Kataloğu. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Kölemanoğlu, S. S., (2001). Ana Tanrıça Gerçeği. İstanbul: Arıtan Yayınları.
- Meriç, E. Nur., Kaya, Yeliz. (2018). Jinekolojik Onkolojide Müzik Terapisinin Yeri. Osmangazi Tıp Dergisi, 40(2) 107-109.
- Say, A.(1995). Sümerlerde Müzik. Müzik Tarihi Ansiklopedisi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
- Sayılı, A. (1991). Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp. Ankara: TTK Yayınları.
- Sayın, M. (2019). Neolitik Çağ’dan Bizans’a Anadolu’nun Müzik Tarihi. Tam Pozitif Matbaacılık.
- Şahin, M,G.( 2020). Hititlerde Müzik, Müzik Aletleri ve Müzisyenler. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Tahberer, B. (2016). Anadolu’da (ve Kilikya’da)Bulunan Antik Sikkelerde Sağlık Tanrısı Asklepios İnancı. İlk Çağlardan Günümüze Çukurova Tıp Tarihi. ed. S. Haluk Uygur, Ali İhsan Ökten. Adana: Karahan Yayınları.
- Tahberer, B. Uzel, İ. (2005). Antik Kilikya Sikkelerinde Asklepios Kültü .Belleten.Cilt 69,Sayı 549-58.
- Taylan, H. (2017). Herbal Temalı Batı Anadolu Sikkeleri.Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Torun, Ş. (2016). Sunuş. VII.Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu Müzik Terapi Tam Metin Bildiri Kitabı(Aralık 1-448).
- Tökü,Y.E. (2017). Turizm ve Türkiye’de Sağlık Turizmi:Bir Nitel Araştırma. İstanbul :Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
- Tuna, A ve Özer, M.C. (2015). Bergama Asklepionunda Bir Sağaltım Yöntemi Olarak Müzik. EÜ Devlet Türk Musikisi Konservatuarı Dergisi.Sayı763-73.
- Turabi, A..H. (2015). Gevrekzade Müzikle Tedavi Amasya Darüşşifa Örneği. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür
- Uysal, S.I. (2016). Karanlıkta Görenler. İstanbul: Doğan Novus.
- Ziegler, R. ( 2003). Asklepioskult und Kaiserkult im Kilikischen Aigeai um die Mitte des 3.Jahrhunderts N.Chr. Olba (Lev.35) Sayı 7, 200-219.
- Jülide Tunalı (2021, 1 Ocak). Mezopotamya’da Tıp ve Uygulanışı. Erişim Tarihi: 07.04.2021, https://www.academia.edu/31666031/MEZOPOTAMYADA_TIP_VE_UYGULANI%C5%9EI
- Gülgüney Masalcı Şahin (2020, Nisan). Hititlerde Müzik. Erişim Tarihi: 03.02.2021, https://www.zdergisi.istanbul/makale/hititlerde-muzik-332
- Resim 8. Hitit Davulu -Sayın, 2019 Resim 9. Çeşitli Çıngıraklar- Sayın, 2019
